به گزارش ایکنا، ششمین کنگره بین‌المللی شعر و ادب فارسی و پاسداشت مقام استاد شهریار امروز یکشنبه 27 شهریور در سالن همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد.
جواد وند‌نوروز، رئیس بنیاد فرهنگی مقبره‌الشعرا استاد شهریار در ابتدای این مراسم انتخاب روز پاسداشت مقام شهریار مقارن با روز پاسداشت شعر و ادب فارسی را انتخابی شایسته خواند و گفت: این انتخاب به‌واسطه اینکه شهریار حلقه واسط در 27 کشور جهان -به دلیل ساکن بودن ترک‌ها در آن اعم از قبرس، یونان، آذربایجان، قرقیزستان و ... - است، انتخابی قابل اعتناست و از دیگر سو، توجه ویژه نظام جمهوری اسلامی به اقوام و اقلیت‌ها و تمامی نواحی ایران را نشان می‌دهد.
رئیس بنیاد فرهنگی مقبره‌الشعرا استاد شهریار ترویج زبان و ادبیات فارسی و ترکی، به عنوان زبان دوم و سوم جهان تشیع را حائز اهمیت خواند و عنوان کرد: از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست می‌کنم که نشان عالی زبان و ادبیات فارسی را به فعالان برجسته این حوزه تقدیم کند و همچنین همکاری لازم برای تصویب جایزه ادبی شهریار به عمل آید تا به زودی شاهد برگزاری این جایزه باشیم.
وی همچنین ضمن اشاره به تصویب افتتاح خانه‌موزه شهریار از شورای اسلامی شهر تهران درخواست کرد این فرایند را تسریع کنند و تاکید کرد: با اینکه شخصیت‌های فراوان برجسته‌ای مانند پروین اعتصامی، حسین منزوی و استاد شهریار وجود دارند که هنوز هم نسل جوان با آنها آشنا نیستند، ما تاکنون موزه و زبان ادبیات فارسی نداشتیم. متأسفانه منزل شهریار در تهران 16 سال دایر بود، اما اقدامی برای تبدیل کردن آن به خانه موزه نشد. بنابراین از شورای اسلامی شهر تهران درخواست می‌کنیم تا هرچه سریع‌تر شاهد تأسیس این خانه‌موزه باشیم.
رئیس بنیاد فرهنگی مقبره‌الشعرا استاد شهریار در بخش پایانی سخنانش با تأکید بر حمایت از فعالان حوزه زبان و ادبیات فارسی، اظهار کرد: متأسفانه طی اشتباهی ادبیات از دروس کنکور حذف شد که امیدواریم تجدیدنظری دراین‌باره صورت گیرد. همچنین شایسته است که صداوسیما به زبان و فرهنگ اقلیت‌ها توجه بیشتری کند.
محمود شالویی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با اشاره به تقارن روز شعر و ادب فارسی با پاسداشت شهریار گفت: امروز با یاد مرحوم سیدمحمدحسین شهریار تبریزی نام‌گذاری شده است، کسی که نمی‌توان درباره شاعران معاصر و قهرمانان این دوره از شعر و ادب فارسی سخن گفت اما از او یاد نکرد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ادامه داد: شهریار در هر دو عرصه غزل‌های فارسی و ترکی پیشگام و پیش‌قراول بوده و توانسته به قله‌های این دو عرصه دست یابد. همچنین شهریار توانسته به اوج درجه عرفانی نائل شود و در دوره معاصر عرفان را با شعر به پیوند برساند.
وی با تاکید بر اینکه شهریار برای ما چنان اهمیتی دارد که روز شعر و ادبیات فارسی مقارن با پاسداشت اوست، اضافه کرد: امیدوارم شرایطی فراهم شود که هرچه بیشتر در جهت اعتلا و رشد بالندگی زبان و ادبیات فارسی بکوشیم زیرا زبان و ادبیات فارسی مانند رود زلالی است که هر فرد تشنه‌ای در سراسر دنیا می‌تواند از آن بنوشد.
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی هم در این مراسم ضمن اشاره به اینکه دو روز در تقویم جمهوری اسلامی به بزرگداشت زبان و شعر فارسی اختصاص‌یافته، عنوان کرد: روز 27 شهریور روز شعر فارسی مقارن با پاسداشت شهریار و 25 اردیبهشت روز پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت فردوسی است و چنین تکریم و انتخابی شایسته است.
