از شتاب‌دهی خلاقانه به فعالیت‌های قرآنی‌ تا حمایت از نوآوران قرآنی

به گزارش ایکنا از قم، سومین نشست کارگروه استانی توسعه فعالیت‌های تبلیغی، ترویجی و قرآنی به همت سازمان فرهنگ و ارشاد با حضور محمدحسین فدوی، مدیرکل ارتباطات و هماهنگی امور قرآن و عترت وزارت ارشاد، محمدرضا سوقندی، مدیرکل ارشاد استان، حسین محمودی، سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی محمدی، مدیرعامل اتحادیه موسسات قرآنی استان قم، حبیب‌الله عزیزی، رئیس هیئت مدیره اتحادیه موسسات قرآنی استان قم و جمعی از فعالان قرآنی استان، ۱۹ آذرماه در مکتب القرآن الکریم برگزار شد.

 

در ابتدای این نشست، مهدی امین جعفری دهاقانی، مدیر مکتب القرآن الکریم به شرح گزارشی از فعالیت‌های این موسسه پرداخت و اظهار کرد: مکتب القرآن الکریم با تمرکز بر هدف تربیت نسل قرآنی، ترویج قرآن و سیره اهل بیت(ع) می‌کوشد تا در پیش‌دبستانی‌ها و مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی، دانش آموزان را تا بالاترین سطوح رشد علمی، معنوی، سلامتی و ارتباطات فردی و اجتماعی همراهی کند.

 

وی ادامه داد: در جامعه‌ امروزی که چالش‌ها و تغییرات بسیاری وجود دارد، رشد صحیح فرزندان بیش از هر زمان دیگر نقش بسیار حیاتی در ساختن آینده‌ آن‌ها پیدا می‌کند و مسیری بهتر و کامل‌تر از قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت برای شناخت خدا و انسان و در پیش گرفتن مسیر درست زندگی وجود ندارد، در این راستا و با دیدن خلاءهای تربیتی در مدارس معمول آموزش و پرورش، در سال 1368 موسسه ی فرهنگی– آموزشی مکتب القرآن الکریم را با هدف ترویج قرآن و سیره اهل بیت(ع) پایه نهادیم تا براساس فرهنگ و معارف غنی قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، از بنیان تربیت و پایه‌ریزی شخصیت کودک تا سنین بزرگسالی همراه خانواده‌ها باشیم.

 

جعفری دهاقانی افزود: فعالیت‌های آموزشی ما در قالب 25 کلاس با 600 نوآموز در شهر مقدس قم آغاز شد و به علت شیوه‌های تربیتی خاص و محتوای تخصصی و ویژه‌ تالیف شده توسط محققین موسسه و همچنین بکارگیری مربیان حرفه‌ای و آموزش دیده توسط خود موسسه با استقبال پرشور اولیا و تشویق کارشناسان آموزش پیش دبستانی مواجه شد، به نحوی که بسیار سریع آوازه‌ آن در کشور پخش شد و با همکاری سازمان آموزش و پرورش، فعالیت‌ها در کل کشور گسترش یافت و هم اکنون مکتب القرآن در 31 استان کشور شعبه‌ فعال دارد.

 

وی یادآور شد: وزارت آموزش و پرورش در سال 1392 تحقیقی را با موضوع «ارزشیابی برنامه‌های درسی تدوین شده، اجرا شده و کسب شده مکتب القرآن الکریم در دوره پیش دبستانی» آغاز کرد که نتیجه‌ آن، یک سال بعد در قالب 288 صفحه به چاپ رسید، همچنین تفاوت این موسسه با دیگر مراکز قرآنی در این است که مکتب القرآن الکریم با بیش از 35سال سابقه‌ درخشان در تعلیم و تربیت قرآنی در انتخاب کادر آموزشی و فرهنگی خود همواره برآن است تا از افراد جوان، متخصص، متعهد، مجرب، شاخص آموزش و پرورش و علوم تربیتی با بررسی سوابق کاری، مصاحبه و تشکیل کارگاه دعوت به کار کند.

 

جعفری‌دهاقانی با بیان اینکه هر ساله بیش از ۱ هزار و ۲۰۰ نو‌آموز در استان قم داریم، گفت: در کل کشور حدود ۲۰ هزار نفر نو‌آموز وجود دارد و در کلاس‌ها قرائت، حفظ، ترجمه و مفاهیم تدریس می‌شود. یکی دیگر از اقداماتی که مکتب القرآن تاکنون انجام داده شامل تفاهمی در راستای آموزش کوتاه مدت با جامعه‌المصطفی برای خانواده‌های غیر ایرانی بود. پیشنهاد می‌کنیم که خطبه حضرت زهرا(س) تبلیغ شود تا مردم از برکات این خطبه بهره‌مند شوند.

در ادامه حججی، مدیر اجرایی موسسه نورالثقلین و نماینده مجری طرح آموزشی «قصه یک زن» با بیان اینکه این طرح با همکاری ارتباطات و هماهنگی امور قرآن و عترت وزارت ارشاد صورت گرفت، اظهار کرد: این دوره آموزشی به صورت سراسری در ۳۱ استان کشور برگزار شد و ۹۴ نفر از استان قم در این دوره ثبت نام کردند، جایگاهی که استان در این دوره کسب کرد؛ یازدهم بود و میانگین سنی شرکت کنندگان حدود 35 سال بود.

