جهاددانشگاهی بایسته‌های استمرار وحدت و انسجام جامعه را بررسی کند

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی، یادگار امام راحل طی سخنانی در مراسم دیدار با جهادگران جهاددانشگاهی که امروز، ۱۸ مردادماه در حسینیه جماران برگزار شد، بیان کرد: روز‌های پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته‌ایم و امیدواریم خداوند متعال شهدای اسلام به‌ویژه شهیدان والامقام و گرانقدر جنگ ۱۲ روزه اخیر را با سالار شهیدان محشور فرماید.

وی افزود: اکنون که در آستانه اربعین حسینی قرار داریم، امیدواریم خداوند متعال همه این عزیزان که پرچم‌داران عزت و افتخار اسلامی و ملت ایران بودند را در جایگاهی قرار دهد که از ما خشنود باشند و آنان را با پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت ایشان محشور بدارد. مجلس حاضر در حسینیه امام برپا شده است و این مکان، به‌واسطه ماهیت و نام بزرگوار خویش، بیش از پیش با این مجلس پیوند دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین خمینی ادامه داد: تقاضا می‌کنم در ابتدای سخن، یاد امام، فرزندان امام، شهدا و شهدای روز‌های اخیر را گرامی بداریم و به کلام الهی تمسک جوییم. یکی از آیات قرآن که بسیار مطرح و بر زبان‌ها جاری می‌شود، آیه‌ای است که ما را به تمسک به «حبل‌الله» فرا می‌خواند؛ یعنی به ریسمان الهی چنگ زنیم و متفرق نشویم. ابن‌عباس، راوی معروف و پدر علم تفسیر که بسیاری از نکات خود را از امیرالمؤمنین(ع) گرفته است، بیان می‌کند که «حبل‌الله» همان عهد الهی است. در آیات دیگری نیز به این معنا اشاره شده است. مراد از این عهد، پیمانی است که خداوند با ما بسته است و ما موظف به وفای به آن هستیم؛ پیمانی براساس حق‌الله، دین الهی و کتاب آسمانی.

وی افزود: یکی از اصحاب پیامبر(ص) نقل می‌کند که این کتاب الهی مبنی بر حدیث ثقلین خود یکی از مصادیق «حبل‌الله» است. جایگاه این مفهوم در میان اهل سنت در میان یکی از چهار اندیشمند نخست جهان اسلام به نام فخر رازی شناخته می‌شود و اگر بحث را گسترده‌تر کنیم، می‌توان گفت که این، یکی از قله‌های رفیع اندیشه و فکر در تاریخ تمدن اسلامی است. بنابراین، گرد این عهد الهی جمع شوید و از تفرقه بپرهیزید.

خمینی تصریح کرد: سپس خداوند متعال می‌فرماید: «واذکروا نعمة الله علیکم»؛ نعمت‌هایی را که خداوند به شما عطا کرده است، به یاد آورید. این نعمت چه بود؟ شما در نزاع و دشمنی به سر می‌بردید؛ خداوند آمد و دل‌های شما را به هم پیوند داد و نزدیک ساخت، تا برادر شوید. برخی از مفسران بیان داشته‌اند که تفاوت میان «المؤمنون إخوة» و «إخوان» در آن است که «إخوة» در جایی به کار می‌رود که برادری نسبی باشد، اما در این آیه، برادری معنوی و ایمانی مراد است.

وی اظهار کرد: خداوند متعال می‌فرماید: «وکنتم على شفا حفرة من النار»؛ یعنی شما بر لبه پرتگاه آتش بودید. «شفا» به معنای لبه است و در دیگر آیات قرآن نیز به کار رفته است. شما بر کناره آتش ایستاده بودید و خداوند شما را نجات داد. این تعبیر، در اصل بیشتر در مورد آب به کار می‌رود، آن‌گاه که کسی در حال غرق شدن است و او را از آب بیرون می‌کشند. شما در آتشِ اختلاف و تفرقه افتاده بودید، اما هنوز غرق نشده بودید. خداوند شما را نجات داد و از جهنم دور کرد؛ هم از جهنم اخروی که با هدایت به دین الهی محقق می‌شود و هم از جهنم دنیوی که با نزاع و دشمنی، زندگی را در همین دنیا بر خود تنگ می‌کنید.

شاهکار‌های ادبی قرآن در تصویرسازی از قیامت

وی ادامه داد: اگر بخش دوم آیه «على شفا حفرة من النار» را به دعوا‌ها و نزاع‌های دنیوی تفسیر کنیم، می‌توان گفت که خداوند شما را از جهنمی که برای خود در دنیا ساخته بودید، نجات داد. شاهکار‌های ادبی قرآن در تصویرسازی از قیامت، بی‌نظیر است تا آنجا که جهنم به زبان می‌آید و می‌گوید: «پر شدی؟» و پاسخ می‌آید: «بیشتر بیاورید». جهنم، دعوت‌کننده است: «تَدْعُو مَن أَدْبَرَ»؛ هر کس روی برگرداند را فرا می‌خواند.