حدادعادل در ادامه اشاره مختصری به روحیات شخصی شهریار داشت و عنوان کرد: او در چشم همه ایرانیان و مردم آذربایجان فردی محترم، نجیب، مهربان، دوست‌داشتنی و از نظر اخلاقی و همه جهات پاک است. در کارنامه زندگی او عیب و نقصی از نظر مالی و اخلاقی دیده نمی‌شود و یک زندگی ساده و به دور از آلودگی‌های دنیوی داشت حتی عشق ناتمامش در دوران جوانی هم مقدمه‌ای برای عشق متعالی و ماندگار در وجود او شد. او مردی مسلمان، دیندار، مؤمن و عارف و در عین اینکه شاعر بود اما عالم، زبان‌دان، کتابخوان و شخصیتی ایران‌دوست و علاقه‌مند به ایران داشت. این‌ها برخی از ابعاد وجودی شهریار است.
رئیس فرهنگستان و زبان ادبیات فارسی در بخش دیگری از سخنانش درباره شعر شهریار توضیح داد و افزود: شعر شهریار زبانی روشن دارد و همه آن را می‌فهمند. خواص‌پسند و عامه‌فهم است. وقتی شعر شهریار خوانده می‌شود نیاز به آن نیست که آن را برای مردم معنا کنیم زیرا از دل برخاسته و بر دل می‌نشیند.
وی با تاکید بر اینکه در زبان شهریار پیچیدگی نیست، اضافه کرد: هنر او به آوردن اصطلاحات شعری خاص دوران قجری و قبل از آن نیست، بلکه تحول ادبی‌ای که در زبان، شعر و نثر فارسی پس از مشروطه پدید آمد و به عبارت دیگر تجدد ادبی که قلم شاعران و نویسندگان آن دوره را به مردم نزدیک کرد در شعر شهریار در روشن‌ترین وجه آن دیده می‌شود.
حدادعادل در ادامه با بیان اینکه شعر شهریار دلنشین، صمیمی و ساده است و به همین دلیل شعر فارسی او در همه ایران زبانزد است، عنوان کرد: شعر «علی ای همای رحمت» نمونه‌ای از شعری است که در تاریخ معاصر ایران مانند آن را نداریم، که یک شاعر در دوره حیاتش شعری از آن بدین گستردگی رواج یافته باشد. نخستین بار که این شعر را شنیدم 10 ساله بودم و با گذشت 68 سال از آن دوران هنوز به یاد دارم که این شعر را کی و کجا و توسط چه کسی شنیدم. کدام شاعر این اندازه می‌تواند در دل مردم نفوذ کرده باشد. در همه مناطق ایران از بندرعباس تا ماکو و از سرخس تا آذربایجان شعر او را می‌خوانند و حفظ می‌کنند و درباره اشعار او کرامت‌ها نقل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه اشعار شهریار به ضرب‌المثل نیز تبدیل شده است، بیان کرد: خاطرم هست زمانی که رئیس مجلس شورای اسلامی بودم، اختلاف میان دولت و مجلس رخ داد و قرار بود که رئیس‌جمهور در مجلس حضور پیدا کند اما به تأخیر طولانی ایشان جلسه مجلس به تشنج و دعوا کشیده شد و وقتی که رئیس‌جمهور به مجلس آمدند من این شعر شهریار را قرائت کردم که «آمدی جانم به قربانت و حالا چرا» و این بیت مانند آبی بر آتش بود و جلسه متشنج آن روز سامان داد. چندی بعد در قم خدمت آیت‌الله مشکینی که آذربایجانی بود رسیدم و ایشان به من گفت که آن جلسه مجلس را از رادیو گوش می‌داده و چه اندازه از استفاده به جای من از این شعر شهریار لذت برده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با اشاره به نقل قولی از استاد شفیعی کدکنی درباره شعر شهریار گفت: استاد شفیعی کدکنی می‌گوید یک ضابطه و ملاک برای سنجش پایه شاعران وجود دارد و آن این است که شاعری موفق است که شعرش زبانزد مردم شود. از این منظر شعر شهریار در حافظه ایرانیان ثبت شده و او یک شاعر موفق است.
حدادعادل در ادامه به وجه دیگری از اهمیت شهریار اشاره کرد و گفت: اهمیت او بدین جهت است که در دوره‌ای شعر می‌گفت که جدلی میان شعر نو و شعر کهن در کشور ما برپا بود و بسیاری از جوانان گرایش به شعر نو داشتند و شعر کهن را تحقیر می‌کردند. دعوا شعر نو و کهن چندین دهه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت و گفتمان مسلط فضای ادبی بود، اما شهریار باوجود خودش برهانی بود که زنده‌بودن شعر کهن فارسی را اثبات می‌کرد. او ثابت کرد شعر کهن فارسی زنده است و نخواهد مرد. شهریار در زمانی با شعر کهن جلوه‌گری می‌کرد که عده‌ای تصور می‌کردند شعر کهن فارسی از بین رفته، اما او ثابت کرد که اگر شاعرش باشد شعر کهن زنده است و البته شهریار به شعر نو هم بی‌اعتنا نبود و لذا وجود او سبب شد جنگ و جدل میان شعر کهن و نو تضعیف شود و پس از آن نیز ما شاعرانی مانند شادروان ابتهاج را داشتیم که به شعر کهن و نو غزل می‌سرود.
