جهاددانشگاهی در طول بیش از چهار دهه فعالیت خود، تنوع و گستردگی چشمگیری در خدمات و فعالیت‌ها داشته است. از پژوهش و فناوری گرفته تا آموزش، فرهنگ‌سازی، و درمان. در حوزه‌های مختلفی حضوری فعال و مؤثر داشته و دستاوردهای قابل توجهی را رقم زده است. این نهاد با رویکردی نوآورانه و متعهدانه، توانسته شکاف‌های موجود در حوزه‌های مختلف علمی و کاربردی کشور را پر کند و به نوعی به موتور محرکه پیشرفت در بسیاری از بخش‌ها تبدیل شود.
در وهله اول جهاد دانشگاهی باید نقشه‌راه جامع را تدوین کند. تدوین یک نقشه‌راه جامع که دستاوردهای جهاددانشگاهی در هر حوزه را مشخص کرده و چگونگی بهره‌برداری از آن‌ها در راستای اهداف توسعه‌ای کشور و مناطق مختلف را تبیین کند.
تجاری‌سازی و انتقال فناوری نیز پیشنهادی دیگر است. تقویت فرآیندهای تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و فناوری و تسهیل انتقال دانش و فناوری از جهاددانشگاهی به بخش صنعت و خدمات میتواند در پیشبرد اهداف موثر باشد.
رویکرد سومی که پیشنهاد می‌شود شبکه‌سازی و هم‌افزایی است. درصورتی که شبکه‌های همکاری میان جهاددانشگاهی و سایر نهادهای دولتی، خصوصی، و دانشگاهی برای هم‌افزایی ظرفیت‌ها و بهینه‌سازی استفاده از دستاوردها شکل بگیرد در توسعه موثر خواهد بود.
بومی‌سازی دانش نیز در این حوزه بسیار موثر خواهد بود. تمرکز بر بومی‌سازی دانش و فناوری‌های مورد نیاز کشور با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جهاددانشگاهی، به ویژه در حوزه‌هایی که وابستگی به خارج زیاد است، موجب توسعه کشور خواهد شد.
همچنین جهاد دانشگاهی میتواند توسعه منطقه‌ای با رویکرد مسئله‌محور را از رویکردهای خود بداند. شناسایی مسائل و نیازهای خاص هر منطقه و ارائه راهکارهای مبتنی بر دستاوردهای جهاددانشگاهی برای حل آن‌ها را پی بگیرد به عنوان مثال، در مناطق کویری توسعه فناوری‌های مرتبط با کم‌آبی و کشاورزی هوشمند، یا در مناطق صنعتی، توسعه فناوری‌های نوین صنعتی.
ارتباط و تعامل دستگاه‌های استانی و کشوری با جهاددانشگاهی در برخی حوزه‌ها خوب و در برخی دیگر نیازمند تقویت است. در مواردی که تعامل نزدیک و هدفمند بوده، نتایج بسیار مثبتی به دست آمده است. با این حال، هنوز پتانسیل‌های زیادی برای هم‌افزایی بیشتر وجود دارد که به دلایل مختلفی از جمله عدم شناخت کافی از ظرفیت‌های متقابل، بوروکراسی‌های اداری، یا عدم وجود سازوکارهای مشخص برای همکاری‌های پایدار، مغفول مانده است.
برای تقویت این همکاری‌ها و ایجاد هم‌افزایی بیشتر، راهکارهایی را مد نظر قرار دهند. که اولین راهکار تدوین پروتکل‌های همکاری است. ایجاد پروتکل‌ها و تفاهم‌نامه‌های همکاری مشخص و اجرایی بین جهاددانشگاهی و دستگاه‌های دولتی در سطوح ملی و استانی با تعریف دقیق وظایف و مسئولیت‌ها میتواند در تعامل بهتر و سازنده‌تر جهاد دانشگاهی موثر باشد.
تشکیل کارگروه‌های مشترک نیز راهکار دیگر برای تقویت همکاری‌هاست. ایجاد کارگروه‌های تخصصی مشترک بین جهاددانشگاهی و دستگاه‌های مربوطه برای شناسایی نیازها، تدوین پروژه‌های مشترک، و نظارت بر اجرای آن‌ها در تقویت این همکاری‌ها اثرگذار خواهد بود.
تبادل اطلاعات و دانش نیز سومین راهکار پیشنهادی برای ارتباط موثر بین جهاد و سایر نها‌ها است که در این صورت تسهیل تبادل اطلاعات، داده‌ها، و تجربیات میان جهاددانشگاهی و دستگاه‌ها برای جلوگیری از موازی‌کاری و استفاده بهینه از منابع اتفاق خواهد افتاد.
حمایت از طرح‌های مشترک نیز در این راستا باید اتفاق بیافتد به عبارتی ایجاد سازوکارهای حمایتی (مالی و معنوی) برای طرح‌ها و پروژه‌های مشترک که با هدف رفع نیازهای کشور و مناطق اجرا می‌شوند در تقویت همکارها موثر خواهد بود.
