یلدا یک واژه آریایی و سنتی هست که ایرانیان پیش از اسلام آن را اجرا میکردند و این شب را به عنوان زایش خورشید میدانستند. دین قدیم ایرانیان نیز مهرپرستی بوده، جایگاه این دین نیز به گونهای بوده که برخی از اندیشمندان اروپایی معتقد هستند اگر مسیحیت به اروپا نرسیده بود آیین مهرپرستی همه اروپا را فرا میگرفت. شب یلدا نیز دارای مفاهیم آشتی نور، سلامتی، امنیت بود که ایرانیان این شب و این مفاهیم را زاییده مهر میدانستند و معتقد بودند مهر موجب خلقتهای ماندگار خواهد شد.
ایرانیان باستان این شب را به حدی عزیز میشماردند که از برخی وسایل و منابع دینی کمک میگرفتند و به این طریق به آینده خود تفأل میزدند. قبل از اسلام، مردم ایران برای ورود به زمستان جشن ویژهای به عنوان جشن آذر داشتند. این جشن در برابر جشن آبریزان است که اوایل تابستان ایرانیان آن را اجرا میکردند.
پس از ورود اسلام نیز در دیوان ناصرخسرو یلدا را در برابر شب قدر میدانستند از شب یلدا به عنوان شب میلاد مسیح یاد میکنند پیش از ناصرخسرو نیز ابوریحان بیرونی در کتب خود شب میلاد حضرت مسیح را شب یلدا میداند.
در ایران، در دوره اسلامی در شب یلدا با قرآن کریم به آینده تفأل میزدند اما کم کم با آمدن دیوان حافظ ، این کتاب نیز در کنار قرآن قرار گرفت و علت انتخاب آن توسط ایرانیها این بود که حافظ شیرازی حافظ کل قرآن است و بسیاری از ایرانیان معتقد هستند که غزلیات او به ایشان الهام شده است. از طرفی دیوان حافظ نیز به جهت اینکه دو پهلو و چندبعدی است مورد توجه ایرانیان قرار گرفته.ایرانی ها حافظ را عارفی مزین به اخلاق قرآنی میدانند از همین جهت از روح و غزلهای او استمداد میطلبند و تمایل دارند شب یلدا را با غزلیات ایشان همراه شوند.
هیچ یک از متفکران و عالمان دینی درباره تفأل زدن به حافظ در شب یلدا اعتراضی ندارند و آن را نفی نکردهاندکه این نشاندهنده جایگاه والای ایشان در معارف دینی است.
ازطرفی در فرهنگ ایرانی پیشبینیهای حافظ را جایز دانستهاند و اغلب هم پیشبینی آنها درست از آب در میآید چرا که ایشان عارف هستند و جایگاه خوبی نزد خداوند دارند.
ایرانیان از گذشته قومی بودند که اتحاد آنها مثال زدنی بوده و شادی را آفریدهی اهورا مزدا میدانستند و معتقد بودند که باید شاد باشیم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم به عنوان نمونه جشن مهرگان، نوروز، جشن آذر و جشن آبریزان را اجرا میکردند که پس از ورود اسلام به این جشنها روح اسلامی دادهاند و این جشنها را بافرهنگ ایرانی اسلامی پیوند دادهاند.
از جمله اهداف برگزاری این جشن دورهمی و صله رحم بوده تا به این طریق از احوال یکدیگر با خبرشوند وبهانه و فرصتی شود تا اینکه مشکلات یکدیگر و گرفتاریها برطرف گردد. مشورت هم در اسلام و البته پیشینه ایرانیان جایگاه خاصی داشته که شب یلدا این فرصت را هم فراهم میکند.
از طرفی با ورود دیوانهای مختلف و همچنین تفأل زدن به قرآن این شب یک ماهیت فرهنگی به خود گرفته است.اما از آنجا که غزلیات حافظ خوش آهنگتر و قابل تفسیر هستند بنابراین دیوان حافظ برای این شب انتخاب شده است. اما فراتر از آنچه که گفته شد، شب یلدا بهانه و فرصتی برای فراموش کردن غمها و اتحاد و همدلی و در پی آن حفظ انسجام ملی است.
انتهای پیام