در نگاه توحیدی اسلام، همه هستی تجلی قدرت و حکمت الهی است؛ از این‌رو تخریب طبیعت و بهره‌برداری افراطی از منابع طبیعی، نوعی ناسپاسی در برابر نعمت‌های خداوند تلقی می‌شود. بنابراین آموزه‌های اسلامی نه‌تنها از جنبه عبادی و اخلاقی، بلکه در ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی نیز ظرفیت بالایی برای ترویج سبک زندگی پایدار دارند. تکیه بر این منابع می‌تواند نقش مؤثری در طراحی سیاست‌های محیط‌زیستی در کشورهای اسلامی ایفا کند.
در همین خصوص خبرنگار ایکنای خراسان رضوی، با حجت الاسلام حسین ابراهیمی، مسئول روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، گفت‌و گویی انجام داده‌است که در ادامه می‌خوانیم؛
یکی از موضوعات اساسی در دین اسلام، مسئله مسئولیت‌پذیری است؛ مسلمانان موظف‌اند خود را در قبال مسائل مختلف زندگی، مسئول بدانند. تبیین آموزه‌های دینی در زمینه مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، به‌ویژه آنچه در روایات و معارف اسلامی آمده، امری ضروری است تا روشن شود که دین اسلام دینی پویا و جاودانه است.
از جمله حوزه‌های مهم مسئولیت‌پذیری در اسلام، مسئولیت نسبت به طبیعت و آبادانی زمین است. در این زمینه، پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «إن قامَتِ السَّاعَةُ و فِی یَدِ أحَدِکُم فَسیلَةٌ، فإنِ استَطاعَ أنْ لا یَقومَ حَتّی یَغرِسَها، فَلیَغرِسْها؛ اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد، چنانچه بتواند پیش از برپایی قیامت آن را بکارد، باید آن را بکارد». همچنین ایشان می‌فرمایند: «ما مِن مُسلِمٍ یَغرِسُ غَرسَاً أو یزَرَعُ زَرعَاً، فَیأکُلُ مِنهُ إنسانٌ أو طَیرٌ أو بَهیمَةٌ، إلاّ کانَت لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ؛ هر مسلمانی درختی بنشاند یا زراعتی انجام دهد و انسان یا پرنده یا حیوانی از آن بهره‌مند شود، این عمل برای او صدقه محسوب می‌شود.»
اسلام دامنه عبادت را فراتر از اعمال صرف عبادی دانسته و حفظ، آبادانی و احترام به طبیعت را نیز نوعی صدقه و عمل نیک می‌داند. تا زمانی که درختی زنده باشد، ثواب آن به‌عنوان صدقه جاریه برای فرد باقی خواهد ماند.
این روایات نشان می‌دهند که ادبیات دینی در حوزه محیط زیست، به مؤمنان انگیزه‌ای معنوی می‌دهد. مفاهیمی چون حق‌الناس، عبادت و صدقه در رابطه با حفظ طبیعت به‌کار رفته‌اند تا جایگاه این مسئولیت در منظومه اعتقادی اسلام روشن‌تر شود.
یکی از موضوعات مهم و درعین‌حال مغفول‌مانده، فرهنگ‌سازی در حوزه حفظ محیط زیست و طبیعت است. ترویج سبک زندگی اسلامی و پایدار نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی دقیق فرهنگی است. در این زمینه، روایات و احادیث متعددی در منابع اسلامی وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت و نقش پررنگ علمای دین در این عرصه است.
مقام معظم رهبری نیز در روز درختکاری، بیاناتی بسیار زیبا و آمیخته با آیات و روایات درباره ضرورت حفظ طبیعت ارائه کرده‌اند. با این حال، پیگیری این موضوع در جامعه بسیار کمرنگ است. کسانی که خود را پیرو و متعهد به منویات مقام معظم رهبری می‌دانند، باید ترویج سبک زندگی اسلامی و پایدار را به‌عنوان یک اولویت جدی دنبال کنند.
یکی از محورهای مهم در عرصه تبلیغ دینی، فرهنگ‌سازی برای حفظ محیط زیست و طبیعت است؛ چرا که زندگی زیبا و سالم، در گرو برخورداری از محیطی پاک و سالم است. اگرچه دین اسلام همواره بر اخلاق، معنویت و سلامت روح تأکید دارد، اما دستیابی به جسمی سالم و زندگی‌ای متعادل، نیازمند محیط زیستی سالم نیز هست.
در این زمینه، توجه و اهتمام به سلامت، بهداشت و پاکیزگی محیط زیست ضرورتی انکارناپذیر است. یکی از توصیه‌ها و دستورات مهم اهل‌بیت(ع)، مقابله با آلودگی‌ها در طبیعت و فضای زندگی انسان است. از این‌رو، فرهنگ‌سازی در این حوزه باید در بستر مساجد، منابع دینی و کتب درسی، با محوریت سبک زندگی اسلامی، به‌صورت جدی و عملی دنبال شود.
در حالی که سخنان بسیاری درباره سالکان و عارفان نقل شده، کمتر به فردی که در مسیر خداوند حرکت می‌کند و نسبت به طبیعت و محیط اطراف خود مسئولیت دارد، پرداخته شده است. امام علی(ع) در این زمینه فرموده‌اند: «اِتَّقُوا اللَّهَ فى عِبادِهِ وَ بِلادِهِ فَاِنَّکُمْ مَسْؤولونَ حَتّى عَن البِقاعِ وَ الْبَهائِمِ؛ تقوای الهی را درباره بندگان خدا و شهرهای او رعایت کنید؛ زیرا حتی از اماکن و حیوانات نیز سؤال خواهد شد».( نهج‌البلاغه، خطبه ۱۶۶.)
مسلمانان در حفظ نعماتی که خداوند به آن‌ها عطا کرده، مسئول هستند و در روز قیامت باید درباره این نعمات پاسخگو باشند. بنابراین، استفاده صحیح و بهینه از نعمت‌های الهی و جلوگیری از هدررفت و اسراف آن‌ها واجب و ضروری است. عمل به این دستورات نه تنها زمینه آبادانی دنیا را فراهم می‌کند، بلکه موجب سعادت و بهروزی در آخرت نیز خواهد شد.