سینما همواره آینهای از زندگی اجتماعی مردم بوده و کارکرد اصلی آن، بازتاب دغدغهها و روایت واقعیتهایی است که جامعه با آنها دست و پنجه نرم میکند. در این میان، فیلم کوتاه به دلیل چابکی و انعطافپذیری خود میتواند بستر مناسبی برای پرداختن به موضوعات اجتماعی باشد؛ مسائلی که گاه کمتر در سینمای بلند مورد توجه قرار میگیرند اما تأثیر مستقیم بر زیست روزمره مردم دارند. پرداختن به پدیدههایی مانند خفتگیریهای خیابانی و چالشهای امنیتی از جمله موضوعاتی است که سینما میتواند با طرح آنها، هم هشدار اجتماعی بدهد و هم تصویری واقعی و امیدوارانه از اقتدار حافظان امنیت ارائه کند.
میکائیل دیانی، روزنامهنگار و مستندساز اجتماعی که طی سالهای اخیر در عرصه فیلم کوتاه نیز فعالیت کرده، سومین تجربه داستانی خود را با فیلم «تخطی» رقم زده است؛ اثری در ژانر پلیسی ـ جنایی که با نگاهی اجتماعی به موضوع خفتگیری میپردازد. وی در گفتوگو با ایکنا از نسبت سینما و زندگی اجتماعی، ضرورت بازنمایی درست قهرمانان مردمی، نقش نهادهای فرهنگی در حمایت از فیلمسازان و تجربه ساخت «تخطی» سخن گفته است.
ایکنا – شما از روزنامهنگاری اجتماعی وارد عرصه فیلمسازی شدید. برایمان بگویید این پیشینه چه نقشی در شکلگیری نگاه شما به سینما داشته و چگونه در انتخاب سوژهها و موضوعات فیلمهایتان اثر گذاشته است؟
از روزنامهنگاری اجتماعی وارد حوزه مستندسازی شدم. تقریبا همه مستندهایی که ساختهام بر بستر مسائل اجتماعی شکل گرفتند و عمدتاً به آسیبهای اجتماعی پرداختهاند. این تجربه باعث شد وقتی به سراغ فیلم داستانی رفتم، همان انباشته تجربی و ذهنی را با خودم بیاورم و سعی کنم قصههایی بسازم که درگیر دغدغههای واقعی جامعه باشند. برای من مهم است که روایتهایم تنها قصهای تخیلی نباشند، بلکه آیینهای از واقعیتهای ملموس زندگی مردم باشند.
ایکنا – همراهی نهادهای فرهنگی و حمایتی تا چه اندازه در روند فیلمسازی شما نقش داشته و چه تأثیری بر شکلگیری فیلم «تخطی» گذاشت؟
طبیعتاً همراهی و پشتیبانی یک نهاد فرهنگی هنری که درک متقابلی از ایدهها و سوژههای فیلمساز داشته باشد، یک فرصت بزرگ برای هر کارگردان است. خوشبختانه سازمان اوج همیشه کنار من بوده و کمک کرده تا بتوانم ایدههایم را به تصویر بکشم. در چنین شرایطی، فیلمساز آزادی و جسارت بیشتری پیدا میکند تا سراغ موضوعاتی برود که ممکن است برای تولید مستقل دشوار باشد. همین حمایتها بود که زمینه ساخت «تخطی» را فراهم کرد.
ایکنا – شما همیشه تأکید کردهاید که سینما باید نسبت مستقیم با زندگی و زمانه خود داشته باشد. منظورتان از این نسبت چیست و چگونه در «تخطی» به آن توجه کردید؟
همواره تلاش کردهام اثری بسازم که با زندگی و زمانهی ما پیوند داشته باشد و بخشی از مسائل دوران خودمان را روایت کند. اساساً کارکرد سینما و هنر این است که بتواند پدیدهها و روندهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد و در فرآیند تصمیمسازی و تصمیمگیری مؤثر باشد. «تخطی» هم مانند آثار قبلیام، ریشه در یک معضل اجتماعی دارد که مردم ما امروز در کوچه و خیابان با آن درگیر هستند. انتخاب موضوع خفتگیری و ناامنیهای خیابانی دقیقاً از همین نگاه میآید.