 

وی افزود: با توجه به اینکه جامعه از آموزه‌های دینی فاصله گرفته است، این طرح با پرداختن به محوریت نقش زن به عنوان ستون خانواده؛ به بانوان امروز چگونگی حل مسائل خانه و خانواده را می‌آموزد. در این دوره به شخصیت چهار بانوی تاریخی پرداخته شده است.   

در ادامه محمد رسول حسین‌پور، دبیر ستاد «حافظ شو» اظهار کرد: پویش حفظ جز ۳۰ را از تابستان سال  شروع ۱۴۰۲ کردیم و تعداد شرکت کنندگان در این پویش، ۳ هزار نفر بود و برای اولین بار آموزش قرآن با شیوه‌های نوین همراه با هوش مصنوعی انجام شد، یعنی ما در بستر این آموزش توانستیم نقاط ضعف دانش‌آموزان، والدین و انواع مخاطبین را بیابیم.

 

وی افزود: این پویش به صورت مجازی برگزار شد و تعداد جلسات حضوری در چهار ماه تابستان که کار را شروع کرده بودیم، حدود دو یا سه جلسه بود که آن هم با استقبال زیادی رو به رو شد، در نظر داشتیم این پویش ملی در سازمان‌ها صورت گیرد و موفق شدیم امسال این پویش را برای ۳۳۰ هزار دانش‌آموز در مقطع دبستان، متوسطه اول و دوم اجرا کنیم، در این راستا تفاهم نامه‌هایی با اداره آموزش و پرورش و اداره کل قرآن و عترت ارشاد داشتیم.

 

حسین‌پور ادامه داد: یک زیرساختی به نام اپلیکیشن «حافظ شو» متمم کار ما است که به صورت مجازی در کافه بازار موجود است و با وجود عدم رونمایی رسمی از این نرم‌افزار تاکنون ۱۴ هزار نفر در این نرم‌افزار فعال هستند، همچنین یک ویژگی به تازگی در آن ایجاد شده است که موسسات تراز بالا یک پنل تخصصی داشته باشند 

 

وی با بیان اینکه ۲۰ آذر همایش پویش حفظ جز 30 در اداره اوقاف استان برگزار خواهد شد، گفت: در این همایش از نفرات برتر این پویش با حضور مدیرکل سازمان ارشاد استان و مدیرکل ارتباطات و هماهنگی امور قرآن و عترت وزارت ارشاد از تفاهم نامه آموزش و پرورش و دانشگاه قم رونمایی خواهد شد.

 

حسین‌پور بیان کرد: این اقدامات در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری درباره تربیت 10 میلیون حافظ قرآن انجام شده است، راه زیادی تا اجرای دستور رهبری داریم، اما به تلاش خود ادامه می‌دهیم. در این برنامه رقابت‌های رکوردی وجود دارد، برخلاف اکثر برنامه‎‌های قرآنی که یک جامعه هدف مشخصی مانند حافظان 10 یا 20 جز را در بر می‌گیرد؛ این برنامه برای افرادی که حتی یک سوره حفظ هستند نیز کاربردی است.

 

وی یادآور شد: در نظر داریم برای مجموعه‌ها یا موسسه قرآنی که سطح بالایی از لحاظ آموزشی دارند و شناخته شده هستند، پنل‌های اختصاصی ایجاد کنیم تا مخاطبینشان در این برنامه روند یادگیری را دنبال کنند. از بین 3 هزارنفر شرکت کننده در پویش حافظ شو، 290 نفر گلچین شدند و در همایش پویش حافظ شو از آن‌ها تقدیر به عمل خواهد آمد، همچنین رده سنی مخاطبین این پویش از چهار سال تا 72 سال بود. 

ایده‌های خلاقانه کار قرآنی را سرعت می‌بخشند

در ادامه محمدرضا سوقندی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم اظهار کرد: مکتب‌های قرآنی قدیم با روش نوین و امروزی باید بازیابی شوند. رهبری در فضای مجازی با تولیدکننده است و در حوزه قرآنی باید تولیدات بروز داشته باشیم، تربیت کنش‌گران فعال و قرآنی در فضای مجازی از الویت بالایی برخوردار است، همچنین سازمان‌های فرهنگی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید از فعالان فرهنگی حمایت کنند و ما آمادگی خود را برای حمایت از طرح‌های خلاقانه قرآنی اعلام می‌کنیم.  

 

وی افزود: جلسات منظمی با مجموعه‌های قرآنی و اتحادیه‌ها داریم و بازدیدهای میدانی نیز انجام می‌شود تا مشکلات استانی پیگیری شود، همچنین، تأکید شد که در ایام فاطمیه، علاوه بر ترویج نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، خطبه فدکیه حضرت فاطمه زهرا(س) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین متون عقلانی و معرفتی اسلام، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. این خطبه، پیش از نهج‌البلاغه، به موضوعاتی مانند «خلق از عدم» پرداخته و جایگاه والای علمی و معنوی حضرت زهرا (س) را نشان می‌دهد. ترویج خطبه فدکیه نه تنها به حوزه قرآن، بلکه به ترویج معارف عترت مرتبط است و باید در کنار مستندات قرآنی، در فضای عمومی و مجامع فرهنگی گنجانده شود.

