بحران‌‌‌آفرینان جوامع اسلامی؛ حامیان امروز جریان‌های تكفيری

عباس خامه‌یار، معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بخش پایانی نشست «آینده داعش و جریان‌های تکفیری» در خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) که بخش اول و دوم آن روی خروجی ایکنا قرار گرفت، با اشاره به مجموع عوامل مالی مؤثر در شکل‌گیری و رشد داعش، گفت: حمایت مالی فوق‌العاده کشورهایی همچون عربستان، کویت، قطر و امارات امکان فعالیت گسترده را در اختیار گروه‌های داعش و تکفیری قرار داده است، این کشورها با هر شیوه‌ای از داعش حمایت می‌کنند؛ به نحوی که پیش از این طی یک شب در مسجدی در کویت چهار میلیون دینار به نام کمک به پناهجویان سوری جمع شد؛ اما به جیب داعش رفت.
 
داعش؛ ثروتمندترین گروه تکفیری تاریخ
 
وی افزود: همچنین چاه‌های نفت و گازی كه داعش تصرف کرده است، درآمدهای غیر قابل تصوری را در اختیار این جریان افراطی تكفيري قرار می‌دهد؛ چنان که می‌توان گفت هیچ جریانی در طول تاریخ به انداره این گروه ثروتمند و دارای قدرت مالی نبوده است.
 
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بیان کرد: این گروه علاوه بر كمكهاي وسيع از حاميان عرب خود، با مصادره اموال، دریافت مالیات و تسلط بر بانک‌ها و دستیابی به درآمد هنگفت مالی توانسته است به نوعی خودکفایی اقتصادی برسد تا جایی که به خوبی می‌تواند هم حکومت کند، هم نیرو بگیرد و هم سازماندهی کند. در کل، این عوامل مالی علاوه بر عوامل سیاسی و ایدئولوژیک به عنوان یک پشتوانه مضاعف، در قدرتمندشدن داعش نقش مؤثری داشته است.
 
وی در ادامه راهکارهای رویارویی با خطر تکفیر و افراط‌گرایی در جهان امروز را تبیین کرد و گفت: هیچ دولتی به تنهایی قادر به مقابله با جریان‌های تکفیری نیست، حضور این گروه‌ها چه در قالب عناصر تروریستی در کشورهای اروپایی و چه در قالب مجموعه‌های مسلح در عراق، سوریه و یا گروه‌های زیرزمینی در مناطق سینای مصر و تونس با هر شکل و شیوه‌ای، خللی را در موازنه استراتژیک در منطقه موجب شده و به دنبال آن پیچیدگی‌های امنیتی را ایجاد و به‌طور جدی مبارزه با آنها را دشوار کرده است.
 
خطر داعش جهانی است
 
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه خطر داعش جهانی است و بنا به گفته خود آمریکایی‌ها، مبارزه با این گروه سال‌ها طول می‌کشد، اظهار کرد: بعد از حوادث افغانستان و آزادسازی این کشور از سلطه شوروی سابق همه جهان عرب نگران بازگشت عرب افغان‌ها* بودند؛ جنگنجویان عربی که بعد از آزادی با خلأ مواجه شده و با بازگشت به کشورهای‌ خود به دنبال پر کردن این خلأ بودند.
 
وی اظهار کرد: پس در یک نگاه می‌توان ناهنجاری‌ها، مشکلات و نابه سامانی‌های جهان عرب و اروپا را ناشی از بازگشت عرب‌های افغانی دانست. در حال حاضر نیز خطر بازگشت داعشی‌ها بعد از حوادث سوریه و عراق به کشورهای خود به مراتب بیشتر از بازگشت عرب‌های افغانی است؛ چراکه این افراد از دوره مبارزاتی طولانی، آموزش‌های نظامی قوی، علمی و میدانی برخوردار هستند.
 
هدف داعش ایران است
 
خامه‌یار با بیان اینکه ماجراجویی‌های نیروهای داعش هم کشورهای اسلامی و هم رژیم‌های عربی را به چالش خواهد کشید و با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد، افزود: تکفیری‌ها برای امنیت ملی ایران هم می‌توانند یک خطر باشند، ممکن است زمینه رشد آنها به عللی فراهم شود گرچه مردم فهيم ما در سراسر ايران و علمای شيعه و سني و جريان‌های فكری و سياسی و همه دستگاه‌ها و نهادهای امنیتی ما از آمادگی لازم برخوردار بوده و طی این چند سال برخوردهای چند جانبه‌ای را در تمام بخش‌ها اعمال کردند؛ اما باید گفت که ایران بزرگ و متحد هدف داعش است.
 
رایزن فرهنگی سابق ایران در کویت با بیان اینکه دیدگاه و نگاه ما به گروه‌های تکفیری میدانی و راهبردی نیست، گفت: تحقیقات ایران درباره جریان‌های تکفیری تاریخی و کتابخانه‌ای است و در این باره نگاه میدانی وجود ندارد و این یک مشکل عمده است؛ چراکه نگاه کتابخانه‌ای در مقابله و مبارزه با گروه‌های تکفیری، راهبردی به ما نمی‌‌دهد.

معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: بايستی فهم مشترک بيشتری از این جریانات در داخل وجود داشته باشد یعنی جریان‌های مختلف بر اساس يك فهم مشترك و واحدی خودشان به گروه‌های تکفیری، سلفی، وهابی و انشعابات آنان نگاه کنند.
 
لزوم تفکیک سلفی‌ها با گروه‌های تکفیری

وی اظهار کرد: همچنین ما تفکیک مفهومی میان سلفی‌گری، وهابیت و میان سلفی‌گری‌های جهادی، دعوی و تکفیری قائل نیستیم و همه را با یک نگاه می‌بینیم، در صورتی که همه سلفی‌ها، تکفیری نیستند و این دو باید از هم تفکیک شوند.
 
عباس خامه‌یار تصریح کرد: اینکه می‌گوییم اساسا تکفیری‌ها را باید از اهل سنت جدا کنیم کاری است که تنها با اهتمام به اعترافات و افشاگری‌های خود گروه‌های وابسته به گروه‌های تکفیری انجام می‌شود.
 
خامه‌یار افزود: به لحاظ فلسفی و فقهی، سلف صالح یک بحث ایده‌آلیسم است که حضرت امام خمینی(ره) بارها بر آن تأکید داشتند. اگر ما بخواهیم با این دیدگاه که تکفیری‌ها سلفی هستند، پیش برویم، جبهه وسیعی را در مقابل خود قرار خواهیم داد که حتی سلفی‌های غیر جهادی و فکری را در بر خواهد گرفت و این یک خطر جدی است. در حقیقت سلفی‌ها را جزء تکفیری‌ها دانستن به نفع ما نیست؛ چراکه همه سلفی‌ها، وهابی و تکفیری نیستند و خطاب‌مان را فقط باید تکفیری قرار دهیم.
 
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تأکید بر اینکه ایجاد فضای سلفی‌هراسی(سلفی فوبیا) در کشور به نفع ما نیست و مشکلات بیشتری را برای ما ایجاد می‌کند، گفت: باید سعی کنیم تکفیری‌ها را از جامعه اهل سنت جدا کرده و به شیوه‌های مختلف برادران اهل سنت را نسبت به اين امر توجه دهیم، عملیات انتحاری که در حق علمای همگرای اهل سنت در کشورهای مختلف انجام می‌شود، مبين چنين امری است.
 
وی اظهار کرد: به‌کارگیری عوامل امنیتی، سیاسی، فکری و نظامی از راه‌حل‌های مقابله با گروه‌های تکفیری است. علی‌رغم جفاهایی که جريان اخوان‌المسلمین به عنوان جریان سنتی اعتدال‌گرای اهل سنت طی یکی دو سال گذشته در حق ما روا داشته است؛ اما نباید نسبت به این گروه موضع‌گیری منفی شديدی داشت و آنها را طرد کرد؛ شايد ما جایگزینی بهتر و متعادل‌تر از اخوان‌المسلمین در جامعه اهل سنت پيدا نكنيم و باید نسبت به اين امر هوشيار بود؛ چراکه در صورت رانده شدن از سوی ما، قطعا آغوش تکفیری‌ها برای‌شان باز است.
 
خامه‌یار در این نشست در پاسخ به سؤالی درباره آینده داعش و گروه‌های تکفیری گفت: باید بپذیریم که این چند 10 هزار نیروی معتقد، با انگیزه و فدایی در راه اعتقادات باطل‌ خود، نیروی خطرناکی به شمار می‌روند و اگر قدرت‌های سیاسی و بین‌المللی و منطقه‌ای همچنان حمايتشان كنند به طور طبیعی بر خطرشان افزوده می‌شود که به نظر می‌رسد قدرت‌های غربی دنبال ادامه این روند حمايتگرانه هستند نه  حل مشکل.
 
وی بیان کرد: آمریکایی‌ها در مبارزه با داعش گرچه به راحتی می‌توانستند خط‌مشی روس‌ها را در پیش بگیرند و ضربات کاری را در عراق و سوریه به این گروه تروریستی وارد کنند؛ اما این‌گونه عمل نکردند. اساسا این ویرانی و شیوه‌ای که آمریکایی‌ها به شکل یک سناریو در سوریه به نمایش گذاشتند چیزی نبود جز فروپاشی تمدنی  سوریه؛ همچنان که سکوت اسرائیل در این قضیه بسیار معنی‌دار بود.
 
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اشاره به حجم ویرانی‌های آثار باستانی و تمدنی در سوریه، ادامه داد: آثار اسلامی، مسیحی و تمدن‌های پیشین انسانی و آنچه که در سوریه طی این پنج سال به انهدام و نابودی کشیده شد؛ به مراتب بیش از آن چیزی است که طی 60 سال در سرزمین‌های اشغالی و دقيقاً در خود قدس توسط اسرائیلی‌ها صورت گرفت و این یک کار کاملا عمدی و برنامه‌ریزی شده است و اتفاقی نیست.
 