جهاد دانشگاهی باید در برگزاری رویدادهای مشترک تلاش ویژه‌ای داشته باشد. سازماندهی همایش‌ها، نمایشگاه‌ها، و کارگاه‌های مشترک برای معرفی ظرفیت‌های جهاددانشگاهی و دستگاه‌ها به یکدیگر به ایجاد فرصت‌های همکاری کمک ویژه‌ای خواهد داشت.
و پیشنهاد دیگر آنکه جهاد میتواند مشارکت در سیاست‌گذاری را داشته باشد.مشارکت جهاددانشگاهی در فرآیندهای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دستگاه‌های اجرایی برای اطمینان از لحاظ شدن ظرفیت‌های پژوهشی و فناوری این نهاد موثر خواهد بود.
جهاددانشگاهی به دلیل ماهیت پژوهش‌محور و کاربردی خود، ظرفیت‌های بی‌بدیلی در تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» و اهداف کلان جمهوری اسلامی ایران دارد. این ظرفیت‌ها می‌توانند از طریق توسعه فناوری‌های تولیدمحور محقق شوند.که در صورت تمرکز بر پژوهش و توسعه فناوری‌هایی که مستقیماً به افزایش تولید داخلی، بهبود کیفیت محصولات، و کاهش هزینه‌های تولید منجر می‌شوند، تحقق شعار سال نیز اتفاق خواهد افتاد.
استفاده از ظرفیت‌های مردمی نیز در تحقق شعار سال میتواند به جهاد دانشگاهی کمک کند، در حقیقت جذب و به‌کارگیری داوطلبان و متخصصان مردمی در اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های جهاددانشگاهی موثر خواهد بود.
اقدامات فرهنگی جهاددانشگاهی در پیشبرد گفتمان انقلاب اسلامی و مقابله با جنگ نرم دشمن، به ویژه در محیط‌های علمی و دانشگاهی، بسیار حائز اهمیت و در بسیاری موارد موفقیت‌آمیز بوده است. این نهاد با برگزاری همایش‌ها، نشست‌های تخصصی و تولید محتوای فرهنگی، توانسته است در تبیین مبانی انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن، همچنین مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن نقش مؤثری ایفا کند.
با این حال، با توجه به گستردگی و پیچیدگی جنگ نرم، نیاز به رویکردهای نوین و خلاقانه‌تر وجود دارد که نقاط قوتی همچون حضور مستمر در محیط‌های دانشگاهی و تعامل با دانشجویان و اساتید، تولید محتوای متناسب با نیازهای مخاطب دانشگاهی، تنوع فعالیت‌ها از جمله برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، اردوهای فرهنگی، و جشنواره‌ها، برخورداری از بدنه کارشناسی و پژوهشی قوی در حوزه فرهنگ وجود دارد. اما لازم است تلاش بیشتر برای پوشش کافی تمام سلیقه‌ها و گروه‌های دانشگاهی در این حوزه صورت بگیرد، علاوه بر این نیاز به به‌روزرسانی روش‌ها و قالب‌های ارائه محتوا متناسب با تغییرات فضای مجازی و رسانه وتامین منابع مالی و انسانی در برخی حوزه‌ها صورت بگیرد و تقویت تعامل با سایر نهادهای فرهنگی در دانشگاه‌ها نیز اتفاق بیافتد.
تولید محتوای جذاب و نوآورانه در این راستا مهم به نظر میرسد.استفاده از قالب‌های جدید رسانه‌ای (مانند پادکست، ویدئوهای کوتاه، انیمیشن) و زبانی جذاب برای انتقال مفاهیم انقلاب اسلامی باید ایجاد شود.
تقویت دیپلماسی فرهنگی نیز باید صورت بگیرد.تعامل و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی سایر کشورها برای ترویج گفتمان انقلاب اسلامی در سطح بین‌الملل باید صورت بگیرد.
توانمندسازی فعالان فرهنگی: برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای فعالان فرهنگی و دانشجویان برای مقابله مؤثر با جنگ نرم و توانمندسازی فعالان فرهنگی،حمایت از ایده‌های خلاقانه دانشجویی و ایجاد بستر مناسب برای طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه دانشجویان در حوزه فرهنگی و حمایت از اجرای آن‌ها، پژوهش در حوزه جنگ نرم وانجام پژوهش‌های کاربردی برای شناسایی دقیق شیوه‌ها و ابزارهای جنگ نرم دشمن و ارائه راهکارهای مؤثر مقابله و همچنین گسترش فضای گفت‌وگو و نقد به منظور ایجاد فضایی امن و آزاد برای گفت‌وگو و نقد سازنده در مورد مسائل مختلف، که میتواند به تقویت بنیان‌های فکری دانشجویان کمک کند، از جمله راهکارهای مؤثر برای پیشرفت بهتر جهاد دانشگاهی خواهد بود.
عاطفه ابرار
انتهای پیام