سیدسعید هاشمی، رئیس دانشکده گردشگری در این نشست گفت: بحث ایرانشناسی از سال گذشته با ابتکار سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی شکل گرفت و با مشارکت مجموعه‌ای از دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز و دانشگاه شهید بهشتی پیوند خورد. از مزایای مهم این اجلاس این است که با توجه به رویداد‌های سال جاری در کشورمان و با محوریت مباحث تکنولوژی و رسانه به‌ویژه بخش رسانه که همواره در عرصه جهانی اثرگذار بوده، این فرصت را داریم تا تصویری دقیق‌تر از افکار عمومی ایران را به دنیا منعکس کنیم. متأسفانه گاهی در عرصه رسانه‌ای مظلوم واقع می‌شویم و نمی‌توانیم به اندازه رسانه‌های دیگر در دنیا قدرتمندانه ظاهر شویم. بنابراین، بهره‌گیری از چنین فرصت‌هایی برای انجام کار علمی، بهترین راه برای انعکاس صحیح دیدگاه‌های مردم و دولت ایران به جهانیان است. از این منظر، این اجلاس فرصتی بسیار ارزشمند تلقی می‌شود.
وی افزود: یکی از بخش‌های تخصصی این رویداد به موضوع ایرانشناسی و گردشگری اختصاص یافته که با میزبانی دانشگاه علم و فرهنگ برگزار می‌شود. این دانشگاه، نخستین دانشکده گردشگری را در سال ۱۳۹۲ تأسیس کرد و همواره در این زمینه پیشرو بوده است. رقابت سازنده میان دانشگاه‌ها و همچنین مشارکت خبرگان صنعت گردشگری، باعث پیشرفت و توسعه این حوزه خواهد شد. برگزاری چنین نشست‌های تخصصی به ما کمک می‌کند تا در حوزه گردشگری جدی‌تر و مؤثرتر عمل کنیم.
هاشمی تصریح کرد: بخشی که برای ما در حوزه گردشگری بسیار جذاب بود، توجه به ایرانشناسی است. ایرانشناسی همواره در دل ایران جای داشته و همه اجزای آن از فرهنگ تا تاریخ در این بستر معنا می‌یابد. در روز اول این نشست، میزبان هشت ایران‌شناس از کشور‌های مختلف از جمله گرجستان، روسیه، عراق، لبنان، ارمنستان، قرقیزستان، ترکیه و پاکستان هستیم که عمدتاً در حوزه‌های فرهنگ و گردشگری تخصص دارند. همچنین، جمعی از اساتید ایرانی دانشگاه‌های داخلی نیز در این نشست حضور خواهند داشت. امیدواریم این رویداد که در ماه آبان برگزار می‌شود، فرصتی برای تبادل نظر و همکاری مشترک میان دانشگاهیان و فعالان حوزه ایرانشناسی و گردشگری فراهم آورد.
محمدعلی ربانی، مدیرکل همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در ادامه بیان کرد: ۵۰ ایران‌شناس از ۲۱ کشور جهان، توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گرد هم آمده‌اند. این سازمان، به‌عنوان دستگاه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، یکی از وظایف اصلی خود را تسهیل‌گری و ایجاد فضای تعامل بین دانشگاهیان و مراکز علمی می‌داند. این تعامل نقش بسزایی در ارائه تصویر درست و دقیق از ایران، همچنین ارائه قرائت و روایت صحیح از ایرانشناسی و ایران‌شناسان ایفا می‌کند.
وی افزود: شکل‌گیری یک روایت دقیق، مبنای لازم برای توسعه مناسبات فرهنگی و اقتصادی را فراهم می‌سازد. از سوی دیگر، یکی از ابزار‌های فشار بر ملت‌ها در عصر حاضر، «جنگ شناختی» است که بر ضرورت چنین فضاسازی‌هایی برای ایجاد بستر گفت‌و‌گو و تعامل بین ظرفیت‌های داخلی و خارجی می‌افزاید. اهمیت ایرانشناسی نیز در همین ظرفیت‌سازی برای همکاری‌های دانشگاهی میان نهاد‌های مختلف نهفته است.
