غار حرا که در شمال شرقی مسجدالحرام و بالای کوه نور واقع شده است، از بهترین و محترمترین نقاط مکه محسوب میشود که خداوند، نبی مکرم اسلام (ص) را در این مکان به رسالت مبعوث کرد.
این غار محل عبادت پیامبر (ص) بود. آن حضرت، روزهایی از سال به ویژه ماه رمضان را در آنجا به سر میبرد. جبرئیل اولین بار در این غار بر آن حضرت، وحی نازل کرد و پنج آیه آغازین سوره علق برای ایشان فرود آمد.
مسلمانان این غار را که از زمان پیامبر(ص) تا به حال دست نخورده است، محترم و متبرک میدانند و برای زیارت به آنجا میروند.
امروزه در دامنه این کوه، نمایشگاهی با عنوان معرضالوحی برپا شده است که در آن سیر نزول آیات و واقعه مرتبط با رسالت پیامبر(ص) به تصویر کشیده شده است.
نور نام کوهی در جنوب شرقی مسجدالحرام است که در جاده کدی و طائف واقع شده است. ارتفاع غار ثور از سطح زمین ۷۴۸ متر است.
زمانی که چهل تن از مشرکان مکه در دارالندوه تصمیم به قتل پیامبر(ص) گرفتند، آن حضرت از طریق آیه «وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا...» از این توطئه آگاه شد و دستور یافت از مکه خارج شود.
ایشان حضرت علی (ع) را از مأموریت خود آگاه کرد و فرمود: امشب در بستر من بخواب، علی(ع) این مأموریت را پذیرفت که آیه «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضاتِ الله» در وصف وی نازل شد.
پیامبر(ص) آن شب با تلاوت آیه اول تا نهم سوره، از خانه خارج شد و رهسپار غار ثور در جنوب مکه شدند.
مشرکان با استفاده از راه بلد و ردیاب معروف مکه، ابوکرز توانستند اثر گامهای پیامبر(ص) را تا کوه ثور دنبال کنند. به فرمان خداوند، عنکبوتی بر در غار، تار تنید. ابوکرز که تا کنار شکاف غار آمد، همانجا ایستاد و گفت: «محمد» از اینجا نگذشته و داخل این غار هم نشده است. مشرکین مأیوس شدند و بازگشتند.
آیه ۴۰ سوره توبه به ماجرای مخفی شدن پیامبر (ص) در غار ثور در هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه اشاره دارد.
پیامبر سه روز در غار ثور بود. سپس علی(ع)، شتر و راهنمای راه را به منظور هجرت به مدینه تهیه کرد و ایشان به مدینه هجرت کردند. خداوند در غار ثور، برترین مخلوق عالم خلقت را با سستترین خانه عالم خلقت (تار عنکبوت) نجات بخشید.
محل اتصال دو کوه و دره میان آن را شعب گویند. شعب ابیطالب در شرق مسجدالحرام و مسعی و بین کوه ابوقبیس و کوه خندمه قرار دارد.
این شعب یادآور ماجرای محاصره بنی هاشم است. مشرکان قریش در سال هفتم بعثت، پیامبر(ص) را به همراه بنیهاشم، از بین خود راندند و در این مکان محاصره کردند. پیامبر(ص)، ابوطالب و خدیجه(س)، تمام دارایی خود را در این مدت برای اسلام هزینه کردند؛ بهگونهای که ادامه زندگی در شعب بسیار سخت گردید و گرسنگی و رنج حاکم بود، جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و فرمود: خدا موریانه را بر صحیفه قریش فرستاده و هر چه بیمهری و ستمگری در آن بود، به جز نام خدا (باسمک اللهم) خورده است. پیامبر (ص) موضوع را با ابوطالب در میان گذاشت و او به همراه برادران خود به مسجدالحرام رفت و خطاب به مشرکان قریش: گفت برادرزادهام به من چنین خبر داده است. وقتی مشرکان قریش پیماننامه را دیدند و درستی گفتار پیامبر (ص) تأیید شد، دست از محاصره برداشتند و بنی هاشم در سال دهم بعثت از محاصره شعب ابوطالب خارج شد.
به دلیل ولادت پیامبر (ص) در این شعب، آن را شعب مولد نیز نامیدهاند.
یادآور میشود، در بیست و یکمین دوره عمره دانشگاهیان ۱۲۲ هزار نفر ثبتنامکردند که ۸ هزار نفر اعزام میشوند. سفر عمره از ۲۵ آبان آغاز شده و تا ۲۷ آذر ادامه دارد. نخستین کاروان بیست و یکمین دوره عمره دانشگاهیان ۲۵ آبانماه از ساری و تهران راهی سرزمین وحی شدند.
انتهای پیام