محمدجواد معصومی، کارگردان مستند «قتل گروهی» در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه این مستند تلاش دارد روایت مستقلی از حادثه قتل شهید عجمیان ارائه دهد، اظهار کرد: در این مستند با دو نفر از افرادی که شاهد حادثه بودند، مصاحبه کردیم. یکی راننده آمبولانسی بود که به دلیل گیر کردن در ترافیک شاهد قتل بود و دیگری از اهالی کمالشهر بود که صحنه‌ها را به طور دقیق برای ما روایت کرد. این روایت‌ها پایه‌ای برای ساخت مستند شدند و تلاش کردیم حداکثر وفاداری به واقعیت را حفظ کنیم.
وی افزود: ساخت مستندهای امنیتی همواره با چالش‌های زیادی همراه است و ما نیز از این قاعده مستثنی نبودیم. کمبود اطلاعات و محدودیت دسترسی به منابع، مشکلات قابل توجهی ایجاد کرد و فرآیند تحقیق و پژوهش را طولانی ساخت. با این حال، تیم تولید تمام توان خود را برای جمع‌آوری اطلاعات و ارائه روایت منسجم به کار گرفت. فضای امنیتی پروژه، روند مصاحبه‌ها را دشوار کرد و بسیاری از افراد حاضر به گفت‌وگو نشدند. قصد داشتیم با پزشک شهید عجمیان مصاحبه کنیم، اما به دلیل ملاحظات شخصی، همکاری نکرد. حتی راننده آمبولانس نزدیک به سه ماه طول کشید تا رضایت خود را اعلام کند، زیرا بیان ماجرا برای وی خاطرات تلخ و ناراحت‌کننده داشت. عدم دسترسی به آرشیو و منابع معتبر از جمله چالش‌های بزرگ پروژه بود. ناچار شدیم با اطلاعات محدود موجود کار را پیش ببریم و برخی نقدها را نیز سانسور کنیم. این اقدام نه به دلیل کم دقتی، بلکه برای جلوگیری از سو استفاده رسانه‌های بیگانه از روایت ما انجام شد. هدف، ارائه حقیقت و حفاظت از مستند در برابر تحریف بود.
معصومی با بیان اینکه «قتل گروهی» فقط نیمی از آنچه مورد نظر بود را پوشش می‌دهد، گفت: تمام تلاش خود را کردیم اما بخش‌هایی از ماجرا مانند همکاری نکردن برخی نهادهای امنیتی خارج از اختیار ما بود. این امر باعث شد اثر در نهایت ناقص باقی بماند، هر چند اصل روایت حفظ شد و دیدگاه شاهدان منتقل شود. در پرونده‌هایی مانند قتل گروهی، خطاهایی نیز ممکن است رخ دهد و دستگاه‌های امنیتی ممکن است از بیان آن خودداری کنند. اگر رسانه‌های خارجی این مسائل را مطرح کنند، از زبان خودشان روایت می‌شود و اثر سوء بیشتری ایجاد می‌کند. به همین دلیل، روایت این حادثه از زبان خودمان اهمیت ویژه‌ای داشت. بسیاری از روایت‌ها، به دلیل حساسیت موضوع، با مقاومت مواجه شد. برخی افراد علاقه‌مند نبودند این حوادث به شکل مستند منتشر شود و این مسئله دشواری‌هایی برای ما ایجاد کرد. با این حال تلاش کردیم تا بخش عمده‌ای از حقیقت به مخاطب منتقل شود و روایت از دیدگاه شاهدان ارائه شود.
ساخت مستندهای امنیتی همواره با چالش‌های زیادی همراه است و ما نیز از این قاعده مستثنی نبودیم
وی درباره مراحل پژوهش و جمع‌آوری اطلاعات توضیح داد: با تحقیق گسترده و تماس‌های متعدد با شاهدان، مجریان طرح و افراد مرتبط، اطلاعات اولیه را جمع‌آوری کردیم. تلاش شد پرونده‌های مختلف، اظهارات متهمان و شهادت شاهدان با دقت بررسی شود. این روند به ما کمک کرد جزئیات اتفاق و نقش هر فرد را به شکل دقیق‌تر نمایش دهیم. یکی از نکات مهم مستند، بررسی ابهامات پرونده و روشن شدن نقش متهمین است. تلاش کردیم با کنار هم گذاشتن شواهد و فیلم‌های موجود، ادعاها و حقیقت را تفکیک کنیم. این کار امکان درک دقیق‌تر مخاطب از حادثه را فراهم کرد و به مقابله با روایت‌های تحریف‌شده رسانه‌های خارجی کمک کرد.
این مستندساز بیان کرد: مصاحبه با خانواده شهید، از جمله خواهرزاده شهید، انجام شد و حضور آنان در جشنواره عمار بعد از تماشای فیلم اهمیت زیادی داشت. این حضور نشان داد که روایت ما مورد پذیرش خانواده شهید قرار گرفته و مستند توانسته است حداقل بخشی از حقیقت را منتقل کند. این بخش‌ها نقش اساسی در باورپذیری اثر داشت. یکی از بخش‌های چالش‌برانگیز، بررسی نقش دکتر قره‌حسنلو بود. تلاش شد با تحلیل شواهد و مصاحبه‌ها، نقش وی در حادثه روشن شود. هرچند برخی ابهامات باقی ماند، اما تمرکز بر جزئیات کلیدی و واقعیات قابل تأیید، امکان ارائه روایت قابل اعتماد را فراهم ساخت.
کارگردان مستند «قتل گروهی» تصریح کرد: تجربه ساخت این مستند نشان داد که حتی با محدودیت‌های شدید و مقاومت‌های مختلف، امکان روایت حقیقت وجود دارد. مهم این بود که مستند از نگاه خودمان و با توجه به شواهد داخلی ساخته شود و اجازه ندهیم رسانه‌های بیگانه روایت دیگری از حادثه ارائه کنند. این رویکرد نقطه قوت پروژه بود.
معصومی درباره چالش‌های اخلاقی ساخت مستند نیز توضیح داد: در پروژه‌هایی با محتوای حساس، همواره این دغدغه وجود دارد که روایت ارائه شده باعث آزار خانواده‌ها یا شاهدان نشود. تلاش شد در هنگام مصاحبه‌ها با رعایت کامل احترام و حساسیت، اطلاعات جمع‌آوری شود و از هرگونه اغراق یا جهت‌گیری نادرست پرهیز شود. تیم تولید سعی کرد بین ضرورت بیان حقیقت و حفظ حریم افراد تعادل برقرار کند. این رویکرد، علاوه بر افزایش اعتبار مستند، اعتماد مخاطب را نیز جلب کرد. رعایت اصول اخلاقی در مستندهای امنیتی، امری حیاتی است و در این پروژه به شکل ویژه مورد توجه قرار گرفت. این توجه باعث شد که روایت در عین صراحت، انسانی و قابل پذیرش باشد.
وی همچنین درباره اثرگذاری مستند بر مخاطب گفت: مستند «قتل گروهی» قصد دارد مخاطب را با واقعیت‌های تلخ و حساس روبه‌رو کند، اما بدون ایجاد القا و هیجان‌زدگی غیرضروری. ارائه روایت شاهدان و تحلیل مستند شواهد، امکان تفکر و درک بهتر از ماجرا را برای بیننده فراهم می‌کند. این نوع روایت‌گری باعث می‌شود مخاطب نسبت به تحریف‌های رسانه‌های خارجی آگاه شود و خود به قضاوت منطقی برسد. همچنین تأکید بر جزئیات واقعی و قابل تأیید، نقش مهمی در افزایش اثرگذاری مستند داشت. هدف نهایی، ارائه تصویری دقیق، مستدل و انسانی از حادثه بود که مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند. این تلاش، مسیر جدیدی برای مستندسازی حوادث امنیتی در کشور باز می‌کند.
این فیلمساز در پایان گفت: «قتل گروهی» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است و هم‌اکنون در رسانه تصویری عصر قابل تماشاست.
انتهای پیام