اهمیت سحرخیزی و عبادت شبانگاهی

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، آیت‌الله روح‌الله قرهی، استاد اخلاق، سحرگاه جمعه، 11 آذرماه در جلسه ماهانه مناجات سحرگاهی حسینیه ماه مدینه تهران، درباره اهمیت نیمه‌شب و سحرخیزی گفت: اوقات و ایام عمر صورت ظاهرش یکی است ولی پروردگار عالم اوقات را برای بشر تقسیم کرده است و حالاتی را برای این ساعات و اوقات قرار داده است. یکی از تقسیم‌های ساعات عمر انسان، شب است، به‌خصوص نیمه‌شب و یکی از ساعات اخص نیمه‌شب، شب جمعه است که در شب جمعه تمام ملائکه از باب رحمت و مغفرت بر انسان هبوط می‌کنند.

وی ادامه داد: حالا سؤالی مطرح می‌شود که این ساعات چه خصوصیاتی دارد که در این ساعات پروردگار عالم باب رحمت و مغفرت را باز می‌کند؟ خدا نیمه‌شب را که به نماز صبح و طلوع برسد را گرامی داشته است و در این ساعات اوج برکات، رحمت، مغفرت و نزول خیرات برای انسان است.

این استاد اخلاق با اشاره به نظریه ابن سینا درباره خواب گفت: اساس این است که نیمه‌شب به بعد چون انسان سر شب شروع به استراحت برای بدن می‌کند و خود خواب سباط است که پروردگار عالم برای بدن این خواب را قرار داده است، ولی خواب یک خصوصیتی هم دارد که ابن سینا یک اشاره‌ای راجع به خواب دارند که می‌گوید خواب اولش به غیر اختیار است و وسطش به غیر اختیار و نهایت آن به اتمام اختیار است.

وی افزود: خواب در صورت اول غیر اختیاری است و انسان خوابش بیاید می‌خوابد و دست خودش نیست ولو نشسته باشد به خودی خود انسان خوابش می‌برد، اما با اینکه خواب بی‌اختیار است انسان آن را به اختیار در آورد و آن هم در اوج خواب، بیدار شود. یعنی وقتی انسان خوابید دیگر بدن عادت کرده؛ حالا اگر اول خواب کسی صدا کند از خواب بیدار می‌شود اما اگر خوابش رفته و در اوج خواب باشد و به انسان بگویند بلند شود این بیدار شدن مهم است و مجاهده است. آن هم بیدار شود برای خلوت کردن با پروردگار عالم در آن ساعاتی که همه خواب هستند.

وی بیان کرد: حسب نظم پروردگار عالم، شب برای خواب و استراحت است و این نظم است؛ در این نظم نیز پروردگار عالم می‌گوید تو برای من هستی بیدار شو و قیام کن. چون تو را برای خودم خلق کردم.

آیت‌الله قرهی با اشاره به توصیه قرآن نسبت به تهجد شبانه اظهار کرد: قرآن نیز تأکید بر این بیدار شدن کرده و می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً» حالا باید در دل شب بیدار شوید و قیام کنید. برای همین است که یک مجاهده می‌خواهد، لذا برخی از عرفا تعبیری دارند از جمله ملامحسن فیض کاشانی که می‌فرمایند خود فتهجد یک نوع جهاد است؛ یعنی یک نوع جهاد با نفس است که انسان بتواند برای خدا در اوج خواب برخیزد، این خوابی که الان بر من غلبه و احاطه کرده است و الان شیرینی خواب است و لذتی که الان در بستر دارد را رها کند و بیدار شود که این را مجاهدت می‌گویند.

وی گفت: اینکه می‌گویند قیام در دل شب، یک دلیلش این است که وقتی قیام می‌کنید یعنی بر خواب غلبه پیدا می‌کنید و به تعبیر ملامحسن و دیگر عرفای عظیم‌الشأن دیگر که هر کدام به یک مطلب ظریفی اشاره فرمودند، این است که بر خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید. این نکته خیلی مهمی است که از غلبه بر خواب ظاهری بر خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید.

امیرمحسن سلطان‌احمدی