معرفی سطح عمیق‌تر و بنیادی‌تری از شادی‌آفرینی

حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت سالروز آغاز امامت حضرت ولیعصر(عج) یادداشتی با عنوان «ظرفیت‌های شادی‌بخش در اسلام و تشیع» را در اختیار ایکنا قرار داد. در قسمت اول این یادداشت به تشریح این مسئله پرداخته شد که همچنان که در اسلام به سوگواری اهمیت داده شده به شادی نیز پرداخته شده است. در قسمت دوم این یادداشت مطرح شد که کاهش شادمانی در جامعه ما به دلیل فقدان توصیه‌های شادی‌آفرین در منابع اصیل دینی نیست و پیامبر(ص) و ائمه(ع) بر لزوم شادکامی در جامعه تأکید دارند که باید به این مباحث توجه کرد. در قسمت سوم این یادداشت نیز مطرح شد که تصور می‌شود شادی تعریف روشنی دارد اما تعریف دقیق از شادی، منوط به شناسایی و بررسی ابعاد، مصادیق و ملاک‌های شادی و ... است و با محیط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ارتباط است. در ادامه قسمت چهارم این یادداشت را با هم می‌خوانیم.

همانگونه که استحضار دارید، در ماه ربیع‌الاول بحثی را درباره ظرفیت‌های شادی‌آفرین در اسلام و تشیع آغاز کردیم و کلیاتی نیز دراین باره در چند گفتار کوتاه حضور گرامی شما تقدیم شد. ان‌شاءالله در مناسبت‌های پیش رو به ویژه اعیاد بزرگ اسلامی و ولادت ائمه معصومین(ع) این موضوع پی گرفته می‌شود، تا با بررسی و تأمل در سخنان ائمه معصومین علیهم السلام، ظرفیت‌های شادی بخش و به تبع آن قواعد و اصول شادی آفرین در اسلام و تشیع معرفی شود. البته جوانب این موضوع در قرآن کریم نیز به استقلال نیازمند بررسی است.

در این میلاد فرخنده نیز نگاهی می‌کنیم به سخنانی که امام حسن عسکری(ع) درباره شادی بیان فرمودند. با بررسی گذرا در روایاتی که از آن امام همام نقل شده است، دو روایت درباره شادی آمده است که زوایای این پدیده را روشن می‌سازد.

در روایت مشهوری، امام یازدهم به شیعیان می‌فرمایند هرگاه فردی از شما در دینش، پارسا؛ در گفتارش، راستگو؛ در امانت، اداکننده و اخلاقش را با مردم، نیکو کند؛ (چنین رفتاری از شما) مرا خوشحال می‌کند.

این روایت به دلائل زیر در مطالعه موضوع شادی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است:

1. سطح عمیق‌تر و بنیادی‌تری از شادی آفرینی را معرفی می‌کند که در ظاهر امر چنین پیوندی میان رفتارهای مزبور و شادی مورد ملاحظه قرار نمی‌گیرد.

2. امام(ع) مصادیقی از رفتارهای اجتماعی را توصیه می‌فرمایند که از یک سو با قوام و سلامت روابط اجتماعی پیوند دارد و از سوی دیگر موجب شادمانی جامعه می‌شود.

3. امام یازدهم به مصادیقی از شادمانی اشاره فرمودند که مایه شادمانی و سرور جمعی می‌شود؛ یعنی عمل اجتماعی یک فرد مایه شادمانی افراد دیگر جامعه می‌شود.

4. عمل به چنین رفتاری، شادی و‌ شادمانی امام معصوم(ع) را تحصیل می‌کند.

امام یازدهم(ع) همچنین در روایتی دیگری فرمودند: از ادب به دور است که نزد غمگینی اظهار شادمانی شود.

این روایت نیز به جنبه مهم دیگری از رفتار شادمانه اشاره کرده است. از این سخن امام(ع) استنباط می‌شود که ابراز شادی آدابی دارد و در اظهار شادی نباید ملاحظات اجتماعی را نادیده گرفت. مفاد و سیاق روایت به گونه‌ای است که می‌توان با تنقیح مناط، حکم‌ این روایت را به(هر نوع) ابراز احساسات، تعمیم و تسری داد.

با تبریک مجدد ولادت با سعادت امام حسن عسکری(ع)، توفیق بهره‌گیری و عمل به سفارش‌ها و آموزه‌های ارزشمند و نشاط آفرین آن امام همام را مسئلت می‌کنیم.

اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم