وی افزود: از اواسط جنگ تحمیلی 12 روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران، نشانه‌هایی نمایان شد که نشان می‌داد بخش زیادی از جوانان و نوجوانان کشور و کسانی که مدت‌ها نسبت به نظام و انقلاب اسلامی بی‌مهر شده بودند، تا حدودی این موضع را کنار گذاشته و در شرایط بهتری از نظر انسجام ملی قرار گرفته‌اند.
مدیرعامل خانه خلاقیت و نوآوری اشراق با مرور چند دسته آمار و تحلیل درباره وقایع جنگ 12 روزه و مقایسه آن‌ها با آماری که مدت‌ها پیش از جنگ ارائه شده بود، گفت: تفاوت جدی در این آمار به چشم می‌خورد، به‌طوری که حدود 30 تا 35 درصد افزایش مثبت در میزان انسجام ملی و دلبستگی به کشور در آمارها مشاهده می‌شود و این عدد تغییرات بسیار خوبی را نشان می‌دهد.
وی در خصوص چرایی بازگشت این افراد به سوی کشور و کنارگذاشتن بی‌مهری‌ها تصریح کرد: به نظر من پیش از بررسی علمی این مسئله که بسیار هم زمان‌بر است، می‌توان وارد این فضا شد که چگونه می‌توان نسلی را که به تازگی با انقلاب، کشور و هویت ملی خود مهربان شده است، با این مباحث مهربان نگه داشت و حفظ کرد؟
قطبی ادامه داد: این‌ها فرزندان ایران و از نسل خودمان هستند؛ اگر با آنان درشتی، زمختی و بی‌مهری کنیم تا دوباره رویکرد قهر و جدایی از نظام را در پیش گیرند، بازگشت مجددشان سخت‌تر از این مرحله است و این فرصت بسیار خوبی محسوب می‌شود که نصیب ما شده است. حدود 12 مؤلفه مؤثر در انسجام هویت ملی را که مشهور هم هستند، در کنار هم قرار داده‌ام و برای شما توضیح می‌دهم.
وی در خصوص سؤال اصلی بحث بیان کرد: هر کدام از ما که به منطق فرهنگی خاصی پایبندیم و با مراکز، کانون‌ها، مؤسسات و شرکت‌هایی در ارتباط هستیم، در نهایت یک کنشگر فرهنگی معمولی در جامعه هستیم؛ چه اقدامی می‌توانیم انجام دهیم تا این انسجام ملی حفظ شود و از دست نرود؟
مدیرعامل خانه خلاقیت و نوآوری اشراق اولین مؤلفه بسیار پررنگ در هویت را پرچم و نمادها دانست و افزود: به اعتقاد من، هویت ترکیبی از مشترکات و تمایزات است. هر کدام از مؤلفه‌های هویت وجه مشترکی بین همه آحاد جامعه و تمایزهایی نسبت به اقوام، جوامع و اقلیم‌های گوناگون دارد. اگر اشتراکات و تمایزها را در هم ضرب کنیم، می‌توان الگوهایی عملیاتی از آن استخراج کرد. همه آحاد یک جامعه زیر سایه یک پرچم و نمادها، احساس تعلق می‌کنند و این در میان همه جوامع مشترک است.
وی تأکید کرد: هر شهر نیز ویژگی‌ها و نمادهایی مختص به خود دارد که آن را از دیگر شهرها متمایز می‌کند؛ برای نمونه، شیر سنگی نماد قوم بختیاری است، برج آزادی یا برج میلاد به تهران، زیگورات در چغازنبیل به خوزستان، سیاه‌چادر به عشایر و میدان نقش جهان به اصفهان تعلق دارد. امروز برای صیانت از حس تعلقی که نوجوانان و جوانان نسبت به کشور پیدا کرده‌اند، می‌توان از پرچم استفاده‌های زیادی برد. اقدامات ساده و اجرایی عبارت است از برافراشتن پرچم در مدارس، نقاشی پرچم، ساخت نماهنگ با چالش اینستاگرامی سرودهای ملی، طراحی تم پرچم برای پوستر رویدادهای ملی و... . پرچم در همه کشورها، نماد بسیار خوبی برای وفاق و همدلی میان مردم است.
قطبی گفت: دومین مؤلفه مؤثر برای شرایط فعلی کشور ما، ادبیات کهن و زبان فارسی است. زبان نماد بسیار مهم و مؤلفه مؤثر برای انسجام ملی محسوب می‌شود. آثاری مانند شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، سروده‌های ملی و... ریشه‌های مشترک فرهنگی ایجاد می‌کند که اشتراکی در کل پهنه سرزمینی رقم می‌زند؛ ولی شعرهای لری، دوبیتی‌های کردی، قصه‌های خراسانی، لالایی‌های ترکی و... نیز وجه تمایز اقوام و سرزمین‌های گوناگون در سرتاسر ایران است.
وی بیان کرد: از جمله اقداماتی که در خصوص استفاده از زبان و ادبیات فارسی برای افزایش انسجام و هویت ملی می‌توان انجام داد، برگزاری جلسات شاهنامه‌خوانی، شب شعر برای نوجوانان و... است که بسیار لذت‌بخش نیز هست. امروز گروه‌های شاهنامه‌خوانی زیادی داریم که می‌توانند محله به محله در مدارس و مساجد حضور یابند و برای اهالی، شاهنامه یا هر اثر ادبی دیگری را بخوانند و اجرا کنند.
