مکتب حسینی، با محوریت ایثار، شهادت، عدالت‌خواهی و مقاومت، یکی از غنی‌ترین منابع تربیتی در فرهنگ اسلامی است که ظرفیت عظیمی برای تربیت نسل آینده دارد و این مکتب نه‌تنها الگویی برای بزرگسالان، بلکه بستری ارزشمند برای شکل‌گیری شخصیت کودکان و نوجوانان فراهم می‌آورد.
در دنیای امروز که کودکان با مفاهیم پیچیده و گاه متضاد در فضای مجازی مواجه‌اند، بهره‌گیری از آموزه‌های عاشورا می‌تواند چراغ راهی برای هدایت تربیتی آنان باشد؛ انتقال مفاهیم بلند عاشورا همچون صبر، وفاداری، و دفاع از حق، نیازمند زبان و ابزار مناسب برای سنین مختلف است.
خانواده‌ها و مربیان باید با شناخت دقیق از روحیه لطیف کودکان و ذهن تحلیل‌گر نوجوانان، شیوه‌های نوین و خلاقانه‌ای برای آموزش این ارزش‌ها به‌کار بگیرند. در همین راستا با الهام جواهری، مدیر خانه قرآنی توحید و علی اصغر شعاعی، مدیر موسسه قرآنی نسیم فردوس به بررسی راهکارها، چالش‌ها و ظرفیت‌های تربیتی مکتب امام حسین(ع) در مسیر پرورش نسل مؤمن، آگاه و مقاوم پرداختیم که مشروح این دو گفت‌وگو در ادامه از نظر می‌گذرد:
ایکنا- موثرترین و مهم‌ترین مؤلفه‌های تربیتی در مکتب امام حسین کدامند؟
جواهری: مکتب امام حسین (ع) به تمامی مسلمانان در طول تاریخ آموخت که برای رسیدن به یک هدف الهی و در راه اعتلای دین باید از جان، مال و حتی خانواده گذشت و انسان‌های امروز نیز برای رسیدن به هدف و اعتلای دین خود باید راه سیدالشهدا (ع) را در پیش بگیرند.
با ادامه پیدا کردن مسیر و مکتب شهادت در جامعه، دین اسلام و شیعه تا به امروز باقی مانده است، به واسطه الگوگیری از مکتب امام حسین (ع)، شهادت در نظر مردم ایران، جایگاه والایی دارد و باعث باقی ماندن تدین در جامعه شده است.
شعاعی: از مهم‌ترین مولفه‌های تربیتی مکتب امام حسین(ع)؛ محبت، اخلاص، توکل به خداوند، اطاعت محض از فرامین الهی، ایستادگی در برابر ظلم، اعتماد به اراده الهی، فداکاری و ایثار در راه حق، تحقق عدالت اجتماعی، تسلیم در برابر مقدرات است اما مهم‌ترین مولفه تربیتی آن حضرت، بُعد خدامحوری است که در این زمینه، الگوی برجسته‌ای برای تربیت انسان‌ها ارائه می‌دهد و در این مکتب، اصل محبت و اخلاص به خداوند جایگاه خاصی دارد.
امام حسین (ع) با قیام عاشورا نشان داد که تمامی اقداماتش تنها برای رضایت الهی بوده است و این خدامحوری باعث می‌شود که افراد در تمام جوانب زندگی، هدف اصلی خود را خدمت به خدا و پیروی از دستورات او قرار دهند.
ایکنا- چه راهکارهایی برای تبدیل شدن سوگواری‌های محرم به یک فرصت دائمی تربیت و نه مقطعی را به خانواده‌ها پیشنهاد می‌دهید؟
جواهری: شاید ماه محرم و صفر در دو ماه محصور شده باشد، اما آثار مکتب امام حسین (ع) در زندگی مردم جاری است و باید با برپایی مراسمات مختلف به تبیین عمیق واقعه عاشورا بپردازیم.
باید مفاهیمی مانند دلیل شهادت امام حسین (ع)، فرهنگ شهادت و ایثار و چگونگی حفظ دین اسلام توسط سیدالشهدا (ع) در این مجالس بیان شود و با تکرار این مسائل در مدرسه و مجالس می‌توانیم مفاهیم و پیام عاشورا را به نسل بعدی منتقل کنیم.
برای انتقال این مفاهیم به کودکان اما روش‌های دیگری نیاز است، باید به گونه‌ای داستان عاشورا را نقل کنیم که به روحیه لطیف کودکان آسیب وارد نشود، حتی برای آموزش مفاهیم ابتدایی نیز می‌توانیم از شعر، داستان، بازی و نقاشی بهره بگیریم.