رایزن فرهنگی پیشین ایران در کویت بیان کرد: کسانی که پایه‌ریز و برنامه‌ریز بحران‌ها‌ی بزرگ در جوامع اسلامی به شیوه‌های مختلف بوده‌اند در حال حاضر حمایت‌گر و هدایت‌گر داعش و گروه‌های تکفیری در عراق و سوریه هستند. در واقع با روندی که در پیش گرفته شده است، عراق و سوریه تبدیل به یک کوره انسان‌سوزی و در کنار آن از بین رفتن مسلمانان شده است و این یک فرصت طلایی برای اسرائیل و صهیونیست‌ها است.
 
اتفاقی‌دانستن داعش ساده‌انگاری است

وی گفت: ساده‌انگاری است اگر فکر کنیم حضور داعش در منطقه و مسائل در حال وقوع کاملا اتفاقی است؛ چراکه طی گذر زمان و با یک برنامه‌ریزی دقیق  به این وضعیت رسیده‌ایم. با نگاهی به حرکت سرکوب‌گرایانه سعودی‌ها در یمن و بهره‌گيری از 700 میلیارد دلار ذخیره ارزی (حتی با وجود کاهش قیمت نفت و کسری بودجه سالانه) برای ادامه تهاجم  تمام عیار خود که نشان از جاهلیت همراه با کینه سنتی آنها دارد، متوجه می‌شویم که متأسفانه این وضعیت با شدت زياد ادامه می‌يابد لذا، با چنین وضعیت و حمایت‌ها و پشتیبانی‌هایی، بعید به نظر می‌رسد که ما در آینده نزدیک شاهد حل معضل گروه‌های تکفیری باشیم.
 
خامه‌یار یادآور شد: اهداف کلی گروه‌های تکفیری، اهداف واحدی است؛ فقط تاکتیک، متفاوت و مختلف است. آنها به دلیل زادگاه، وابستگی‌های جغرافیایی و مردمی‌شان اختلافات فکری، قبیله‌ای و رقابتی دارند. سرچشمه اندیشه و تفکر همه گروه‌های تکفیری، وهابيت و القاعده است و همان‌طور که می‌بینیم اوج و نقطه آخر این گروه‌ها، داعش است.
 
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه با وجود اختلافات تاکتیکی به هیچ وجه امکان واگرایی در مبانی فکری و هدف‌گذاری گروه‌های تکفیری دیده نمی‌شود، گفت: اختلافات اخوان‌المسلمین با وهابیت اختلاف ریشه‌ای و تاریخی است و مبنای فکری و اعتقادی دارد، اما اکنون گروه‌های خشن و افراطی آنان جبهه واحدی را تشکیل داده و هر یک از گروه‌ها با وابستگی به یکی از کشورها منافع خود را تأمین می‌کنند.
 
وی ادامه داد: این اختلافات مبنایی نیز میان قدرت‌های بزرگ حامی وجود دارد؛ اما در حال حاضر این اختلافات را کنار گذاشته شده و به گونه‌ای از گروه‌ها تکفیری حمایت می‌کنند. همان‌طور که می‌دانیم اختلافات عربستان، تركيه و قطر، اختلافات بنیادین است؛ ولی در رابطه با حمایت از گروه‌های تکفیری به یک جمع‌بندی رسیده و جبهه واحدی را تشکیل داده‌اند.
 
رایزن فرهنگی پیشین ایران در کویت اظهار کرد: اما ما باید از این منطق برخوردار باشیم که خطر همه این گروه‌ها در نهایت به رژیم‌های عربی و حمایت‌گران منطقه‌ای و بين‌المللی آنان باز خواهد گشت و كشورهای حمايتگر قربانی جریان‌های تکفیری خواهند شد؛ همان‌طور كه در رابطه با طالبان و وضعیت افغانستان این موضوع اتفاق افتاد و یا بلایی که بر سر فرانسوی‌ها در حملات تروریستی پاریس آمد.
 
وی در پایان با اشاره به حمله اخیر داعش به پايتخت فرانسه یادآور شد: گروه داعش علت اصلی تهاجم خود در پاریس را اساسا تحقیر جامعه اسلامی فرانسه و اعمال فشار بر مسلمانان این کشور بیشتر از کشورهای دیگر اعلام و ادعا كرد كه اين عمليات در پاسخ به تحقير مسلمانان، فشار و كشف حجاب زنان و تبعيض حاكم بر جامعه اسلامي فرانسه است.
 
* عرب افغان‌ها به گروه‌های جنگجوی مسلمانی اطلاق می‌گردد که در طول دوران اشغال افغانستان توسط شوروی برای جهاد علیه ارتش سرخ و رژیم کمونیستی افغانستان در اوایل سال‌های ۱۹۸۰ به پاکستان و افغانستان آمدند.
اکثر عرب افغان‌ها بعد از سقوط رژیم کمونیستی افغانستان و روی کار آمدن دولت مجاهدین به کشورهای خود بازگشتند تا در آنجا علیه دولت‌های خود جهاد را بر پا دارند.