وی افزود: شأن نزول این آیه، داستان نزاع دو قبیله «اوس» و «خزرج» در مدینه است که همواره با هم اختلاف داشتند. با آمدن پیامبر اکرم(ص)، خداوند به آنان نعمت برادری و هم‌پیمانی عطا کرد. حتی اگر پیامبر(ص)، همه امکانات دنیا را برای ایجاد این پیوند صرف می‌کرد، هرگز نمی‌توانست دل‌ها را به هم نزدیک کند؛ این کار تنها از سوی خداوند ممکن بود، چرا که دل‌ها در اختیار اوست.

یادگار امام(ره) تصریح کرد: بحث نجات از جهنم، چه جهنم آخرت و چه جهنمی که انسان‌ها در همین دنیا برای خود می‌سازند، موضوع مهمی است. این جهنم‌ها به تفرق و دوری دل‌ها بازمی‌گردد. یکی از مواردی که می‌توان از آیات قرآن بهره برد، بحث «ذکر» و «یادآوری» است، زیرا گاهی انسان‌ها یادشان می‌رود و گاهی نسل‌های آینده پیام را نمی‌شنوند. همچنین، تکرار مکررات و بد بیان کردن مطالب، گاهی موجب پنهان شدن حقیقت می‌شود.

وی اظهار کرد: در واقع، یادآوری این نکته ضروری است که نعمت بزرگ خداوند در ماه‌های اخیر به مردم ایران، انسجام دل‌ها و پیوند قلبی آنان بوده است. این وحدت و یکدلی، نعمتی بزرگ است که باید قدر دانسته شود. این مسئله ابعاد فلسفی نیز دارد؛ چراکه در جهان هستی شر و خیر وجود دارد و این جنگ‌ها و بحران‌ها، هرچند شر محسوب می‌شوند، اما می‌توانند موجب پدید آمدن نعمت‌هایی شوند که انسان‌ها قادر به باور آن نیستند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی افزود: جنگ ۱۲ روزه اخیر نمونه‌ای از این موضوع است که باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. جهاددانشگاهی به عنوان سازمانی که هم فرزند انقلاب است و هم متعهد به دین و کشور، نباید از این مسئله مهم غفلت کند. لازم است به پرسش‌هایی پیرامون این وحدت و انسجام پاسخ داده شود و این موضوع به دقت پیگیری شود.

وی تصریح کرد: یکی از سوالات اساسی این است که آیا وحدت همیشه مطلوب است و یا اینکه اختلاف و تفاوت اندیشه نیز می‌تواند مفید باشد؟ امام خمینی(ره) فرموده‌اند که انتقاد، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه از نعمت‌های الهی است و رشد و تعالی از دل نقد و اندیشه‌های متفاوت حاصل می‌شود. البته باید توجه داشت که این اختلاف نظر و اندیشه نباید به اختلاف عمل و شکاف‌های مخرب در جامعه منجر شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خمینی تصریح کرد: تجربه نشان داده است که دشمنان ایران به بهانه اختلاف و چندصدایی می‌کوشیدند قدرت تفکر و اندیشه را از جامعه بگیرند. اما در حقیقت، وجود اختلاف نظر در حوزه اندیشه و فرهنگ، طبیعی و حتی ضروری است، به شرطی که وحدت عمل در مقابل دشمن خارجی حفظ شود.

وی ادامه داد: نمونه بارز این وحدت و انسجام، جنگ اخیر بود که در مدت کوتاهی ملت ایران، علی‌رغم اختلاف نظر‌ها و چندپارگی‌های ظاهری، بار دیگر یکپارچه شد و این انسجام، ضربه سختی به دشمن وارد کرد. باید این واقعیت را با دقت و منطق بررسی کرد که مرز میان اختلاف نظر و وحدت عملی کجاست و کجا باید اتحاد حفظ شود و کجا می‌توان تفاوت اندیشه داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین خمینی گفت: سوال مهم دیگر این است که علت این انسجام و یکپارچگی مجدد ملت ایران چه بوده است؟ آیا ترس از بحران‌ها و ناامنی‌های آینده، مانند تجزیه و هرج‌ومرج، عامل این همبستگی بوده یا غیرتی تاریخی و تمدنی که ایرانیان نسبت به سرزمین و فرهنگ خود دارند، موجب آن شده است؟ شاید یکی از دلایل مهم، میراث فرهنگی و تمدنی این ملت باشد که پیوندی عمیق با گذشته و هویت خود دارد.