کودکان و نوجوانان امروز بسیار باهوش و نکته‌سنج هستند و با وجود این تمایزات میان این نسل با نسل‌های قبلی باید روش آموزشی نیز به‌روز شود، همچنین می‌توانیم از فضای تهدیدآمیز مجازی برای آموزش نوین به نفع خود استفاده کنیم.
شعاعی: پیوند قرآن و اهل بیت (ع)، مهم‌ترین راهکار برای تبدیل سوگواری‌های محرم به یک فرصت دائمی تربیتی است اما متأسفانه در حال حاضر، جلسات و محافل انس با این دو امانت الهی اغلب از یکدیگر جدا هستند. به عنوان مثال در ماه‌های محرم و صفر فعالیت‌های قرآنی دچار رکود می‌شود، در حالی که این ایام، فصل مناسبی برای گسترش فرهنگ انس با قرآن در کنار انس با اهل‌بیت (ع) است.
از سوی دیگر در محافل عزاداری باید بحث خانواده‌محوری مورد تاکید قرار بگیرد و در این راستا می‌توان هیات‌های خانوادگی قرآن و عترت را تشکیل داد.
ایکنا- موانع تربیتی فرزندپروری براساس مکتب حسینی چه می‌تواند باشد؟
جواهری: آگاهی نسل امروز به واسطه فضای مجازی و رشد چشمگیر علم و فناوری افزایش یافته و سوالات بسیاری برای آنان ایجاد می‌شود، در این میان؛ خانواده نیز باید به‌روز شود و همیشه از لحاظ آگاهی به مسائل گوناگون، یک گام از کودک یا نوجوان خود جلوتر باشد.
همچنین سلاح آموزش و معرفت نیز اهمیت بسیاری برای خانواده‌ها خواهد داشت، درواقع والدین باید شیوه صحیح ارتباط و گفت‌وگو را با فرزندان خود بیاموزند و این آموزش‌ها از طریق افراد آگاه به این مسائل می‌تواند در فضای مجازی اتفاق بیفتد.
شعاعی: خانواده مؤثرترین نقش را در تربیت فرزند و تشویق او به قرآن کریم دارد و جای تعجب بسیار دارد که خانواده‌ها فرزندان خود را به قرآن کریم دعوت نمی‌کنند اما توقع رشد و تربیت صحیح او را دارند. برای حل این مسئله باید نگرش مردم را عوض کنیم و به قرآن و اهل بیت(ع) به عنوان کتاب زندگی و هدایتگر نگاه کنند.
کوکان قرآنی از امام حسین(ع) می‌گویند
در ادامه با چهار نوجوان قرآنی موسسه نسیم فردوس قم به گفت‌وگویی درباره تصور ذهنی آنان از ماه محرم و صفر و امام حسین(ع) پرداختیم که باتوجه به سخنان این نوجوانان قرآنی ۱۲ساله، در ایام عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) حال و هوای دیگری برای آنان به‌وجود می‌آید و براین باورند که «در ماه محرم، تمام خنده‌ها بدون معنا می‌شود و زیبایی این ایام به اشک و گریه برای امام حسین(ع) است.» همچنین از کلام آنان دریافتیم که آموزش در محیط موسسات قرآنی منجر به علاقه و گیرایی نوجوانان نسبت به قرآن، ماه محرم و راه امام حسین(ع) می‌شود. کودکان در این گفت‌وگو از امام حسین(ع) به‌عنوان بهترین دوست و یار خویش یاد کردند و آرزویشان را رفاقت و دوستی با ایشان دانستند. مشروح سخنان این چهار نوجوان که بیانگر همسویی مکتب قرآن و حسینی است در ادامه تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود.
تربیت حسینی در عصر حاضر، نیازمند نگاهی جامع و پیوسته است که از عمق مفاهیم عاشورا بهره بگیرد و با زبان و ابزار روز به نسل جدید منتقل شود و در این راستا، محبت و دوستی کودکان با امام حسین(ع) می‌تواند نقطه آغاز تربیت نسل عاشورایی باشد. خدامحوری، محبت، ایثار و عدالت‌خواهی، ارکان اصلی این تربیت هستند و این ارکان باید در بستر خانواده و پیوند قرآن و اهل‌بیت(ع) با یکدیگر نهادینه شوند. استفاده از روش‌های خلاقانه مانند شعر، داستان و فضای مجازی می‌تواند این مفاهیم را به‌گونه‌ای لطیف و مؤثر به کودکان و نوجوانان منتقل کند؛ تربیت حسینی اگر مستمر، آگاهانه و متناسب با نیازهای نسل امروز باشد، نه‌تنها دین‌داری را حفظ می‌کند بلکه انسان‌هایی متعهد و مقاوم در برابر ظلم پرورش خواهد داد.
گزارش از حانیه‌سادات حسینی کیا
انتهای پیام