ربانی ادامه داد: در حوزه جغرافیایی، این برنامه علاوه بر اروپا، کشور‌های آفریقایی را نیز در اولویت‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خود قرار داده است. به‌طور طبیعی، طراحی و برنامه‌ریزی برای تربیت نسل جدیدی از ایران‌شناسان که بتوانند در مناسبات آتی اقتصادی، سیاسی و گردشگری نقش آفرینی کنند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امروزه این مباحث در بسیاری از دانشگاه‌های آسیا در قالب مطالعات خاورمیانه یا آسیا پیگیری می‌شود، اما حمایت جدی برای تأسیس مراکز و کرسی‌های ایرانشناسی در دانشکده‌ها و همچنین ایجاد فرصت‌هایی برای تربیت نسل آینده ضروری است.
وی ادامه داد: مجموع شرکت‌کنندگان در این اجلاس ۵۰ نفر از ۲۱ کشور خواهد بود. این شرکت‌کنندگان شامل کشور‌های عربی مانند عراق، کشور‌های همسایه مانند افغانستان و کشورهایی، چون هند، پاکستان، چین، اندونزی، مالزی، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، بنگلادش و همچنین یونان، صربستان و ایتالیا از اروپا هستند. تعدادی از علاقه‌مندان از سایر کشور‌ها که امکان حضور فیزیکی ندارند، به صورت آنلاین در این برنامه شرکت خواهند کرد. علاوه بر نشست‌های عمومی در قالب افتتاحیه، نشست‌های تخصصی نیز براساس اولویت‌ها و موضوعات مورد توجه دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی شده است. بنیاد ایرانشناسی متولی برگزاری نشستی با عنوان «دیپلماسی و ایرانشناسی» است که موضوعی با اهمیت فرهنگی بالا محسوب می‌شود. در دانشگاه تهران، بحث‌های نظری و معرفت‌شناختی در حوزه ایرانشناسی دنبال خواهد شد. در شیراز نیز نشستی با موضوع ادبیات حافظ و نسبت آن با ادبیات فارسی برگزار می‌شود. در دانشگاه علامه طباطبایی، «ایرانشناسی و فناوری‌های جدید» و در دانشگاه شهید بهشتی، «میراث معنوی به‌ویژه آب و نسبت آن با تاریخ ایرانشناسی» مورد بحث قرار خواهد گرفت.
وی تصریح کرد: چشم‌انداز این اجلاس، تبدیل شدن به یک رویداد مقطعی به تعامل و ارتباطی مستمر و پایدار است. مقرر است دبیرخانه دائمی این اجلاس شکل گیرد و این رویداد به صورت سالانه برگزار شود. علاوه بر این، مجموعه‌ای از همکاری‌ها از جمله تشویق دانشگاه‌ها به پذیرش دانشجویان بیشتر، توسعه انتشارات تخصصی در حوزه‌های مورد نیاز و تداوم گفت‌و‌گو و همکاری میان ظرفیت‌های ایرانشناسی داخل و خارج از کشور، از اهداف عمده این برنامه است. امیدواریم این مسیر با موفقیت ادامه یابد و دانشگاه‌های کشور از این فرصت ایجادشده نهایت استفاده را ببرند. خوشبختانه رویکردی که در دانشگاه فرهنگ در حال شکل‌گیری است، بر بهره‌گیری از ظرفیت ایرانشناسی در راستای توسعه و معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران اسلامی تأکید دارد. بدون شک، گردشگری و نوع روایتی که ارائه می‌دهد، می‌تواند تسهیل‌گر ایجاد اشتغال و درآمدزایی قابل‌توجهی باشد. بنابراین، نوع نگاه و قرائت مخاطب خارجی، از حوزه‌های بااهمیت در سیاست‌گذاری دانشگاهی به‌شمار می‌رود.
محمود جعفری، رئیس کمیته علمی اجلاس ایرانشناسی در ادامه این نشست گفت: سرزمین ما از ویژگی‌های شش‌گانه‌ای برخوردار است که بزرگترین سرمایه ما محسوب می‌شود. بسیاری از کشور‌های جهان فاقد چنین مزیتی هستند. یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های نهادینه‌شده در کشور ما، تاریخ چند هزار ساله آن است که طی آن، تجربیات فراوانی اندوخته و به جهانیان عرضه کرده‌ایم. در این سرزمین، فرهنگ، فلسفه، ادبیات و حتی فناوری‌های ارزشمندی به جهان ارائه شده است. وظیفه ایرانشناسی، شناسایی همین دستاورد‌ها و تجربیاتی است که ایرانیان در طول هزاره‌ها کسب کرده‌اند. ایران سرزمینی خاص و ویژه است و زندگی در آن همواره نیازمند خلاقیت و ابتکار بوده است. از نظر جغرافیایی، این سرزمین دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است؛ از جمله می‌توان به وجود بزرگترین کویر‌های جهان اشاره کرد. به همین دلیل، مدیریت و آبادانی چنین سرزمینی، به نوآوری زیادی نیاز داشته و نیاکان ما با خلاقیت خود، از طریق احداث قنات‌ها و بادگیرها، امکان زندگی در حاشیه این کویر‌ها را فراهم کردند.