او ادامه داد: بنابراین وجود شهریار برهانی بود که اگر شاعر خوب باشد می‌توان شعر نو و کهن سرود. یک جنبه دیگر شهریار نقش او در وحدت ملی بود و من البته این ویژگی و خصوصیات شاعری او جدا می‌کنم چون هرچه گفتم درباره زبان شهریار بود اما نقش او در وحدت ملی قابل اعتنا است.
حدادعادل با اشاره به عواملی که شهریار را موجب وحدت ملی می‌کند، نخستین علت را مسلمان بودن او خواند و گفت: شهریار یک مسلمان معتقد است و شما در صحبت‌هایش می‌دیدید که دائم وقتی یاد ائمه اطهار را می‌کند اشک می‌ریزد. شعر او برای حضرت علی(ع) برخاسته از یک دل گرم پرشور و با ایمان است و به همین دلیل بر دل می‌نشیند چون تا کسی آتش نگیرد شعر جانسوزی نمی‌گوید. از همین جهت شعر او درباره حضرت علی(ع) از ایمان برخاسته و خدا به برکت آن ایمان به این شعر ارزش داده است.
وی افزود: شهریار یک ایرانی غیور است که بیش از هر چیز به استقلال، عظمت و پیشرفت ایران می‌اندیشد و از سوی دیگر یک آذربایجانی غیرتمند، واقعی و صمیمی است و تمامی این ویژگی‌ها در وجود شهریار به او جامعیتی داده که آن را نزد همه مردم محبوب کرده است.
حدادعادل با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران به همه زبان‌ها قومی احترام می‌گذارد و هیچ تصمیم، برنامه و قانونی برای تضعیف زبان‌های محلی، مادری و قومی در نظام وجود ندارد افزود: با همه این‌ها برای حفظ وحدت کشور نیاز به یک زبان مشترک داریم که آن زبان فارسی است و بیش از 1200 سال قدمت دارد. زبان فارسی امروزی فرزند فارسی میانه و فارسی میانه فرزند فارسی باستان است که یک زبان چندین هزارساله است و به وجهی از پختگی و کمال رسیده که فردوسی توانسته شاهنامه را با 60هزار بیت بسراید از آن‌سو قطران تبریزی از شاهنامه استفاده می‌کرده و از سوی دیگر شاعرانی مانند حافظ و سعدی هم اشعار شاعران فارسی دیگر را می‌خواندند؛ بنابراین درحالی‌که هر شاعری در دیار خودش به زبان مادری سخن می‌گفته، اما زبان فارسی ابزار وحدت آنها بوده و جمهوری اسلامی ایران این تنوع فرهنگی را محترم می‌شناسد و به آن ارزش می‌گذارد.
وی تأکید کرد: به‌عنوان خدمتگزار شما در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی صریحاً می‌گویم هر پدر و مادر ترک‌زبانی باید در منزل با فرزندان خودش به زبان ترکی حرف بزند اما معتقدیم در مدرسه باید به زبان فارسی سخن گفته شود. در فرهنگستان نیز استادانی وجود دارند که آذری و مایه فخر ایران‌زمین‌اند. استاد محمدعلی موحد که امسال 100 ساله شدند، عمر خود را به شرح مشکلات مثنوی می‌گذارند و پیش از این هیچ ایرانی وجود نداشت که مثنوی مولوی را تصحیح انتقادی کرده باشد.
حدادعادل ادامه داد: استاد انوری که صاحب فرهنگ سخن است و طی چهار دهه گذشته این فرهنگنامه بهترین خود در حوزه‌اش بوده است، اصالتاً متعلق به سراب آذربایجان است. ژاله آموزگار نیز که استاد زبان‌های باستانی است زاده شهرستان خوی است و همه این پرچمداران زبان فارسی امروز مانند دیروز از آذربایجان برخاستند. وجود شهریار علاوه بر اینکه باعث پیوند ایرانیان شده در سراسر جهان ترک‌زبانان را به هم متصل کرده و به عبارتی او یک سفیر فرهنگی در کشورهایی است که زبان ترکی دارند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در بخش پایانی سخنانش گفت: روز شهریار بدین جهت با روز شعر و ادب فارسی مقارن است که هیچ شاعر دیگری به اندازه او در زمان حیاتش اشعارش گسترش نیافته است.