ایکنا – در نگاه شما سینما چه نقشی میتواند در بازگویی کاستیهای اجتماعی و در عین حال تقویت تصویر اقتدار و امنیت ایفا کند؟
سینما میتواند زبان هشداردهنده جامعه باشد؛ یعنی کاستیها و ضعفهای اجتماعی را به تصویر بکشد تا جلوی فجایع بزرگتر گرفته شود. اما از سوی دیگر، سینما باید تصویر درستی از اقتدار و امنیت هم ارائه دهد. مردم قهرمانانی را دوست دارند که حافظ امنیتشان باشند و آنها را مقتدر و محکم ببینند. ما فیلمسازان هم میتوانیم خلأهای قانونی و کارکردی را نشان دهیم و هم قهرمانانی را معرفی کنیم که مردم باورشان کنند و حضورشان را مایه امنیت بدانند. در «تخطی» این دو رویکرد همزمان دنبال شده است.
ایکنا – بهطور مشخص، مردم چه انتظاری از بازنمایی پلیس و نیروهای انتظامی در فیلمها دارند؟
مردم ما انتظار دارند پلیس مقتدر و قوی را بر پرده سینما ببینند؛ همان چیزی که در واقعیت و خیابانها هم از نیروی انتظامی در برابر اشرار و خفتگیرها توقع دارند. وقتی چنین تصویری درست و باورپذیر از پلیس ارائه شود، هم اعتماد عمومی تقویت میشود و هم مردم احساس میکنند امنیتشان جدی گرفته شده است. این خواست و انتظار طبیعی جامعه است که باید در سینما هم بازتاب یابد.
ایکنا – کمی درباره روند تولید «تخطی» و همکاری گروه بفرمایید. چه چالشها و تجربههایی در مسیر ساخت این فیلم داشتید؟
این فیلم محصول جمعی است و حاصل تلاش بسیاری از دوستانی است که با انرژی و محبت کنارم بودند. هم عوامل پشت دوربین و هم بازیگران جلوی دوربین زحمت زیادی کشیدند تا اثری آبرومندانه شکل گیرد. قرار بود فیلم در ۲۵ خرداد کلید بخورد و همه کارهای پیشتولید انجام شده بود، اما جنگ ۱۲ روزه پیش آمد و تولید عقب افتاد. به محض پایان جنگ، وقتی با دوستان تماس گرفتم، همه پای کار آمدند و خیلی سریع تیم دوباره شکل گرفت و فیلم ساخته شد. این تجربه برایم یادآور یک نعمت بزرگ بود؛ اینکه با آدمهای متعهد و با مرام توانستم فیلمی بسازم که امیدوارم تماشاگران هم آن را ارزشمند بدانند.
ایکنا – فیلم در چه مرحلهای قرار دارد و چه کسانی در ساخت آن همکاری داشتند؟
«تخطی» اکنون مراحل پایانی پستولید خود را میگذراند. این فیلم کوتاه جنایی – پلیسی به ماجرای خفتگیریهای خیابانی میپردازد و پس از تجربه «مدیر مدرسه» دومین تلاش من برای مواجهه با یک پدیده اجتماعی ملتهب است. در این فیلم هنرمندانی چون امیر نوروزی، آرش فلاحتپیشه، سیاوش چراغیپور، محمد موحدنیا، مهدی حسنزاده و احسان صاحبدادی ایفای نقش کردهاند. عوامل اصلی پروژه هم شامل سیدمحمدهادی آقاجانی (تهیهکننده)، بنیامین هفتلنگ (نویسنده)، پویان آقابابایی (مدیر فیلمبرداری)، اسماعیل علیزاده (تدوین)، علی کیانارثی (مدیر صدابرداری)، آرش قاسمی (طراحی و ترکیب صدا)، سید حسام حسینی (طراح صحنه و لباس)، زهرا بابایی (طراح گریم)، مسعود سخاوتدوست (آهنگساز) و دیگر دوستان پرتلاش پشت صحنه هستند.
انتهای پیام