به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم نکوداشت مقام علمی و فرهنگی حجت‌الاسلام و المسلمین حسن طارمی‌راد، عصر دیروز در تالار قلم کتابخانه ملی به همت بنیاد دایرةالمعارف اسلامی برگزار شد.
در این مراسم سفیر عربستان سعودی، سفیر تاجیکستان، رایزن فرهنگی سفارت ترکیه، غلامعلی حدادعادل(مدیرعامل بنیاد دایرةالمعارف اسلامی)، احمد مسجدجامعی(قائم مقام بنیاد دایرةالمعارف اسلامی)، آیت الله سیدمصطفی محقق داماد(رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران)، حجت الاسلام و المسلمین سیدابوالحسن نواب(مؤسس دانشگاه ادیان و مذاهب) ، منوچهر صدوقی سها و تنی چند از اندیشمندان، مسئولان فرهنگی و مدیران بنیاد دایرةالمعارف اسلامی حضور داشتند.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن طارمی‌راد، متولد ۱۳۳۴ است. او در دبیرستان علوی تهران تحصیل خود را آغاز کرده و در دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی مکانیک تحصیل کرد. وی پس از تحصیل در این رشته و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی به قم رفته و به تحصیل علوم حوزوی پرداخت، او در سال 1367 به دعوت غلامعلی حدادعادل به عضویت بنیاد دایرةالمعارف اسلامی در آمده و پس از مدیریت گروه فقه و کلام، مدیر بخش مدخل‌گزینی، مدیر گروه تاریخ علم این بنیاد و اکنون در سمت معاونت علمی این بنیاد مشغول فعالیت است.
در این جلسه پس از قرائت آیاتی چند از کلام الله مجید توسط احمد ابوالقاسمی، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان میزبان جلسه سخنرانی کرد. وی در سخنان خود به بیان خاطراتی در تجلیل از طارمی‌راد پرداخت که همواره از همنشینی با او نکته‌ای تازه آموخته است.
او در رابطه با شناخت خود از حسن طارمی‌راد چنین گفت: من دورادور خدمت ایشان ارادت داشتم به طور خاص از سال ۷۴ که انتشارات طرح نو، مجموعه‌ای را به عنوان «بنیانگذاران فرهنگ امروز» چاپ می‌کرد، در ابتدا به متفکران خارجی و بیشتر غربی می‌پرداخت، چندی بعد به اندیشمندان ایران و اسلام پرداخت که یکی از نخستین شماره‌های این مجموعه اختصاص به علامه مجلسی داشت.
مونوگراف یا تک نگاشتی که جناب آقای طارمی‌راد در مورد علامه مجلسی در این شماره نوشت در زمان خود جامع‌ترین و دقیق‌ترین کار بود، ایشان در این اثر خود، با رویکردی منصفانه و نه فقط جانبدارانه به شخصیت علامه مجلسی، موافقان و مخالفان ایشان پرداخته بود. با خواندن آن اثر مجذوب شخصیت ایشان شده و از طریق یکی از دوستان با ایشان ملاقات کردم.
سپس حسن سیدعرب، عضو هیأت علمی، مدیر کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و همچنین مسئول برگزاری این نکوداشت، به ایراد سخنانی پرداخت و در این سخنان، از تمام کسانی که در برگزاری این مراسم یاری کرده‌اند، خصوصا غلامعلی حدادعادل مراتب تشکر و قدردانی خود را ابراز داشت.
وی در سخنان خود گفت: بنیاد دایره‌المعارف اسلامی در سال ۱۳۶۲ به دستور مقام معظم رهبری تأسیس شد و تاکنون ۳۲ جلد دایره‌المعارف تدوین شده است که ۳۱ جلد آن زیر نظر مستقیم ایشان تهیه و تنظیم شده است. امیدواریم تا سال ۱۴۱۰ تدوین این مجموعه عظیم به پایان برسد.
