این نهاد نوپا با تکیه بر دانش روز و خلاقیت جوانان متعهد، در عرصه‌های حساس علمی ـ فنی، فرهنگی و اجتماعی حضور یافت و نشان داد دانشگاه می‌تواند حتی در دل جنگ، به سرچشمه‌ای برای ابتکار و نوآوری تبدیل شود.
روایت تلاش‌های جهادگران دانشگاهی در سال‌های جنگ تحمیلی، بخشی درخشان از تاریخ معاصر ایران است که بازخوانی آن تصویری روشن از پیوند دانش، ایمان و ایثار به دست می‌دهد.
با آغاز فعالیت جهاددانشگاهی، نخستین مأموریت آن مدیریت دانشگاه‌ها و سامان‌دهی فضای آموزش عالی کشور بود. این نهاد با جذب نیروهای متعهد و بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها، در بازگشایی دانشگاه‌ها، انتشار منابع آموزشی و فراهم‌سازی بستر تربیت دانشجویان متخصص نقش‌آفرینی کرد. اما شروع جنگ تحمیلی شرایط را تغییر داد و جهاددانشگاهی به سرعت خود را با فضای جنگی تطبیق داد و با رویکرد «دفاع دانش‌بنیان» وارد میدان شد.
حوزه پژوهش در جهاددانشگاهی طی این سال‌ها بسیار فعال بود و جهادگران با روحیه خودکفایی، ده‌ها پروژه نظامی در زمینه‌های طراحی، ساخت و تعمیر ادوات نظامی، اقدامات پدافندی، جنگ الکترونیک و سایر حوزه‌ها را به انجام رساندند. همچنین دفاتر پشتیبانی از جبهه و جنگ راه‌اندازی شد و اعزام دانشجویان و استادان مدیریت گردید.
جهاددانشگاهی علاوه بر فعالیت‌های علمی و فنی، در حوزه فرهنگی نیز حضور پررنگی داشت. تولید نشریات، بازتاب حمایت‌های مردمی در خطوط مقدم، اعزام گروه‌های تئاتر و موسیقی اصیل برای اجرای برنامه در جبهه‌ها، بخشی از این اقدامات بود.
آمارها نشان می‌دهد صدها پروژه بزرگ و کوچک نظامی توسط جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس اجرا شد. تلاش‌های همه‌جانبه این نهاد به تقدیم ۱۰۳ شهید از میان جهادگران دانشگاهی انجامید که نشانی ماندگار بر تارک تاریخ جهاددانشگاهی است.
جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس فعالیت‌های خود را در سه عرصه اصلی متمرکز کرد که هر یک نقش مهمی در حمایت از جبهه‌ها و تقویت توان ملی داشت. این نهاد علاوه بر حضور فرهنگی و تقویت روحیه رزمندگان، با پیوند میان دانشگاه و جبهه، تحقیقات علمی را به دستاوردهای عملیاتی تبدیل کرد و در حوزه نظامی و فنی نیز با طراحی، تولید و بازسازی تجهیزات موردنیاز، توان دفاعی کشور را به‌طور مستقیم تقویت کرد.
که در حوزه فرهنگی، برگزاری برنامه‌های فرهنگی، تقویت روحیه رزمندگان، حمایت از خانواده‌های شهدا و حفظ فضای انقلابی در دانشگاه‌ها؛ در حوزه علمی ـ دانشگاهی: پیوند میان دانشگاه و جبهه و تبدیل تحقیقات علمی به دستاوردهای عملیاتی برای جنگ و در حوزه نظامی و فنی: تعمیر، بازسازی، طراحی و تولید تجهیزات موردنیاز در حوزه‌های آفندی و پدافندی گزیده‌ای از مهم‌ترین طرح‌های جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس را می‌توان برشمرد.
جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس با تکیه بر خلاقیت و دانش بومی، صدها پروژه علمی و فنی را به اجرا درآورد که بسیاری از آنها نقش مستقیم در تقویت توان دفاعی کشور داشت. این پروژه‌ها طیف گسترده‌ای از طراحی و تولید تجهیزات نظامی، عملیات‌های پدافندی، جنگ الکترونیک و فناوری‌های نوین تا اقدامات فرهنگی و روانی را شامل می‌شد و نشان‌دهنده توانمندی بی‌بدیل جهادگران دانشگاهی در شرایط سخت جنگ بود که در ادامه به گزیده‌ای از آنها اشاره می‌شود:
راه‌اندازی مجدد خط تولید موشک کاتیوشا و مالیتوکا؛ ساخت مین‌های هوایی؛ بهینه‌سازی و به‌روز کردن سیستم ناوبری هواپیماهای شکاری اف ۵؛ رمزگشایی از مخابرات، مکاتبات و تعاملات دشمن در پروژه رحمت؛ ساخت شبکه کامپیوتری پدافند راداری؛ کسب اطلاعات از امکانات و آرایش دشمن با ساخت پهپاد شناسایی برد کوتاه؛ ساخت دستگاه‌های رمزکننده متن و صوت؛ طراحی دستگاه تست‌کننده موشک ضدتانک ؛ طراحی و ساخت سکوی پرتاب نیوماتیک هواپیمای بدون سرنشین؛ نمونه‌سازی، تولید انبوه و احداث کارخانه عایق حرارتی یک نوع راکت نظامی؛ ساخت یک نوع حسگر مجاورتی مادون قرمز؛ طراحی و ساخت خلبان خودکار هواپیمای بدون سرنشین؛ تدوین دانش فنی سامانه ردیابی نوری اجرام فضای؛ طراحی و ساخت کنترل از راه دور بولدوزر و قایق تندرو؛ ایجاد ترس در سپاه دشمن با تکنیک‌های جنگ روانی و بازسازی مناطق جنگ زده.
همانگونه که اشاره شد، نقش جهاددانشگاهی در دفاع مقدس تنها به ساخت تجهیزات نظامی یا پژوهش‌های دانشگاهی محدود نماند؛ بلکه ترکیبی از ایمان، علم، خلاقیت و ایثار بود. این نهاد انقلابی در شرایطی که دشمن با پشتوانه قدرت‌های جهانی به ایران حمله کرده بود، با ابتکار و نوآوری علمی توانست بخش مهمی از نیازهای دفاعی کشور را تأمین کند و الگویی ماندگار از «جهاد علمی» در تاریخ معاصر ایران بیافریند.
مرور کارنامه جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس نشان می‌دهد که این نهاد فراتر از یک سازمان آموزشی و پژوهشی، به سنگری برای ابتکار، خودباوری و مقاومت ملی تبدیل شد. جهادگران جهاددانشگاهی به عنوان نماد علم، ایمان و تلاش ثابت کردند که حتی در سخت‌ترین شرایط جنگی نیز، علم و فرهنگ می‌تواند در خدمت دفاع از میهن قرار گیرد و بن‌بست‌های ناشی از تحریم و محدودیت‌های نظامی را بشکند.
از راه‌اندازی خطوط تولید تجهیزات نظامی و پروژه‌های پیشرفته جنگ الکترونیک گرفته تا اجرای برنامه‌های فرهنگی و تقویت روحیه رزمندگان، جهاددانشگاهی الگویی کم‌نظیر از دفاع دانش‌بنیان را بنیان گذاشت؛ الگویی که امروز نیز می‌تواند چراغ راه توسعه علمی و فناورانه کشور باشد.
تقدیم بیش از صد شهید از میان جهادگران دانشگاهی، سندی روشن بر پیوند عمیق این نهاد با آرمان‌های انقلاب اسلامی است و یادآور این حقیقت که جهاددانشگاهی نه تنها در عرصه علم، بلکه در میدان ایثار و فداکاری نیز حضوری ماندگار داشته است.
انتهای پیام