غلامرضا طریقی، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب در ابتدای این نشست با اشاره به رویکردهای مدنظر در دوره جدید این جایزه گفت: با وجود همه پرهیزهایی که آقای قیصری همواره برای ورود به اجرا و مسئولیتهای بیرونی داشتهاند و ترجیح میدادند بر نوشتن متمرکز باشند، در نهایت با توجه به شرایط و ضرورتها، این مسئولیت را پذیرفتند. مهمترین رویکرد ما در این دوره، توجه به ادبیات به معنای واقعی کلمه بود؛ ادبیاتی که فارغ از سویههای سیاسی و اجتماعی و بدون توجه به گروهبندیها مورد داوری و توجه قرار گیرد. در این مسیر، بسیار اندیشیدیم که چه کسی میتواند شأن ادبیات را صرفاً در نسبت با خود ادبیات حفظ کند و انتخاب ما از ابتدا تا انتها آقای قیصری بود. خوشحالیم که ایشان با وجود دشواریها و در شرایط مختلف، چندین ماه زحمت کشیدند و امیدواریم نتیجه این تلاشها قابل قبول باشد و از همراهی با ما رضایت داشته باشند.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب در بخش دیگری از سخنان خود با قدردانی از سایر عوامل اجرایی و داوری این جایزه گفت: لازم است از آقای دکتر حیدری و مجموعهای که شرایط لازم را برای برگزاری این رویداد فراهم کردند تشکر کنم. همچنین از اعضای هیئت علمی و داوران که همگی از بزرگان حوزه ادبیات داستانی هستند قدردانی میکنم. دوستانی که داوری را بر عهده داشتند، نقش مهمی در اعتبار و کیفیت این جایزه ایفا کردند، هر چند امکان حضور و قدردانی از همه آنان در پایان برنامه فراهم نشد.
وی درباره شرایط خاص اجتماعی امسال تصریح کرد: با توجه به اتفاقاتی مانند جنگ ۱۲روزه و شرایط اجتماعی حاکم، زمانی که فراخوان در مردادماه منتشر شد، حتی خود ما نیز تصور دقیقی از میزان مشارکت نداشتیم. با این حال، کسانی که آثارشان به مراحل نهایی راه یافت، سهم مهمی در شکوه این جایزه دارند. در نهایت نیز از همه شرکتکنندگان و بهویژه همکاران دبیرخانه که زحمات فراوانی کشیدند، صمیمانه تشکر میکنم.
در ادامه جلسه، ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با تأکید بر اینکه جایزه ادبی جلال آلاحمد یکی از معتبرترین و پرزحمتترین جوایز ادبی کشور است، تصریح کرد: دبیر این دوره با وجود همه مشغلهها و مسئولیتها، این مسئولیت سنگین را پذیرفت و تلاش شد رویکرد اصلی جایزه از دل خود ادبیات شکل گیرد. در این دوره، هم در انتخاب داوران و هم در نگاه حاکم بر داوری، تلاش شد بدون توجه به گرایشها و دستهبندیها، آثار بهصورت واقعی و حرفهای بررسی شوند و نقدها و تذکرات نیز بهعنوان فرصتی برای اصلاح و تقویت فرآیندها مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: در این دوره، مجموعاً ۳۲۱۶ عنوان اثر در چهار بخش به دبیرخانه ارسال شد که شامل ۱۹۰۱ عنوان در بخش داستان بلند و رمان، ۵۹۶ عنوان در بخش مجموعه داستان کوتاه، ۲۰۱۳ عنوان در بخش مستندنگاری و ۷۶ عنوان در بخش نقد ادبی است. این آثار از سوی ۱۲۹ ناشر به دبیرخانه رسید و علیرغم همه گرفتاریها و محدودیتها، شاهد رشد ۲۷ درصدی آثار نسبت به دوره گذشته بودیم. در نهایت، ۲۴ اثر به مرحله نهایی راه یافتند که در میان آنها حضور دو ناشر غیرتهرانی جای خوشحالی دارد. همچنین سه نامزد از میان فارسیزبانان غیرایرانی انتخاب شدهاند که نشاندهنده گستره فرهنگی این جایزه است. از نظر سنی نیز، بزرگترین نامزد ۷۵ سال و جوانترین آنها ۳۲ سال دارد و نکته قابل توجه دیگر، حضور هشت بانوی نویسنده در میان نامزدهای نهایی این دوره است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به ترکیب داوران بخشهای مختلف اظهار کرد: در بخش داستان، سعید محسنی، در بخش مجموعه داستان کوتاه احمد آرام و محمدرضا علیشوشتری، در بخش نقد ادبی مریم حسینی و بهناز علیما و در سایر بخشها افرادی همچون عبدالله کوثری، زهرا خسروانی، محمد کشاورز و مجید آقایی داوری آثار را بر عهده داشتند. این مجموعه داوری با وجود محدودیتهای مالی و اجرایی، با همراهی و همدلی اهالی ادبیات شکل گرفت.