در ادامه مراسم حجت الاسلام علی سبحانی، فرزند آیت الله العظمی سبحانی، مرجع تقلید شیعه و عضو هیئت امنای دایرةالمعارف اسلامی پیام ایشان را قرائت کردند.
پیام آیت الله سیستانی به شرح زیر است:
بسمه‌تعالی
نکوداشت فرزانگان، در حقیقت تکریم علم، اخلاص و جهاد علمی در عرصه اندیشه اسلامی است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن طارمی‌راد از جمله عالمان فرهیخته‌ای است که در تبیین معارف اصیل حوزوی و در گشودن افق‌های نو در دانش دینی، شیعه‌شناسی و تاریخ علم، گام‌های ماندگاری برداشته‌اند.
ایشان با بهره‌گیری از تجربه دانشگاهی در کنار سال‌ها تحصیل و تدریس در حوزه علمیه، راهی نو در پژوهش و دانشنامه‌نگاری اسلامی گشودند. حضور مؤثر ایشان در بنیاد دائره‌المعارف اسلامی و نقش‌آفرینی در تدوین و هدایت علمی دانشنامه جهان اسلام، خود گواه ژرف‌نگری، دقت علمی و آینده‌نگری این استاد وارسته است.
اکنون که فرصت نکوداشت این اندیشمند گران‌مایه فراهم آمده است، وظیفه خود می‌دانیم از سالیان کوشش‌های علمی، اخلاق نیکو و تواضع علمی ایشان تجلیل نماییم؛ باشد که این بزرگداشت، چراغی باشد برای نسل‌های آینده در مسیر اعتلای فرهنگ و معارف اسلامی.
از درگاه خداوند متعال، دوام توفیقات، سلامت و عزت روزافزون ایشان را مسألت داریم.
پس از قرائت این پیام مستندی تصویری از زندگی و فعالیت‌های حجت‌الاسلام و المسلمین طارمی‌راد پخش شد.
پس از آن غلامعلی حدادعادل، عضو هیئت امنا و مدیرعامل بنیاد دانشنامه اسلامی یه ایراد سخن پرداخت. او در سخنان خود برپایی چنین مراسمی را ضروری دانست، سپس سوابق آشنایی خود با خانواده طارمی‌راد را بیان کرد و گفت: آشنایی بنده با خانواده طارمی به حدود سال ۴۲ بر می‌گردد، یعنی ۶۲ سال پیش، زمانی که من دانشجوی سال اول دانشگاه بودم، بعضی دوستان متدینی داشتم که در بازار به کتاب، مخصوصا کتاب‌های مذهبی اشتغال داشتند. من گاهی از دانشگاه به بازار می‌رفتم و با آنها محشور بودم و در همین رفت و آمدها من با برادر بزرگتر آقایان طارمی، مهدی طارمی( بعدتر از همکاران شهید بهشتی در مرکز اسلامی هامبورگ شدند)، آشنا شدم. مهدی طارمی در آن سال‌ها، طلبه جوان بیست و یکی دو ساله، بسیار خوش برخورد، خوش صورت، خوش اخلاق، خوش خط و دارای افکار تازه و جوان‌پسند بودند.
رئیس فرهنگستان زبان فارسی گفت: در سال ۱۳۵۴، درسی غیررسمی در مباحث فلسفی برای دانش‌آموزان دبیرستان علوی برگزار می‌کردم که آقای طارمی نیز در آن کلاس‌ها شرکت می‌کردند. آن کلاس‌ها زمینه‌ای برای آشنایی با روشنفکری بود و ایشان بعدها برای ادامه تحصیل به قم رفتند. پس از پایان تحصیلات، به ایشان پیشنهاد دادم به بنیاد دایرةالمعارف اسلامی بپیوندند. در سال ۱۳۷۴ که به ریاست بنیاد منصوب شدم، بهترین فرد برای معاونت بنیاد را جناب طارمی یافتم.