وی تصریح کرد: بنابراین، این تجربیات و درس‌ها باید مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار گیرد تا بتوان از آن‌ها برای آینده بهتر کشور بهره برد. این نکات بسیار ارزشمند و شیرین است؛ زیرا ممکن است انسان‌هایی به ظاهر کوچک این اقدامات را انجام داده باشند، اما حقیقتاً کار بزرگی صورت گرفته است. فردی که هنوز چند ساعت از شهادت برادرش نگذشته، نانوایی خود را روشن می‌کند، کامیون‌داری که چند روز پیش در اعتصاب بوده، بار را مجانی حمل می‌کند تا شهر بتواند حرکت کند یا نیرو‌های مسلحی که بسیاری از آنها آگاه بودند در مسیر عملیات به شهادت خواهند رسید. شاید به دلیل فضای جنگ، توضیحات زیادی داده نشد، اما همانند حسین فهمیده‌ها، بسیاری در میان نیرو‌های مسلح بودند که پشت سنگر‌ها ایستادند و می‌دانستند لحظاتی بعد به شهادت می‌رسند، اما تسلیم نشدند.

حجت‌الاسلام والمسلمین خمینی افزود: این مسیر گم نشده بود، برخلاف القائاتی که می‌گفتند کار تمام شده است؛ بلکه نشان داد اگر شرایط فراهم باشد، مردم ایران به لطف حبل الله می‌توانند کار‌های بزرگی انجام دهند. وظیفه ماست که عوامل این وحدت را شناسایی کنیم و به دقت بررسی کنیم و این مسیر را رها نکنیم. جهاددانشگاهی که نهادی متولد انقلاب است، باید به دقت این موضوعات را پیگیری و تحلیل کند.

یادگار امام(ره) ادامه داد: باید موانع این وحدت را بشناسیم و مراقب باشیم چه عواملی ممکن است این نعمت الهی را از بین ببرد. خداوند به هیچ قومی قوت و نعمت نمی‌بخشد مگر اینکه آن نعمت حفظ شود و شکرگزاری شود، وگرنه ممکن است عذاب الهی در پی داشته باشد. شکر واقعی این است که این نعمت را بشناسیم، پاسدار آن باشیم و از تخریب آن جلوگیری کنیم.

وی گفت: در این مسیر باید عوامل تفرقه و تشتت را بررسی و شناخته و مقابله کنیم. متأسفانه بسیاری از ما به دلیل اخلاق نامناسب و رفتار نادرست، به جای وحدت، شکاف ایجاد می‌کنیم. باید این واقعیت را بپذیریم و از تعصب و لجاجت در برابر حقیقت پرهیز کنیم. در مباحث و گفت‌وگوها، اگر کسی برخلاف حقیقت ایستادگی می‌کند، نباید به جای بحث منطقی، لجاجت و عناد پیشه کند.

خمینی بیان کرد: خداوند در این روز‌ها اگر چه شهدایی از ما گرفته و داغدارانی ایجاد شده، اما همزمان قدرت نظامی و همدلی و انسجام ملت، پاسخ کوبنده‌ای به دشمنان داده است. این انسجام و اتحاد باید حفظ شود و جهاددانشگاهی باید در این راستا فعال باشد. به ویژه با توجه به اهمیت روز خبرنگار، باید قدر خبرنگاران را بدانیم و از نقش آنان در انعکاس واقعیت‌ها حمایت کنیم. باید مراقب باشیم کسانی که به هر نحوی باعث تضعیف انسجام ملی می‌شوند، چه از ناآگاهی و چه از جهل، شناسایی و بازشناسی شوند.

خمینی اظهار کرد: انسجام و اتحاد به معنای یکسان شدن همه افراد و حمایت صرف از یک جریان خاص نیست؛ بلکه به این معناست که همه اقشار و گروه‌هایی که وطن‌دوست هستند و وفادار به کشور، حق حضور و مشارکت در ساختار اجتماعی و سیاسی را داشته باشند. همه باید بتوانند نقش خود را در ساختار ایفا کنند و فرصت رشد و ترقی داشته باشند، بدون آنکه گزینش‌ها و سخت‌گیری‌های بی‌منطق مانع این مسیر شود.

مرز بین انسجام واقعی و اختلاف مضر

وی گفت: این انسجام به معنی حذف اختلاف نظر‌ها نیست، بلکه به معنای احترام به تنوع اندیشه و فرهنگ و همزمان حفظ وحدت در برابر دشمنان است. باید دقت کنیم که مرز بین انسجام واقعی و اختلاف مضر کجاست و چه زمانی باید هم‌صدا و چه زمانی باید متفاوت اندیشید.

حجت‌الاسلام والمسلمین خمینی تصریح کرد: امیدوارم جهاددنشگاهی این مسئولیت را فراموش نکند و این موضوع را به صورت سلسله مباحث و پژوهش‌های جدی دنبال کند تا این نعمت بزرگ الهی حفظ شود و روز به روز تقویت شود. امروز، با توجه به نعمتی که خداوند بار دیگر به ملت ما ارزانی داشته، وظیفه‌ ماست که این نعمت را حفظ و پاسداری کنیم. این موضوع فراتر از هر کار دیگری اهمیت دارد و باید با همت و اتحاد آن را نگه داریم. از طرف خودم و همه عزیزان، از خداوند متعال خواستارم که ما را در این مسیر موفق بدارد و این نعمت را پایدار کند.