وی درباره نگاه ملی و توجه به ظرفیتهای استانی اظهار کرد: در این دوره، ۱۶ استان در فرآیند جایزه مشارکت داشتند و تلاش شد از ظرفیتهای محلی، قومی و شهرستانی بهره گرفته شود. سیاست ما توجه به همه اقلیمهای ایرانزمین و ایجاد انگیزه در میان نویسندگان سراسر کشور است. با وجود کمبودها، تلاش کردیم شبانهروز در خدمت ادبیات باشیم و امیدواریم این مسیر با همراهی و دلسوزی بزرگان ادب، به تقویت و گسترش جایگاه ادبیات فارسی منجر شود. جایزه جلال زمانی میتواند به جایگاه واقعی خود برسد که با نگاه بلندمدت، منسجم و بهدور از شتابزدگی دنبال شود. تلاش کردیم در این دوره، فرآیند داوری، بررسی آثار و انتخاب نامزدها با دقت و حوصله انجام شود تا اعتماد نویسندگان، ناشران و اهالی ادبیات حفظ شود؛ چراکه اعتبار هر جایزهای، بیش از هر چیز به اعتماد جامعه ادبی وابسته است.
حیدری با تأکید بر نقش نقد و گفتوگو در ارتقای کیفیت آثار ادبی بیان کرد: نقدها، پیشنهادها و حتی گلایههایی که از سوی نویسندگان و صاحبنظران مطرح میشود، برای ما مغتنم است و آنها را بخشی از مسیر رشد میدانیم. هیچ جریان فرهنگی بدون شنیدن صدای منتقدان و دلسوزان خود پایدار نمیماند و خانه کتاب و ادبیات ایران نیز خود را موظف میداند این نظرات را در سیاستگذاریها و دورههای بعدی مورد توجه جدی قرار دهد. لازم به ذکر است ادبیات کلاسیک و معاصر ایران همواره جایگاهی جهانی داشته و امروز نیز میتواند با تکیه بر ظرفیتهای غنی خود، حضوری پررنگتر در عرصه بینالمللی داشته باشد. امیدواریم با همدلی همه اهالی قلم، ناشران و نهادهای فرهنگی، بتوانیم گامی مؤثر در حمایت از ادبیات، شناسایی استعدادهای تازه و تقویت جریانهای اصیل ادبی برداریم و این تلاشها مورد قبول درگاه حق قرار گیرد.
در انتهای مراسم، مجید قیصری، دبیر علمی جایزه ادبی جلال آلاحمد اظهار کرد: وقتی فهرست آثار را مرور میکنیم، میبینیم اغلب آنها از معدل خوبی برخوردارند و تشخیص اینکه کدام اثر شایسته دریافت جایزه نهایی است، کار سادهای نیست و همین مسئله داوری را با حساسیت بیشتری همراه میکند. متأسفانه در بخش نقد ادبی امسال نامزدی معرفی نشد و هیئت داوران به این جمعبندی رسید که هیچیک از آثار ارسالی، امتیاز لازم برای کسب رتبه و شایستگی نامزدی را به دست نیاوردهاند. این موضوع دلایل مشخصی دارد که در بیانیهای مفصل به آن پرداخته خواهد شد. در این بخش، سرکار خانم مریم حسینی و دیگر داوران حضور داشتند و پس از گفتوگوها و بررسیهای دقیق، این تصمیم با اجماع و پذیرش کامل اتخاذ شد.