وی افزود: ایرانیان در طول تاریخ، خدمات ارزشمندی به جهان عرضه کرده‌اند و در عرصه ادبیات، از پشتوانه فرهنگی عمیقی برخوردارند. از جمله وظایف ایرانشناسی، ایجاد شبکه‌ای برون‌مرزی و درون‌مرزی است. شبکه درون‌مرزی با هدف شناسایی این سرزمین به جوانان و انتقال ارزش‌های تاریخی و فرهنگی به آنها ایجاد می‌شود. یکی از اهداف این اجلاس نیز دعوت از ایران‌شناسان داخلی و خارجی برای انتقال این ارزش‌ها و تجربیات به نسل جوان است. شبکه برون‌مرزی نیز با توجه به غنای تاریخی و فرهنگی ایران، به ارتباط با پژوهشگران سراسر جهان می‌پردازد. در بیرون از ایران، هر پژوهش در حوزه علوم انسانی که مرتبط با ایران باشد، زیرمجموعه ایرانشناسی قرار می‌گیرد. اگرچه متأسفانه تبلیغات سوئی علیه این سرزمین صورت می‌گیرد، اما شناسایی ادبیات، فرهنگ، تاریخ و دیگر ارزش‌های آن، تعطیل‌بردار نیست. بسیاری از پژوهشگران جهان مشتاقانه در زمینه ادبیات، اندیشه و تاریخ ایران مطالعه و تحقیق می‌کنند.
جعفری ادامه داد: یکی از اهداف این اجلاس، ایجاد ارتباط با پژوهشگران و محققانی است که در سراسر جهان درباره ایران مطالعه می‌کنند و ارائه راهنمایی و امکانات علمی مورد نیاز آنها است. برای تداوم این اهداف، دبیرخانه دائمی اجلاس تأسیس خواهد شد تا ارتباط با پژوهشگران داخلی و خارجی استمرار یابد و در آینده گام‌های مهم‌تری در این زمینه برداشته شود. دانشگاه فرهنگ نیز تاکنون کار‌های ارزشمندی در این حوزه انجام داده است. یکی از موضوعات مهم در ایرانشناسی، بحث گردشگری است. ایران را می‌توان از طریق گردشگری شناخت و مطمئنم که کشور‌های مختلف، تجربیات ارزنده‌ای در این زمینه دارند. به‌تازگی، برای مثال، موضوع گردشگری سینمایی مطرح شده است؛ به این معنا که برخی کشور‌ها از طریق فیلم‌های تولیدشده، علاقه‌مندان را به بازدید از مکان‌های نمایش‌داده‌شده جذب می‌کنند. هر روز ایده‌های تازه‌ای در این زمینه مطرح می‌شود که قابل بررسی و استفاده است.
جعفری، رئیس کمیته علمی اجلاس ایرانشناسی درباره دانش ایرانشناسی در کشورمان گفت: مسلماً در حوزه دانش ایرانشناسی، ایرانیان خود توانایی اظهارنظر دارند. یکی از محور‌های مهم این حوزه، «مبانی نظری و معرفت‌شناسی ایرانشناسی» است که دانشگاه تهران در آن پیشگام شده است. ایرانیان در این زمینه حرف اول را می‌زنند و باید مباحث نظری ایرانشناسی را مطرح کنند. در مقابل، غیرایرانیان معمولاً ایران را از دیدگاه و نظریه‌های خاص خود مطالعه می‌کنند و گاهی اهدافی غیرعلمی دارند. بنابراین، لازم است ایران هم از نگاه داخلی و هم از نگاه بیرونی به درستی معرفی شود. درواقع ما در زمینه متون درسی مورد نیاز برای تدریس ایرانشناسی احساس خلأ می‌کنیم. به همین دلیل، به عنوان مسئول «انجمن علمی ایرانشناسی»، با همراهی جمعی از استادان، «مرکزی برای تدوین متون درسی ایرانشناسی» تأسیس کرده‌ایم و این کار مدتی است که آغاز شده و در حال پیگیری است.
