رزمایشهای اخیر سپاه پاسداران در سطح دریایی، موشکی و پهپادینشاندهنده مرحله تازهای از تلفیق توان میدانی با دکترین بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران است. این رزمایشها، افزون بر کارکردهای آموزشی و ارتقای آمادگی رزمی نیروها، سه پیام بنیادین برای امنیت ملی دارند:
در سطح امنیت ملی، رزمایشها چند کارکرد روشن دارد؛
نخست، افزایش آمادگی عملیاتی است؛ یعنی آزمون میدانی سامانههای بومی، هماهنگی بین نیروها، و تمرین سناریوهای حمله و دفاع در شرایط واقعی. این امر موجب کاهش غافلگیری، افزایش دقت اطلاعاتی و تقویت توان مدیریت بحران میشود.
دوم، افزایش تابآوری دفاعی است؛ زیرا این رزمایشها ضعفهای پشتیبانی، فرماندهی و انتقال نیرو را آشکار کرده و امکان اصلاح سریع را فراهم میکند.
سوم، تثبیت امنیت در محیط پیرامونی است؛ بهویژه در مناطقی، چون خلیج فارس، سواحل جنوبی و مسیرهای انرژی که بخشی از معماری امنیت ملی ایران را تشکیل میدهد.
در حوزه بازدارندگی، رزمایشهای سپاه حامل پیامهای چندلایه هستند. مهمترین پیام، ایجاد هزینه برای تهدید احتمالی است؛ یعنی نشان دادن این واقعیت که هرگونه اقدام نظامی علیه ایران با پاسخ پرهزینه و غیرقابلپیشبینی مواجه خواهد شد. نمایش قدرت موشکی و پهپادی، تاکید بر توان درگیری در بردهای مختلف، و نشان دادن آمادگی برای بستن یا کنترل خطوط حیاتی انرژی، همگی در راستای شکلدهی به بازدارندگی فعال است.
پیام دیگر، بازدارندگی روانی و سیاسی است. رزمایشها علاوه بر نمایش سختافزار نظامی، قدرت اراده و انسجام دفاعی را نیز نشان میدهند. این پیام برای بازیگران منطقهای به معنای بهرسمیتشناختن نقش ایران در توازن قدرت و جلوگیری از اقدامات ماجراجویانه است. برای قدرتهای فرامنطقهای نیز این سیگنال ارسال میشود که حضور نظامی آنان در پیرامون ایران بدون هزینه و چالش نخواهد بود.
در کنار این پیامها، این رزمایشها کارکرد اطمینانبخشی نیز دارند؛ یعنی برای متحدان و شرکای منطقهای این پیام مخابره میشود که ایران دارای ظرفیت مشارکت در امنیت جمعی و مقابله با تروریسم است. این کارکرد دو اثر دارد: کاهش زمینه برای مداخله خارجی و تقویت بلوکهای امنیتی همسو با ایران.
با این حال، رزمایشها یک وجه حساس نیز دارند و آن نیاز به مدیریت پیام و ادراک است. اگرچه نمایش قدرت نقش مهمی در بازدارندگی دارد، اما افزایش بیش از حد مانورهای نظامی ممکن است باعث سوءبرداشت یا افزایش رقابت تسلیحاتی در منطقه شود. بنابراین، ترکیب رزمایش با دیپلماسی فعال، شفافسازی هدف دفاعی و پرهیز از پیامهای دوگانه، برای حفظ توازن ضروری است.
در جمعبندی، رزمایشهای اخیر سپاه پاسداران بیش از آنکه صرفاً نمایش قدرت باشند، بخشی از یک راهبرد منسجم بازدارندگی هستند؛ راهبردی که بر پایه توانمندی واقعی، سرعت واکنش و پیام روشن به دشمنان شکل گرفته است. این رزمایشها در تقویت امنیت ملی، افزایش اعتماد داخلی، اعمال نقشآفرینی منطقهای و بازدارندگی چندسویه نقش تعیینکننده داشته و بهعنوان ابزار مکمل دیپلماسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران عمل میکنند.
انتهای پیام