وی در ادامه با نگاهی تحلیلی به وضعیت آثار ارائه شده بیان کرد: آنچه برای داوران اهمیت داشت، عدالت در داوری و وفاداری به معیارهای حرفهای بود، نه صرفاً پر کردن فهرست نامزدها. به باور ما، تصویر روشنی که یک اثر از جامعه و وضعیت انسان معاصر ارائه میدهد، باید قابل تشخیص و مبتنی بر عمق فکری و تحلیلی باشد. در برخی آثار این تصویر بهروشنی شکل نگرفته بود و همین مسئله در ارزیابی نهایی تأثیر گذاشت. تلاش هیئت داوران بر این بود که بدون ساختن تصویری تصنعی، تنها بر مبنای کیفیت واقعی آثار تصمیمگیری شود. این تصمیم به معنای کماهمیت بودن تلاش نویسندگان نیست، بلکه نشاندهنده حساسیت و استاندارد بالای جایزه است. هدف ما ارتقای کیفیت و تشویق نویسندگان به ارائه آثار عمیقتر و دقیقتر است. امیدواریم در دورههای آینده شاهد حضور آثار شایستهتر و متنوعتر در همه بخشها باشیم.
قیصری در خاتمه این نشست تأکید کرد: داوری جایزه فقط به انتخاب برندگان محدود نمیشود بلکه فرصتی است برای بازتاب وضعیت ادبیات معاصر و شناخت مسیر پیشرفت آن. امیدواریم این روند، انگیزهای برای نویسندگان باشد تا آثارشان را با دقت و خلاقیت بیشتری عرضه کنند. در نهایت، هدف ما تقویت جایگاه ادبیات فارسی و ارتقای استانداردهای ادبی در سطح ملی و بینالمللی است.هر دوره از جایزه، تجربهای ارزشمند برای همه دستاندرکاران و نویسندگان است. این تجربهها به ما کمک میکند نقاط قوت و ضعف آثار را بهتر بشناسیم. امیدواریم با تداوم این مسیر، ادبیات داستانی ایران روزبهروز غنیتر و تاثیرگذارتر شود.
در انتهای مراسم، نامزدهای نهایی بخشهای مختلف هجدهمین دوره این جایزه به شرح زیر اعلام شد.
بخش مستندنگاری
«چیزی به این مضمون؛ محمود کیانوش به روایت محمود کیانوش» نوشته مهدی خطیبی از نشر آفتابکاران
«برآسمان پریدن» نوشته کاوه افرایی از نشر ثالث
«در معیتِ پرزیدنت» نوشته سید عبدالجواد موسوی از انتشارات خبر امروز
«قاسم» نوشته مرتضی سرهنگی از انتشارات خط مقدم
داستان بلند و رمان
«امیر ساباط» نوشته محمدعلی علومی از نشر افکار جدید
«حوض سلطان، پایان کار مغان» نوشته رضا جولایی از نشر چشمه
«لمس» نوشته محمدرضا کاتب از نشر نیماژ
«محاکمه» نوشته محمدآصف سلطان زاده از نشر نی
«نشان کرده» نوشته بلقیس سلیمانی از نشر چشمه
داستان بلند و رمان (کتاب اولیها)
«دیوارهای زخمی» نوشته عصمت الطاف از نشر آمو
«زخم زَن» نوشته هانیه کسائیفر از نشر ثالث
«ژنرال» نوشته زهرا گودرزی از نشر چشمه
«ناخلف» نوشته حسام آبنوس از انتشارات سوره مهر
«ناخن کشیدن روی صورت شفیعالدین» نوشته قاسم فتحی از نشر برج
داستان کوتاه
«دوستی با گراز» نوشته نگار داودی از نشر نی
«زارابِل» نوشته احمد حسنزاده از نشر نون
«قطار ساعت هفت و بیست و دو دقیقه» نوشته مریم رجبی از نشر خزه
«من ابن بطوطه هستم» نوشته خسرو عباسی خودلان از انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری هنرمندان مشرق زمین
«جانِور» نوشته علی صالحی بافقی از انتشارات هیلا
داستان کوتاه (کتاب اولیها)
«اتاقکِ اعترافِ عموآرمن» نوشته اسماعیل سالاری از نشر آگه
«بوی آدمیزاد» نوشته کژال کریمیان از انتشارات هیلا
«چاه ارمنی» نوشته افسانه آقائی از انتشارات هیلا
«گاهی به قبرها هم نگاه کن» نوشته عباس عظیمی از نشر چشمه
«نورگَوَن» نوشته بهاره حجتی از نشرنی
انتهای پیام