وی درباره دیانت و اخلاق حجت‌الاسلام و المسلمین طارمی‌راد گفت: آقای طارمی را من برادری مومن، متقی، پرهیزکار و با اخلاص دیدم، ایشان پاک دست، پاکدامن، پاک چشم، پاک دل، عامل به احکام شرعی و اهل پرهیز از محرمات است که این این بهترین و بالاترین خصوصیت ایشان می‌باشد. خصوصیت دیگر ایشان اخلاقی‌ست، آقای طارمی مودب و مبادی آداب است، او خوش اخلاق، خوش برخورد، گشاده روی، سلیم النفس، مهربان، آرام و دلسوز است. آقای طارمی متواضع، دور از هرگونه ریا و خودنمایی بوده و به هیچ وجه اهل آوازه‌گری، جاه طلبی و مقام طلبی نیست، شخصیتی منیع الطبع دارد و اهل تجمل و ریاست مآبی نیست.
مدیرعامل دانشنامه جهان اسلام درباره روش مدیریتی طارمی‌راد افزود: آقای طارمی مدیری با جدیت بوده و با ذهن ریاضی و منطقی که دارند، به همراه بینش معنوی و اسلامی ایشان باعث شده نظم و انضباطی فوق‌العاده در بنیاد حکمفرما باشد، او جدولی منظم برای تناسب مبالغ دریافتی توسط افراد و فعالیتشان دارد و حقوق هرکس را دقیقا متناسب با عملکردش تعیین می‌کند به طوری که اگر کسی کمتر از آنچه باید کار کند برای او کسری کار رد می‌کند، همانگونه که برای کسی که بیش ازآنچه باید کار کرده اضافه‌کار لحاظ می‌کند.
وی افزود: ابتکار، نوآوری، احساس مسئولیت، وجدان کاری بالا و ادای حق مطلب از دیگر ویژگی‌های ایشان است. ایشان برای همگان احساس پدری و برادری دارند.
رئیس فرهنگستان زبان فارسی گفت: ایشان به رأی همکاران احترام می‌گذارند، تصلب رأی ندارند و در مدیریت واقع‌بین‌اند. اگر همکاری محضوری داشته باشد، با او راه می‌آیند.
وی افزود: قدرت کار با دیگران را دارند و صاحب این هنرند. به کلیات و جزئیات توأمان توجه دارند و در ۹۵ درصد موارد با گفت‌وگو به اجماع می‌رسیم. در ۵ درصد باقی‌مانده نیز با رعایت سلسله‌مراتب، تصمیم‌گیری منطقی دارند. این انعطاف منطقی، راز دوام همکاری ماست.
حداد عادل گفت: وجود آقای طارمی برای بنیاد و جامعه علمی کشور یک نعمت است. اگر امروز بنیاد دایرةالمعارف اسلامی پس از ۴۲ سال همچنان پابرجاست، این به برکت روشن‌بینی مقام معظم رهبری در سال دوم ریاست‌جمهوری‌شان است که دستور تشکیل بنیاد را دادند، و همچنین به برکت همکاران دیروز و امروز ما، به‌ویژه حضور جناب طارمی.
سپس ابوالحسن نواب موسس و رییس دانشگاه ادیان و مذاهب در جایگاه سخنرانی قرار گرفته، با بیان سوابق آشنایی خود با آقای طارمی‌راد گفت: بدون هیچ اغراقی باید گفت، آقای طارمی روحانی تراز است، می‌توان ایشان را در پنج روحانی برتر کشور از لحاظ پژوهش و تحقیق قرار داد.
او با بیان اینکه پنجاه و چند سال است که با خانواده طارمی راد آشنا است، درباره والدین او گفت: ایشان در خانواده‌ای تربیت شده‌اند که هماهنگی بین پدر و مادر در نهایت بوده است، پدر آقای طارمی واقعا فرشته بود، در پاکی، در اعتقاد به امام(ره)، در اعتقاد به مقام معظم رهبری و در انتظام به مبانی انقلاب واقعا بی نظیر بود و مادر بزرگوارشان نیز شخصیتی عجیب بودند که در هنگام بارداری ایشون زیارت عاشورا را ترک نمی‌کردند و بدون وضو به ایشون شیر ندادند. تمام این مسائل در پرورش چنین شخصیتی مؤثر بوده و باید از آنها یاد کرد.
