در
اربعین حسینی قرار داریم. در روزی که عاشقان اباعبدالله(ع) پا در مسیر عشق می‌گذارند و بیعتی دوباره با امام حسین(ع) می‌بندند. امام حسین(ع) از دیدگاه یک یتیم، پدر؛ از دیدگاه یک فقیر، کریم؛ از دیدگاه یک گناهکار، بخشنده و از دیدگاه تمامی مردم، سیدالشهدا(ع) است.
اما امام حسین(ع) از منظر آیات
قرآن کریم چگونه است؟ در کدام قسمت از این معجزه الهی می‌توان اباعبدالله(ع) را جستجو کرد؟ کدام آیه بهترین توصیف را از امام حسین(ع) دارد؟. برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدجعفر روضاتی، نویسنده کتاب «کلیدواژه‌های آیات حسینی در قرآن کریم» به گفتگو پرداختیم. مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد:
ایکنا- چرا تصمیم گرفتید به دنبال «آیات حسینی» در قرآن بگردید؟
نخستین نقطه آغاز فعالیت‌هایم در حوزه تفسیر قرآن، مرتبط با کتاب‌های «کلیدواژه آیات قرآن» بود و این مسیر از سال ۱۳۸۶ آغاز شد، زمانی که در مرکز جهانی حضرت ولیعصر(عج) در اصفهان، ملاقاتی با مستبصر گرامی، آقای عمار لوماناکو از ایتالیا داشتم، ایشان پنج سال از زمان تشیع‌شان می‌گذشت و به صورت عمیقی با قرآن کریم درارتباط بودند و نحوه کار ایشان با آیات قرآن به حدی ظریف و جذاب بود که در آن ملاقات، متوجه شدم چه ایده خوبی است که به کمک کدهای آیات، مفاهیم قرآنی را به صورت موضوعی دسته‌بندی کنیم.
زمانی که آیه تطهیر (سوره احزاب/ آیه ۳۳) را مطرح کردیم، ایشان با شنیدن آیه تطهیر گفت ۳۳/۳۳ به این معنا که ۳۳ اول شماره سوره است و ۳۳ دوم شماره آیه است و متوجه شدم که این روش، یعنی ارجاع آیات به کدهای عددی که برای آحاد مردم و به ویژه جوانان می‌تواند بسیار مؤثر باشد، زیرا بچه شیعه‌ها نسبت به قرآن کمی فاصله گرفتند و می‌توان با این روش، موضوعات مختلف قرآن را به صورت تخصصی و ساختاریافته ارائه داد، درواقع این روش برای یادگیری و حفظ آیات مفید است، چرا که کاربر می‌تواند با داشتن کد آیه، به راحتی آن را در قرآن پیدا کند و باعث ایجاد یک دسته‌بندی جامع و منظم از آیات در موضوعات مختلف می‌شود.
این اندیشه، به شکل عملی از سال ۱۳۹۰ آغاز شد و در بدو امر، روی موضوع آیات مهدوی کار کردم و پس از دو سال، کتاب «کلیدواژه آیات مهدوی» را آماده کردم که شامل ۲۴۰ آیه در موضوع امام زمان(عج) است، البته ممکن است آیات بیشتری از این عدد(۲۴۰ آیه) درباره صاحب الزمان(عج) وجود داشته باشد اما انتخاب این ۲۴۰ آیه از ابتدا تا انتهای قرآن براساس دسترسی آسان انتخاب شده است.
همچنین آدرس آیات بر اساس قرآن «عثمان طه» است تا در مراجعه به نسخه‌های مختلف قرآن، تفاوت در شماره‌گذاری آیات به وجود نیاید و پس از آیات مهدوی، به سراغ آیات رجعت رفتم و ۸۰ آیه را در این موضوع جمع‌آوری کردم، سپس آیات علوی را مطالعه کردم که به ۴۴۰ آیه در موضوع حضرت علی(ع) رسیدم، همچنین، ۱۳۵ آیه را در موضوع حضرت زهرا(س) جمع‌آوری کردم که در کتابی با عنوان «کلیدواژه آیات فاطمی در قرآن کریم» منتشر شد و در نهایت، به موضوع امام حسین(ع) رسیدم.
برخی از آیات، اگرچه به پنج تن عصمت یا کل ائمه معصومین (ع) اشاره دارند، اما امام حسین(ع) نیز در آن‌ها شامل می‌شوند، علاوه بر این، آیاتی نیز وجود دارند که به صراحت به ایشان اشاره می‌کنند و یکی از ویژگی‌های این کتاب آوردن آیاتی مرتبط با یکدیگر در پایان هر موضوع است تا خواننده بتواند در صورت تمایل، مطالعات بیشتری داشته باشد، به عنوان مثال، اگر کسی به کد 18.9 مراجعه کند، به آیه نهم در سوره کهف که هجدهمین سوره قرآن است، هدایت می‌شود و یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب نامگذاری برای آیات است که نام این آیه را «معجزه سر مقدس امام حسین(ع)» گذاشتم؛ «
أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا».
