آمارهایی از پیشرفت‌های اقتصادی بعد از انقلاب/ در شاخص عدالت چندان موفق نبوده‌ایم

محمدجواد توکلی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: اگر بخواهیم بررسی و مقایسه‌ای نسبت به عملکرد اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در چهل سال اخیر با عملکرد اقتصاد قبل از انقلاب داشته باشیم، ابتدا باید به این نکته توجه کنیم که اقتصاد ما در چهل سال گذشته مرتباً در معرض شوک‌های اقتصادی و تحریمی قرار داشته است. در همان دهه اول، یک شوک هزار میلیارد دلاری به ما وارد شد که ناشی از جنگ تحمیلی بود و این باعث شد ما در دهه دوم انقلاب هزینه‌های بسیاری برای بازسازی خسارات جنگ انجام دهیم.

وی ادامه داد: در همین دهه دوم و دهه‌های بعدی با تحریم‌های دیگر آمریکا، اروپا و سازمان ملل مواجه شدیم و به ویژه از ابتدای دهه جاری و از سال 1391 شوک تحریمی جدیدی داشتیم و در سال‌های 98 و 97 هم شوک‌ جدیدی وارد شد. بنابراین باید دستاوردهای اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را با در نظر گرفتن این مسائل مورد توجه قرار دهیم. دو نکته در اینجا لازم به ذکر است. اول اینکه اقتصاد ایران در چهل سال اخیر روند صعودی داشته و دوم اینکه نوعی از پایداری را هم در اقتصاد ایران مشاهده می‌کنیم، چراکه اگر هر اقتصاد دیگری با چنین شوک‌هایی همانند تحریم بانک‌ مرکزی مواجه می‌شد توان چنین سطحی از تحمل را نداشت.

توکلی افزود: اقتصاد ایران از نظر حجم تولید بعد از انقلاب افزایش چشمگیری داشته است. از نظر شاخصی، تولید ما حدود 430 الی 450 میلیارد دلار بوده که بر این اساس ما رتبه 23 جهان را پیدا کرده‌ایم. تولید ناخالص داخلی نیز در حدود 1640 میلیارد دلار بوده است و در این زمینه هم رتبه 18 در اقتصادهای دنیا را دارا هستیم. اگر این را با اقتصاد نفتی، مونتاژی و وابسته قبل از انقلاب مقایسه کنیم، نوعی حرکت رو به جلو محسوب می‌شود. همچنین بعد از انقلاب عملاً به سمت استقلال اقتصادی رفتیم و ما این موفقیت را با اتکا به نیروهای داخلی خودمان کسب کردیم که این هم مؤلفه مهمی است.

این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: ما سریع‌ترین رشد شاخص توسعه انسانی را در چهل سال اخیر داشته‌ایم چون 50 رتبه صعود کرده‌ایم و شاخص توسعه انسانی ما از بین 105 کشور به رتبه 60 رسیده است. این شاخص توسعه انسانی، هم درآمد سرانه، هم وضعیت بهداشتی و سلامت و هم آموزش و تحصیلات را شامل می‌شود. ما سال 2011 رتبه اول رشد علمی جهان و در سال 2012 رتبه 17 را در تولیدات علمی داشته‌ایم.

اقتصاد ایران بعد از انقلاب تبدیل به یک اقتصاد مقتدر همراه با استقلال و ثبات و امنیت اقتصادی شده است و جای پای خود را در منطقه باز کرده است اما باید توجه داشت که این پیشرفت‌ها در فضایی ایجاد شده که همه کشورهای مخالف ما تمام تلاش خود را انجام داده‌اند اقتصاد ایران رشد نکند

عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) یادآور شد: همچنین رشد تولیدات صنعتی ما بسیار بالا بوده و براساس آمارهای اعلام شده، حدود 23 میلیارد دلار تولیدات صنعتی داریم که رتبه 39 را در بین کشورهای صنعتی برای ما رقم می‌زند. ما از رتبه 169 در این زمینه به 28 رسیده‌ایم لذا در بسیاری از حوزه‌ها به خودکفایی رسیده‌ایم. از جمله این موارد در حوزه مواد غذایی است که به خودکفایی 90 درصدی رسیده‌ایم.

وی گفت: برخی از شاخص‌های رفاهی را هم که نگاه کنیم متوجه ارتقای آن می‌شویم. برای مثال قبلاً شاخص دسترسی دانش‌آموزان به مدرسه، حدود 57 درصد بوده که الان به 100 درصد رسیده است. قبل از انقلاب و در سال 1356 نرخ امید به زندگی 56/6 سال بوده که الان به رقم 75 سال افزایش پیدا کرده است و این هم نشان می‌دهد شاخص‌های رفاهی ما ارتقا پیدا کرده است. پوشش برق حدود 99/5 درصد، پوشش گاز در حوزه شهری حدود 83 درصد و روستایی حدود 73 درصد و پوشش بهداشت و خدمات بهداشتی 95 درصد است و ما الان حدود 80 میلیون دفترچه بیمه خدمات درمانی داریم.

توکلی بیان کرد: قبل از انقلاب به ازای هر 30 نفر، یک خودرو داشتیم که الان به 1 خودرو به ازای هر چهار نفر رسیده است. الان به ازای هر ایرانی 1/5 خط تلفن داریم. ساخت اماکن ورزشی 50 درصد افزایش پیدا کرده است. الان 61 میلیون کاربر اینترنت داریم. به هر شاخص دیگری هم که نگاه کنیم متوجه می‌شویم نسبت به قبل از انقلاب با افزایش مواجه بوده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: بعد از انقلاب کاهش مرگ و میر مادران و اطفال زیر پنج سال را نیز داشته‌ایم. از 237 مورد مرگ و میر مادران به 100 هزار نفر در سال 1356 بعد 18 مورد در سال 1396 رسیده است. نرخ کاهش مرگ و میر اطفال نیز از 174 مورد از 1000 تولید در سال 1356 به 9/4 مورد در سال 1396 رسیده است. حجم صادرات و واردات ما نیز نشان می‌دهد حجم اقتصاد ایران بالا رفته است و صادرات ما در سال 2017 به میزان 110 میلیارد دلار ثبت شده است. صادرات کشاورزی ما در چهل سال گذشته نیز 12 برابر شده است.

وی تصریح کرد: این موارد نشان می‌دهد در حوزه اقتصادی پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم اما نکته قابل تأمل این است که در شاخص عدالت چندان موفق نبوده‌ایم؛ هرچند ضریب جینی در حوزه عدالت در سال‌هایی بهبود پیدا کرده اما دوباره به خاطر برخی سیاست‌های تعدیلی کاهشی شده است لذا در سیاست‌هایمان در این زمینه باید بازنگری کنیم.

توکلی در پایان اظهار کرد: در مجموع اقتصاد ایران بعد از انقلاب تبدیل به یک اقتصاد مقتدر همراه با استقلال و ثبات و امنیت اقتصادی شده است و جای پای خود را در منطقه باز کرده است اما باید توجه داشت که این پیشرفت‌ها در فضایی ایجاد شده که همه کشورهای مخالف ما تمام تلاش خود را انجام داده‌اند اقتصاد ایران رشد نکند و اگر ما بتوانیم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به طور کامل عملیاتی کنیم، می‌توانیم در گام دوم انقلاب، مشکلاتی که اکنون با آن مواجه هستیم را هم برطرف کنیم.