در ادامه حسین محمودی، سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم اظهار کرد: در این جلسه، دو طرح قرآنی را کنار هم مشاهده کردیم: یکی با ۹۵ نفر مخاطب و دیگری با ۳ هزار نفر که البته یک طرح دیگر هم وجود داشت که ۱۴ هزار نفر مخاطب دارد و هنوز افتتاح نشده است. این تنوع در مقیاس طرح‌ها نشان‌دهنده گستردگی فعالیت‌های قرآنی است، اما در عین حال، نیاز به هماهنگی و استانداردسازی خدمات را بیش از پیش آشکار می‌کند.

 

محمودی افزود: در قم، تعداد زیادی از تشکل‌ها و موسسات قرآنی، حوزه‌های علمیه، آموزش‌وپرورش، بسیج و نیروهای مسلح در حوزه قرآن فعالیت دارند. طرح‌هایی مانند «حافظ شو» یا «فصل تعالی» در سطح ملی و محلی در حال اجرا هستند، اما مشکل اصلی این است که هر نهاد یا فردی با توجه به اختیارات و انگیزه‌های خود، طرحی را آغاز می‌کند، بدون اینکه الزاما با دیگر طرح‌ها مرتبط شود و ظاهرا هیچ‌کس خود را متولی شبکه‌سازی کلی نمی‌داند.

 

وی تصریح کرد: دولت با تعریف سند ملی «نقشه مهندسی فرهنگی کشور» و اهداف کمّی برنامه هفتم توسعه، نقش راهبردی قرآن و معارف اهل بیت(ع) را در تمام ساحت‌های نظری و عملی از سبک زندگی مردم تا تصمیم‌گیری مدیران دولتی تأیید کرده است. اما در عمل، جامعه با دوگانگی فرهنگی مواجه است؛ فردی همزمان می‌تواند در یک محیط غیرشرعی حضور داشته باشد و در عین حال، به دین وابستگی داشته باشد. این دوگانگی نشان‌دهنده این است که قرآن به عنوان «مرکز کنترل و فرماندهی» در زندگی مردم جایگاه مناسبی نیافته است.

 

محمودی ادامه داد: ما نیازمند یک رویکرد محله محور هستیم. ساختار محله با مسجد، مدرسه، خانه و باشگاه ورزشی واحد اصلی تحول فرهنگی است، اگر موسسات قرآنی به این ساختارها متصل نشوند، فعالیت‌هایشان ممکن است در حاشیه بماند، به عنوان مثال ارتباط با کمیته‌های فرهنگی محلات، قرارگاه مسجد، پایگاه‌های مقاومت و مدیران محلات باید تقویت شود. این موسسات باید به عنوان تسهیل‌گران بین تولیدکنندگان اندیشه و کف جامعه عمل کنند، نه اینکه به سمت تولید محتوای تخصصی و نخبه‌محور حرکت کنند.

 

وی با بیان اینکه پیامبر اکرم(ص) قرآن را نه در میان فرهیختگان آن زمان، بلکه میان عموم مردم و در کنار رویدادهای زندگی مردم تبلیغ کرد، گفت: امروز ما باید این مدل را عملیاتی کنیم، همچنین باید شاخص‌های قابل سنجشی تعریف کنیم، به عنوان مثال در قم با جمعیت حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر، چند درصد مردم قرآن می‌خوانند؟ چند درصد از آنان تلاوت صحیح دارند؟ چند درصد با معانی و مفاهیم قرآن آشنا هستند؟ بدون پاسخ به این سوالات، نمی‌توان میزان تأثیرگذاری فعالیت‌های قرآنی را ارزیابی کرد.

 

محمودی یادآور شد: فرصت‌های بزرگ ملی و بین‌المللی مانند برگزاری رویدادهای قرآنی باید به گونه‌ای استفاده شوند که موجی از انس با قرآن در جامعه ایجاد کنند، اما اگر این موج به درستی مدیریت نشود، فقط یک رویداد گذرا خواهد بود. ما باید طرح‌ها را به هم لینک کنیم، از ظرفیت موسسات قرآنی، آموزش‌وپرورش و اداره کل ارشاد و فرهنگ اسلامی استفاده کنیم و اپلیکیشن‌هایی مانند «حافظ شو» را در سطح گسترده‌تری به کار بگیریم. هدف نهایی این است که قرآن به عنوان کتاب زندگی، در تمام ابعاد شهری و اجتماعی ما حضور معنا‌دار داشته باشد و شهر ما واقعاً شهر قرآنی شود.

 

در ادامه نیز، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی محمدی، مدیرعامل اتحادیه موسسات قرآنی استان قم برای حمایت از ایده‌های خلاق قرآنی اعلام آمادگی کرد.