در ابتدای هر بخش، آیه مربوطه و بعد ترجمه آن را ذیلش نوشتم و سپس روایاتی را که به آن آیه مربوط می‌شوند، همراه با منبع آن ارائه دادم، به عنوان مثال، روایتی از « مِنهال بن عمرو» از کتاب « الخرائج والجرائح» جلد سوم، صفحه 577، حدیث اول درباره آیه بالا آوردم: «عن المنهال بن عمرو قال: أنا والله رأيت رأس الحسين(ع) حين حمل و أنا بدمشق، وبين يديه رجل يقرأ الكهف، حتّى بلغ قوله: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا» فأنطق الله الرأس بلسان ذرب ذلق، فقال: أعجب من أصحاب الكهف قتلي وحملي».
«قسم به خدا که سر حسین را دیدم هنگامی که به سمت دمشق برده می‌شد. در مقابل او مردی بود که سوره کهف را می‌خواند تا رسید به این قول خداوند که می‌فرماید «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا» سپس خداوند سر را با زبانی روان و سلیس به سخن درآورد و او گفت: «کشته شدن و برده شدن من از اصحاب کهف تعجب برانگیزتر است.» که در این بخش، آیه اصلی «سَیَعْلَمُ الَّذینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ» (سوره شعرا، آیه ۲۲۷) است.
ایکنا_ چگونه آیات مربوط به امام حسین (ع) را شناسایی کردید؟ آیا استاندارد خاصی مد نظر داشتید؟
آیاتی که جمع‌آوری کردیم، انحصارآمیز نیستند و ممکن است آیات دیگری نیز وجود داشته باشد، اما بیشترین کمک را از «
اَلبُرهان فى تَفسير القُرآن» نوشته مرحوم علامه سیدهاشم بحرانی گرفتم؛ این تفسیر اثری فاخر و معتبر است که در آن به وفور از روایات اهل‌بیت(ع) استفاده کرده است، همچنین امکانات دیجیتال، نرم‌افزارهای مختلف تفسیری و قرآنی در شناسایی و دسته‌بندی آیات به من کمک کردند و دسته‌بندی آیات از ابتدا تا انتهای قرآن، به صورت آیه به آیه و به ترتیب مصحفی، ارائه شده‌اند که با مراجعه به تفسیر برهان و دیگر منابع معتبر، بسیاری از این آیات را استخراج و دسته‌بندی کردیم.
ایکنا_ از چه منابع روایی و حدیثی در کتاب استفاده کردید؟ آیا از روایات اهل سنت نیز بهره گرفته‌اید؟
در این کتاب، بیشتر از روایات شیعه استفاده شده است و در پاورقی‌ها نیز منابع به صورت الفبایی آورده شدند و تمایل بیشتر به استفاده از منابع شیعه بوده است، چرا که این کتاب در چارچوب مباحث شیعی تدوین شده و هدف اصلی، خدمت به جوانان و علاقه‌مندان شیعه به قرآن و اهل بیت(ع) است؛ البته این مسئله به معنای نادیده گرفتن روایات اهل سنت نیست، می‌توانستیم با قرار دادن زمان بیشتر از روایات اهل‌سنت نیز بهره ببریم اما چاپ همین کتاب با توجه به منابع شیعی، حدود یک سال و نیم زمان برد که در آخر توسط انتشارات اعتقاد ما در مشهد به چاپ رسید.
ایکنا_ به نظر شما مهم‌ترین آیه‌ای که امام حسین (ع) را منعکس می‌کند، کدام است؟
آیات متعددی به امام حسین(ع) اشاره دارند، اما یکی از مشهورترین و عمیق‌ترین آن‌ها، آیه ۱۰۷ از سوره صافات (۳۷/۱۰۷) است که داستان قربانی شدن حضرت اسماعیل(ع) را به دست حضرت ابراهیم(ع) روایت می‌کند و در روایات آمده که پس از این واقعه، جبرئیل(ع) از سوی خداوند، داستان شهادت امام حسین(ع) را برای حضرت ابراهیم(ع) بیان کرد و ایشان در مصائب سیدالشهدا(ع) گریست و این گریه، به حدی ارزش داشت که به جای ثواب قربانی کردن پسرش، از سوی خداوند پاداشی بزرگتر دریافت کرد و این نشان می‌دهد که توسل و اشک برای امام حسین(ع)، درجات عالی نزد خداوند دارد.
