خبرنگار ایکنا از همدان، به منظور بررسی نامه ۴۵ حضرت(ع) که خطاب به یکی از فرمانداران زمان، عثمان بن حنیف انصاری در سال ۳۶ هجری است، این شخص به مهمانی یک فردی سرمایه‌دار دعوت شده که در این نامه به این مسئله اشاره می‌فرمایند. به منظور تفسیر این نامه خبرنگار ایکنا از همدان، با حسین دوزبخشان، مدیر بنیاد نهج‌البلاغه شهرستان ملایر گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
عثمان نماینده حضرت و حاکم بصره در آن دوران بوده و از بزرگان انصار و اهل مدینه به شمار می‌رفت. در اوصاف ایشان آورده‌اند که جان‌نثار حضرت علی(ع) در وقایع مختلف بود. او از رزم‌آوران و وفاداران در جنگ جمل بود و حضرت علی(ع) زمانی که وی فرماندار بصره بود به او نامه می‌نویسند.
این نامه نیز مانند بسیاری از نامه‌های حضرت، فقط مخاطبی خاص در زمانی خاص ندارد، بلکه نسخه‌ای شفابخش و توصیه‌ای است نورانی برای تمامی زمان‌ها و همه افراد. این نامه بسیار ارزشمند و کاربردی بوده از این رو امام مخاطب را به صورت جمع در نظر گرفته‌اند.
در این نامه ابتدا امام خود را به عنوان یک شخصیت تمام عیار برای الگوبودن افراد جامعه به عنوان یک الگو در ساده زیستی معرفی می‌کنند.
قرار بوده فرمانداران مانند امام زندگی کنند، یکی از ثروتمندان بصره مهمانی مجللی برگزار کرد و عثمان بن حنیف فرماندار بصره را نیز دعوت کرد. عثمان نیز پذیرفت و در آن مهمانی هم شرکت کرد. در پی این واقعه امام نامه‌ای با عتاب به استاندار بصره نوشت با این عنوان که «ای پسر حنیف به من گزارش داده شده که فردی از ثروتمندان بصره تو را به مهمانی فراخوانده و تو هم به سرعت به سوی آن شتافتی. در آن جلسه خوردنی‌های رنگارنگ و کاسه‌های پر از غذا پی درپی برای تو آوردند اما عثمان گمان نمی‌کردم مهمانی مردمی را بپذیری که نیازمندانشان با ستم محروم شده و ثروتمندانشان بر سر سفره دعوت شدند. اندکی اندیشه کن که در کجایی.»
در اینجا منظور حضرت این است که تو به عنوان فرماندار حکومت اسلامی هستی بر سر کدام سفره غذا می‌خوری پس همان سفره‌ای که حلال و حرامش را نمی‌دانی دور بیفکن و آنچه را که به پاکیزگی و حلال بودنش ایمان داری مصرف کن. آیا می‌دانستی آن غذا صددرصد حلال است یا خیر؟
قبول دعوت بدون تحقیق و بررسی از کیفیت مهمانی یکی از دلایل مهم عتاب عثمان است، چراکه ایشان می‌فرمایند به سرعت به سمت آن مهمانی شتافتی. اشکال دوم کیفیت مهمانی است چراکه به امام خبر می‌رسد که در آن مهمانی اسراف و تبعیض بسیار بوده است. خداوند اسراف کاران را دوست ندارد و آنها را به عنوان برادران شیطان معرفی می‌کند و حضرت به عثمان تلنگر می‌زند که تو در کنار چه کسانی نشسته‌ای.
امام از اینکه یک شخص نظام اسلامی بر سر سفره‌ای حاضر شود که حضور فقرا در آن سفره وجود ندارد و یا کمرنگ است ناراحت و غمگین است.
عدم توجه به مشتبهات چهارمین دلیل عتاب فرماندار توسط حضرت علی(ع) است. حضرت به ایشان تذکر می‌دهد که چرا قبل از اینکه به حرام و حلال بودن لقمه توجه کنی سر آن سفره نشسته‌ای.
یک شخصیت حکومتی در نظام اسلامی با افراد عادی جامعه متفاوت است، چراکه افراد ساده ممکن است در مکان‌های مختلف حضور یابند و حساسیتی بر روی این افراد وجود نداشته باشد اما یک شخصیت حکومتی باید بیش از دیگران بر اعمال خود مراقبت کند چراکه جامعه نگاه و حساسیت خاصی بر روی آنها دارد.
به عنوان نمونه نماز شب برای مردم عادی مستحب است اما بر پیامبر واجب می‌شود. یا احکام همسران پیامبر با احکام سایر زنان عادی متفاوت است و این باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.
مسئولین در یک نظام اسلامی هم زیر ذره‌بین خداوند و هم افراد جامعه قرار دارند. در حقیقت سلوک مردم عادی با سلوک یک مسئول در جامعه متفاوت است.
امام علی(ع) انتظار ندارند همه حاکمان اسلامی مانند ایشان ساده زیست باشند و به کمترین مقدار از هر چیزی اکتفا کنند اما توقع ایشان آن است که والی مسلمانان در مسلمانی خود دچار مشکل نباشد؛ دوری از شبهات و تلاش و کوشش برای پاکی داشته باشد، برای همین منظور حضرت به صورت جدی با ایشان برخورد می‌کند و خود را به عنوان امام و یک الگو معرفی می‌کند.
اگر در یک جامعه امام به عنوان الگو باشد، مردم با توجه به آن الگو حرکت می‌کنند و هرجایی که الگو معرفی نشوند افرادی که صلاحیت ندارند به عنوان الگو برای مردم خودنمایی خواهند کرد.
در حکمت ۳۱۶ نهج‌البلاغه همچنین ایشان خود را به عنوان یک الگو در زندگی اجتماعی معرفی می‌کنند. بنابراین حضرت در این نامه نیز خطاب به عموم مردم بیان می‌کند توجه کنید که من امام و الگوی شما هستم و ببینید که من به چه چیزی اکتفا کرده‌ام.
از همین رو امام می‌فرماید «هر پیروی را امامی‌ست که از آن پیروی می‌کند و از نور دانش آن روشنی می‌گیرد. آگاه باش ای عثمان که امام شما از دنیای خود به دو جامه فرسوده و دو قرص نان اکتفا کرده و بدانید که شما توانایی چنین کاری را ندارید اما در دو جایگاه می‌توانید مرا کمک کنید. با پرهیزکاری و تلاش فراوان و با پاکدامنی و پاکدستی مرا یاری کنید.
رعایت اموری که امام علی(ع) فرمودند برای همه مسئولین لازم است تا بتوانند جامعه را در مسیر تعالی قرار دهند. حاکمان جامعه با رعایت این اصول سعادت آیندگان و سعادت خود را تامین می‌کنند. بنابراین باید مورد توجه مسئولین حاضر باشد که امام علی(ع) به عنوان الگویی برای تمام بشریت است چراکه دنیا با تمام زیبایی‌هایش در نظر حضرت خوار و خفیف است.
انتهای پیام