غلامرضا منتظری، نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه اگر سرچشمه فرهنگ آلوده باشد، می‌تواند انسان را به شوربختی سوق دهد، گفت: فرهنگ هویت‌بخش است و جلوه‌هایی از آن را می‌توان در هنر، ادبیات، فلسفه، کلام، آداب‌ورسوم و ... دید.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ نیازمند یک نیروی قوی برای انتقال مفاهیم فرهنگی است افزود: بهترین ابزار برای این انتقال ادبیات است که می‌تواند ما را با پدران‌مان متصل کند آن‌هم زبان و ادبیات فارسی که به دلیل ویژگی‌هایش بهترین گزینه برای این انتقال است. جاذبه‌های زبان فارسی به دلیل زیبایی و کشش آن می‌تواند عامل مؤثری برای ترویج آن باشد از سوی دیگر گستردگی زبان و ادبیات فارسی آن را به سفره رنگارنگ فرهنگی مبدل کرده که هر فردی می‌تواند از آن بهره ببرد.
منتظری با اشاره به اینکه زبان فارسی، زبان دوم جامعه اسلامی و زبان نخست فرهنگ و تمدن ایرانی است عنوان کرد: اینکه شماری از ایرانیان گوهری از تلاش‌های خود را به ترجمه، تصحیح و تحریر آثار ادبیات اختصاص دادند نشان‌دهنده اهمیت این زبان است و به نظر می‌رسد برای پاسداشت آن نیازمند اقدامات بیشتری بیش از برگزاری این همایش‌ها و جلسات هستیم.
نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه راهکارهایی را برای ترویج زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد کرد و گفت: نشر و گسترش ادبیات فارسی در مقیاس ملی و بین‌المللی و ساخت آثار فاخر سینمایی برگرفته از این منابع ارزشمند می‌تواند در این باره راهگشا باشد همان‌گونه که می‌بینیم کشور کره علی‌رغم افسانه‌های محدود خود توانسته صنعت سینمایی‌اش را رشد دهد ما نیز باید با وجود کم‌نظیر متون زبان و ادب فارسی برای تولید آثار سینمایی استفاده کنیم.
منتظری با تأکید بر ترسیم چشم‌انداز و ترسیم راه در ترویج زبان و ادبیات فارسی عنوان کرد: باید در این چشم‌انداز سهم هر نهاد و اهدافش مشخص شود. و در پایان هر سال معیارهایی برای سنجش رشد و پیشرفت دراین‌باره مشخص شود. بنابراین ضروری است با همکاری نهادهای مختلف در جمع بزرگان و مفاخر ادبی از این چشم‌انداز رونمایی کنیم.
شهریار سخن از صف اقبال‌کنندگان سان ببینید!
علی موسوی گرمارودی نیز دیگر سخنران این مراسم بود که علاوه بر قرائت شعری درباره شهریار به نقل خاطره‌ای درباره او پرداخت و گفت: در مراسم تشییع‌جنازه شهریار زمانی که پیکر او از هواپیما پایین آورده شد گردان تشریفاتی به سرکردگی یک سرهنگ جلوی پیکر او ایستادند و من خاطرم هست که رئیس گردان با شمشیر کشیده جلوی پیکر او ایستاد و درحالی‌که اشک می‌ریخت گفت: شهریار سخن از صف اقبال‌کنندگان سان ببینید!
افشین علا هم در ادامه این مراسم با اشاره به انس و الفت خود با غزل فارسی گفت: در میان غزل‌سرایان فارسی همواره برای من سیمین بهبهانی فرد دیگری بوده است خاطرم هست 15 سال پیش که مادرم را از دست دادم و شعری درباره او گفتم، سیمین بهبهانی نامه‌ای برایم فرستاد و علاوه بر تحسین من و مشابهت این شعر با شعر مادر شهریار گفت: شهریار شدن کار هرکسی نیست و ما شاعری به بزرگی شهریار نداریم.
وی همچنین با اشاره به شاعران بزرگان زن در ایران مانند پروین اعتصامی، فروغ فرخزاد، طاهره صفارزاده و ... گفت: این‌ها عظمت بانوان ما را نشان می‌دهد و باید به ظرفیت زنان خود توجه ویژه‌ای کنیم و احترام آنها را حفظ کنیم.
لازم به ذکر است بخش‌های دیگر این مراسم به شعرخوانی شاعرانی چون مرتضی امیری اسفندقه، عبدالجبار کاکایی، سیدمحسن حسینی و ... اختصاص داشت. همچنین در این مراسم نشان عالی زبان و ادبیات فارسی به استاد شهبازی اهدا شد.
انتهای پیام