سپس آقای محمود حقیقی از دوستان آقای طارمی‌راد و از اعضای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی به بیان سخنانی پرداخت، او گفت: آقای طارمی، هدف از دانشنامه‌نگاری را تعمیم دانش می‌داند، به اعتقاد ایشان دانشنامه‌ها و دایرةالمعارفها باید دانش را از سطح نخبگان به سطح عموم برسانند. دایرةالمعارفها باید امکان فهم دستاوردهای بشری را برای عموم فراهم آورند. تعریفها از هدف برای دایرةالمعارفها کم‌وبیش یکسان بوده، به عنوان مثال ویراستار دایرةالمعارف معروف فرانسوی در این مورد می‌گوید: هدف این دایرةالمعارف(دایرةالمعارف فرانسوی)، گردآوری دانش‌ها و رساندن آنها به دست معاصران و انتقال آنها به آیندگان است. در ادامه بحث هدف‌های دایر المعارف آقای طارمی مثالی می‌زنند که انیشتین نظریه نسبیتی دارد و این نظریه برای فیزیکدان‌ها قابل فهم است، او این نظریه را در مقاله‌ای با زبان فاخر خلاصه می‌کند، فرد دیگری آن را ساده و قابل فهم ساخته و در دایرةالمعارف بریتانیکا که دایرةالمعارف معتبری‌ست به چاپ می‌رساند.
او ادامه داد: به نظر آقای طارمی دانشنامه نویسی در ایران صرفاً تدوین داده‌های موجود نیست، در بسیاری موارد تألیف مقاله پژوهشی و نو است. رویکر ایشان در نگارش مقالات تاریخی استفاده از معتبرترین منابع است. در معارف اسلامی از استناد به منابعی که سندیت و درستی مطالب آن محرز نیست، اجتناب می‌شود و تأکید بر استفاده از منابع معتبر و اقدم تا حد ممکن دارند.
وی افزود: با تمهیدات صورت‌گرفته توسط ایشان، روند انتشار دانشنامه روان‌تر شد، گروه‌های مختلف فعال شدند، گروه‌های بزرگتر منشعب شدند و گروه‌های جدیدی نیز شکل گرفتند تا اداره امور بهتر انجام شود.
ایشان در سخنان خود به تأکید آقای طارمی بر وجود کتابخانه‌ای مجهز در بنیاد پرداخته و گفتند، پیش از مسئولیت آقای طارمی کتابخانه حدود 93 هزار جلد کتاب داشته و اکنون نزدیک 230 هزار جلد کتاب در آن وجود دارد.
دکتر لیلا هوشنگی، دانشیار دانشگاه الزهراء و از مدیران علمی پیشین بنیاد دایرةالمعارف اسلامی نیز در این مراسم با اشاره به تجربیات زیسته خودش و دیگر همکاران خانم در بنیاد به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: توفیق داشتم به‌مدت ۳۰ سال در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی خدمت کنم. انتشار مجلدات و دانشنامه‌ها همواره مایه مباهات و افتخار من بوده است. در کلاس‌های دانشگاهی، جای مباحثی که در این دانشنامه‌ها آمده، به‌راستی خالی است.
وی با بیان اینکه امروز ملاحظه می‌کنیم بیش از ۵۰ درصد حاضران در مراسم بزرگداشت، زنان هستند و با اشاره به جایگاه خانم‌ها در بنیاد تصریح کرد: زنانی که در بنیاد به فعالیت‌های علمی و پژوهشی می‌پردازند، نقش مؤثری در پیشبرد اهداف علمی داشته‌اند.