ایکنا_ چه پیامی را از طریق این کتاب به خوانندگان می‌خواستید منتقل کنید؟
بیشترین دغدغه من برای تالیف این کتاب، جوانان بودند و متأسفانه بسیاری از بچه‌های هیئتی در مجالس عزاداری بیشتر به مداحی و شور عاطفی گرایش دارند، در حالیکه نیاز به تربیت معرفتی و قرآنی دارند، زمانی که اعتقادات تنها بر پایه عاطفه یا هیجان شکل بگیرد با اولین شبهه یا انحراف از بین می‌رود، برای همین، روش «کدگذاری آیات» را به کار گرفتم.
همان‌طور که در کتاب‌های درسی، هر درس شماره دارد، من هم به هر آیه مربوط به اهل بیت(ع)، یک کد اختصاص دادم، به عنوان مثال آیه صلوة النبی (سوره احزاب، آیه ۵۶) با کد ۳۳/۵۶ قابل یادگیری است یا آیه مربوط به تسبیحات حضرت زهرا(س)، که امام صادق(ع) ذکر کثیر را نشانه تسبیحات حضرت فاطمه(س) دانستند با کد ۳۳.۴۱ (سوره احزاب آیه 41) «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا» شناخته می‌شود. این روش، دسترسی به آیات را برای جوانان بسیار آسان می‌کند.
ایکنا_ آیا پس از انتشار کتاب، واکنش‌های مثبتی از سوی خوانندگان یا محققین دیگر دریافت کردید؟
این کتاب در مراکز مختلف آموزشی و مذهبی، از جمله در شیراز و مشهد، به عنوان مبنای آموزشی مورد استفاده قرار گرفته است و درواقع این کار شخصی نبود، بلکه خدمتی به امام حسین (ع) و قرآن است، همچنین این کتاب به صورت مجازی در سایت قائمیه موجود است.
ایکنا_ چه پیشنهادی برای افرادی دارید که می‌خواهند قرآن را به صورت عملی در زندگی خود پیاده‌سازی کنند؟
امام رضا(ع) سفارش کردند که روزانه حداقل ۵۰ آیه از قرآن بخوانید و امام صادق(ع) نیز به شخصی که حافظ قرآن بود، توصیه کردند که حافظان نیز از رو قرآن بخوانند زیرا دو ثواب تلاوت و دیدن آیات برای فرد در نظر گرفته می‌شود و این آشنایی و انس با آیات باعث می‌شود که در لحظات سخت، آیات به خاطر بیایند و راهگشای مشکلات شوند. قرآن کتابی زنده است و هر بار که آن را می‌خوانیم، حرف تازه‌ای دارد. آیت‌الله طالقانی(ره) می‌فرمودند که اگر مرا در زندان بیندازند، با همین قرآن سوالات را جواب می‌دهم. قرآن هرگز کهنه یا تکراری نمی‌شود.
ایکنا_ اگر فرصتی پیش آید، تغییراتی در کتاب انجام می‌دهید و در صورت ادامه مسیر تالیف، موضوع بعدی کتاب شما چه خواهد بود؟
با بررسی‌هایی که انجام دادم، چهارچوب کتاب نیازی به تغییر ندارد و به هدف پیش بینی شده رسیده‌ایم. مطمئن نیستم، اما دلم می‌خواهد درباره آیات نبوی تحقیق کنم و کتابی در این زمینه تألیف کنم.
ایکنا_ چگونه می‌توان قرآن را منشوری برای مقاومت و انقلاب دانست؟
زندگی شهدا یک زندگی قرآنی است و برنامه‌های قرآنی برای زندگی خود داشتند، همچنین در وصیت‌نامه‌ها و خاطراتشان، قرآن حضوری مطلق دارد و زمانی که قرآن در سینه و ذهن انسان باشد از هیچ چیزی نمی‌ترسد و مقاومت شهدا، مقاومت قرآنی بود. در ایام جنگ دوازده روزه نیز رهبر انقلاب توصیه کردند که هر شب سوره فتح را بخوانید، درواقع این آیات، بار مثبت معنوی ایجاد می‌کنند و انسان را برای مقاومت آماده می‌سازند.
ایکنا_ در پایان، چه حرفی برای خوانندگان دارید؟
به بینندگان و خوانندگان همان توصیه‌ای را می‌کنم که امام صادق (ع) فرمودند: «خانه‌ها را با تلاوت قرآن زینت بدهید.»
حانیه سادات حسینی‌کیا
انتهای پیام