وی در ادامه تأکید کرد: این گردهمایی را می‌توان بسیار گسترده و اثرگذار توصیف کرد. امروزه مسئله مهاجرت ایرانیان و علاقه آنها و فرزندانشان به شناخت سرزمین اجدادی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در چارچوب ایرانشناسی به آن پرداخته خواهد شد. یکی دیگر از محور‌های اصلی این همایش، «دیپلماسی فرهنگی» است که بنیاد ایرانشناسی در این زمینه فعالیت‌های خود را توسعه خواهد داد. بر این باوریم که برای پیشبرد اهداف اقتصادی و سایر عرصه‌ها، نخست باید زیرساخت‌های فرهنگی را تقویت کرد و مسیر پیشرفت را از این طریق هموار کرد.
ربانی نیز در ادامه در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران درباره نقش رایزنان فرهنگی در ایرانشناسی گفت: یکی از اقدامات اصلی، همکاری با ۵۰ ایران‌شناس بین‌المللی و ارتباط با مراکز دانشگاهی در سراسر جهان است. این همکاری از طریق راه‌اندازی «اتاق‌های ایران» در دانشگاه‌های مختلف، با حمایت رایزنی‌های فرهنگی و ارسال کتب تخصصی انجام می‌شود. همچنین دپارتمان‌های زبان فارسی با سازمان فرهنگ در ارتباط هستند. در واقع سازمان فرهنگ با دارا بودن نمایندگی در بیش از ۶۳ کشور، که امکانی منحصر‌به‌فرد محسوب می‌شود، حلقه‌ای اساسی در ایجاد تعامل با ظرفیت‌های بین‌المللی و ارائه تصویری درست از ایران معاصر است.
وی تصریح کرد: یکی از چالش‌های پیشرو، تلاش برخی کشور‌ها برای ارائه قرائتی دوگانه از ایران است که در آن ایران تاریخی در تقابل با ایران معاصر قرار می‌گیرد. در حالی که پیوندی ناگسستنی بین تاریخ باستان، دوره اسلامی و ایران امروز وجود دارد. بسیاری از مراکز اروپایی، نگاهی صرفاً تاریخی به ایرانشناسی دارند؛ بنابراین یکی از اهداف اصلی، ایجاد پیوندی مستحکم‌تر بین مطالعات ایرانشناسی و تحولات فرهنگی ایران معاصر است.
هاشمی، رئیس دانشکده گردشگری نیز در پایان نشست درباره چالش‌های توسعه گردشگری در ایران گفت: برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری یکی از چالش‌های مهم در توسعه گردشگری در ایران است، چرا که جایگاه گردشگری در اولویت‌بندی کلان کشور بسیار پایین است، استراتژی مشخصی برای شناسایی و جذب بازار‌های هدف تدوین نشده است و بودجه و منابع کافی به این بخش اختصاص نمی‌یابد. زیرساخت‌ها چالش دیگری است که که مثلاً شبکه پرواز‌های بین‌المللی از محدودیت شدید رنج می‌برد، تعداد هتل‌های استاندارد و امکانات اقامتی پاسخگوی نیاز‌ها نیست و کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگران نیازمند ارتقای جدی است.
وی افزود: نیروی انسانی چالش دیگری است؛ چراکه با کمبود شدید راهنمایان تور مسلط به زبان‌های خارجی مواجه هستیم. نظام دانشگاهی در تربیت نیروی متخصص برای این صنعت ناتوان بوده است و برنامه‌ای برای آموزش عمومی و تخصصی در این حوزه وجود ندارد. مسائل اقتصادی نیز باعث شده است، هزینه‌های سفر به ایران برای گردشگران خارجی بسیار بالا باشد. توجیه اقتصادی لازم برای سرمایه‌گذاران و ارائه‌دهندگان خدمات فراهم نیست و ارتباط مؤثری بین مراکز پژوهشی و بخش خصوصی برقرار نشده است.
هاشمی راهکار‌های پیشنهادی ارائه کرد و گفت: ارتقای جایگاه گردشگری در سطوح بالای تصمیم‌گیری، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های اساسی، ایجاد نظام جامع تربیت نیروی انسانی متخصص، تقویت پیوند بین دانشگاه و صنعت گردشگری و انجام پژوهش‌های کاربردی و هدفمند از جمله راهکار‌های مهم برای حل چالش‌های یاد شده است، البته این چالش‌ها بدون عزم ملی و سرمایه‌گذاری گسترده، بهره‌گیری از ظرفیت‌های عظیم گردشگری کشور ممکن نخواهد بود.
انتهای پیام