هوشنگی گفت: حضورم به عنوان یک استاد جوانِ زن در شورای مدخل موضوعی مهم بود که با حمایت و تدبیر آقای طارمی راد محقق شد. ایشان زمینه‌ساز حضور مؤثر زنان در عرصه‌های علمی بنیاد بودند.
وی افزود: در پرونده‌های کلام که حوزه تخصصی من بود، آقای طارمی آموزش‌های لازم را ارائه می‌دادند. با اعتماد و اعتمادسازی ایشان، توانستم مسئولیت‌های علمی را بپذیرم و در مسیر پژوهش گام بردارم.
در ادامه رضا مختاری ریاست موسسه کتابشناسی و کتابخانه شیعه و عضو بنیاد دایره المعارف اسلامی خصوصیاتی را برای آقای طارمی راد برمی‌شمرد، از آن خصوصیات می‌توان به نداشتن بخل علمی و در اختیار دیگران گذاشتن مقالات و یافته‌های علمی، محکم‌کاری و انجام کار به صورت متقن و همچینین مهم‌ترین عامل موفقیت ایشان را تمرکز او در بنیاد دایرةالمعارف و نرفتن به سمت کارهای دیگر دانستند و درباره ایثار علمی آقای طارمی گفت: ایشان مقالت زیادی را که دیگران نوشته بودند حاشیه زده و اصلاح کردند بدون آنکه نامی از ایشان برده شود.
حجت الاسلام مختاری گفت: آقای طارمی در محبت و ارادت به اهل بیت علیهم‌السلام و به‌ویژه علامه مجلسی دارند و در عشق و ارادت‌شان مقام فانی دارند و این عشق و دلبستگی در منش علمی و رفتاری ایشان نیز کاملاً مشهود است.
سپس فاطمه طارمی‌راد دختر حجت‌الاسلام طارمی‌راد سخن گفت. او در سخنانی احساسی پدر خود را توصیف و از پدر خود جهت تمام کارهایی که برای او و تمام اعضای خانواده انجام داده تشکر می‌کند.
پس از آن مستندی دیگر از زندگی ایشان و فعالیت‌های ایشان در بنیاد دایرةالمعارف به نمایش درآمد.
در ادامه مراسم قنبرعلی رودگر عضو هیئت علمی و رئیس گروه جغرافیای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی به ایراد سخن پرداخت. او در بخشی از سخنان خود با اشاره به مقام علمی آقای طارمی‌راد گفت: جناب آقای طارمی‌راد به گواهی کارهایشان شخصیتی چند دانشی و چند بعدی هستند، اینگونه نیست که فقه و اصول و ادبیات عرب تبحر داشته باشند ایشان در حوزه‌های مختلف مانند تاریخ، تاریخ علم و ادبیات حرف‌هایی برای گفتن دارند و با نظراتی که می‌دهند، آدم متوجه می‌شود که با شخصیتی چندوجهی طرف است. آقای طارمی بسیار پرمطالعه هستند و این مسئله را می‌توان از حاشیه‌هایی که بر مقالات می‌نویسند دانست. شاهد دیگری برای پر مطالعه بودن ایشان را می‌توان این به حساب آورد که، ایشان تمام مجلدات دانشنامه جهان اسلام را که بیش از 30 مجلد است، با دقت و رویکردی فعال و انتقادی، تمام وکمال خوانده‌اند و می‌توان گفت ایشان تنها کسی در ایران هستند که این کار را کرده‌اند.
سپس خانم رقیه میرابوالقاسمی عضو هیئت علمی و مدیرگروه تاریخ ایران و اسلام به بیان نکاتی درباره وجهه مدیریتی آقای طارمی راد پرداخت. ایشان در بخشی از این سخنان گفت: جناب آقای طارمی به دانشنامه جهان اسلام هویت دادند، تا پیش از مسئولیت ایشان بنیاد دایرة المعارف اسلامی مؤسسه‌ای کوچک، بسیار ناشناخته و بدون کار علمی جدی بوده و مؤسسه پویایی نبود اما با رویکردهای مدیرییتی ایشان خیلی از مسائل تغییر کرد، آقای طارمی با ذهن مهندسی و منضبطی که داشتند، توانستند الگوهای کاری بسیار دقیقی، برای همکاران طراحی کنند که این الگوها همین الان هم ساری و جاری هستند.
همچنین ادامه داد: نکته بسیار مهم در رویکرد مدیریتی ایشان، به نظر من اعتماد به نسل جوانی بود که وارد بنیاد شد. مرسوم هست که در مراکز علمی و پژوهشی معمولاً از افراد معتبر و مشهور استفاده می‌شود، البته غلط هم نیست، اما آقای طارمی، عملا این بت را شکست؛ چون به نسل جدید باور داشت و با نگاه علمی و مدیریتی که آقای طارمی داشت، نسلی فرهیخته و محقق در دانشنامه جهان اسلام تربیت شده است، که به گمان من در بسیاری از عرصه ها واقعا درخشیده‌اند.
وی افزود: وسعت دید و پویایی در نگاه ایشان وجود دارد و این نگرش را به مجموعه منتقل کرده‌اند. در صد درصد موارد، حاشیه‌هایی که ایشان بر مقالات می‌نویسند، مورد تأیید همه همکاران قرار می‌گیرد و صحت علمی آنها اثبات شده است.
در ادامه محسن معینی عضو هیئت علمی و مدیرگروه قرآن دانشنامه جهان اسلام با خواندن متنی ادبی و مسجع به ذکر برخی خصائص علمی و مدیریتی دکتر طارمی‌راد پرداخت که تا اینجای کار تمام سخنرانان به آنها پرداخته‌اند.
خانم مهناز مقدسی دبیر انجمن صنفی ویراستاران و ویراستار سابق دانشنامه جهان اسلام نیز در سخنانی گفت: در زمان حضور خود در این مجموعه بسیار نکات از مجموعه و شخص آقای طارمی آموختم همانند هرآنکسی که در این بنیاد مشغول به کار بوده است. من همچنان این بنیاد را چون خانه خود دانسته و در هرجایی که تدریس کرده‌ام دانشجویان را به مقالات آن و نوع ویراستاری آنها ارجاع داده‌ام.
سپس حجت‌الاسلام و المسلمین طارمی‌راد به عنوان آخرین سخنران این مراسم به ایراد سخنانی پرداخت. او در سخنان خود از دست‌اندرکاران این مراسم تشکر کرده و تأکید کرد با سخنانی که در این مراسم گفته شد بار مسؤلیت خود را سنگین‌تر حس می‌کند. او یاد و خاطره والدین خود را گرامی داشته و موفقیت‌های خود را مرهون تربیت آنان دانست. او همچنین از همسر و فرزندانش جهت یاری و همراهی او در مسیر زندگی و فعالیت قدردانی کرد.
در پایان مراسم هدایایی از سوی بنیاد و موسسات علمی و فرهنگی در سراسر کشور به‌رسم یادبود و قدردانی از حجت‌الاسلام طارمی‌راد اهدا شد. ضمن اینکه کتابی از فعالیت‌های وی با عنوان "دانشنامه نگاری و پژوهش؛ تجربه زیسته" رونمایی و به حاضران اهدا شد.
یادآوری می‌شود این مراسم به همت بنياد دائرة المعارف اسلامی، نهادی عمومی و غیر دولتی برگزار شد. این بنیاد در سال ۱۳۶۲ش به تصمیم آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای (در دوره ریاست‌جمهوری ایشان) در تهران تأسيس شد و در حوزه مطالعات جهان اسلام و ايران با هدف اصلی تدوین و نشر دانشنامه جهان اسلام آغاز به کار كرد و به تدريج، يكی از مراکزاصلی و معتبر دانشنامه نگاری در جهان اسلام شد.
انتهای پیام