مدیرعامل خانه خلاقیت و نوآوری اشراق در خصوص ضرب‌المثل‌ها و حکایت‌های ایرانی اضافه کرد: در گذشته بخش زیادی از مراودات اجتماعی بر پایه ضرب‌المثل‌ها بود؛ ولی امروز این مراودات کمتر شده و ایموجی‌ها جایگزین آن شده است. ایموجی هم می‌تواند در جای خود ارزشمند باشد؛ اما ضرب‌المثل‌ها از عمق و ریشه فرهنگی یک کشور حکایت دارد. فناوری‌های نو مانند ساخت کلیپ، پادکست و... نیز می‌تواند در این عرصه بسیار مؤثر باشد. برنامه‌های تلویزیونی مانند مشاعره‌ای که با اجرای اسماعیل آذر پخش می‌شد، در این زمینه بسیار تأثیرگذار بود و صداوسیما باید فعالیت بیشتری در این عرصه انجام دهد تا کم‌کاری‌های پیشین را جبران کند.
وی گفت: سومین مؤلفه، عادت‌واره‌ها و میراث ناملموس است که پیش از این در وبینار دیگری به‌طور مفصل شرح داده شد. آیین‌هایی مانند نوروز، شب یلدا، احترام به بزرگتر‌ها، سنت پذیرایی و... بخش قدرتمند فرهنگ ملی را شکل می‌دهد؛ ولی هر بخش از کشور و حتی هر محله آداب و سنن خاص خود را دارد که وجه تمایز آن‌ها با دیگر محله‌ها و شهرهاست.
قطبی تصریح کرد: ما باید بسیار بیشتر به این آیین‌ها بپردازیم؛ می‌توان هر یک از جشن‌های ملی را با لباس‌های ویژه هر قوم جشن گرفت و نباید از آن غفلت کرد. در طول سال، به‌ویژه تابستان بازی‌های بومی و محلی را ترویج داد که بسیار جذاب و مفید است. کانون‌ها و فرهنگسراهای هر شهر باید بازی‌های بومی را در کنار بازی‌های دیجیتال در دستور کار خود قرار دهند تا بچه‌ها با تبار و ریشه خود پیوند یابند.
وی ادامه داد: آمارهای موجود نشان می‌دهد که کودکان و نوجوانان نسل دیجیتال به فعالیت‌هایی مانند بازی‌های قدیمی و ملی، اشعار ملی، عادت‌واره‌ها و سنت‌ها بسیار علاقه نشان می‌دهند. آن‌ها به بهانه‌های گوناگون جشن‌ها و دورهمی‌هایی ترتیب می‌دهند و پاتوق و گعده درست می‌کنند که نشان‌دهنده ارتباطات اجتماعی پررنگ در میان آن‌هاست و باید از آن در راستای افزایش انسجام و هویت ملی بهره برد.
مدیرعامل خانه خلاقیت و نوآوری اشراق مؤلفه بعدی را قهرمانان و الگوهای یک کشور معرفی و بیان کرد: شخصیت‌های ادبی از جمله فردوسی، خیام، سعدی، مولوی و... یا شخصیت‌های حماسی از جمله شهدا و سرداران، شخصیت‌های برجسته علمی و اندیشمندان، اسطوره‌ها و ستون‌های اصلی یک کشور هستند؛ تمایز آن نیز قهرمانان، سرداران و شهیدان بسیار زیاد در هر نقطه‌ای از کشور است. این تنوع می‌تواند در ایجاد وابستگی بین مردم و قهرمانان مؤثر باشد.
وی اظهار کرد: ما در این عرصه در کشور خود بسیار کم‌کاری کرده‌ایم. کشور ما در هر رشته و عرصه‌ای، قهرمانانی در سطح جهانی و ملی دارد؛ ولی ما در راستای الگوگیری از این شخصیت‌ها برای جوانان کشور خود اقدامی نداشته‌ایم. حداقل کاری که در حال حاضر می‌توان انجام داد، این است که فعالان هر محله شخصیت‌های برجسته خود را که از دنیا رفته‌اند یا حتی زنده هستند، به نوجوانان و جوانان آن محله بشناسانند و در جایگاه الگو به آنان عرضه کنند.
قطبی گفت: نقش‌آفرینی و مشارکت اجتماعی از جمله مؤلفه‌های انسجام و هویت‌بخشی ملی است. همه مؤلفه‌ها به گذشته اختصاص ندارد. امروز هر چقدر بتوانیم شرایطی فراهم کنیم تا فرزندان کشورمان سهم بیشتری از فعالیت‌های اجتماعی را به خود اختصاص دهند، دلبستگی آنان به کشور خود را افزایش داده‌ایم. کسی که به ساخت مدرسه، بیمارستان، درمانگاه و... در شهر خود کمک کرده باشد، در مقایسه با کسی که هیچ‌گونه فعالیتی نداشته است، دلبستگی بیشتری به محل زندگی خود دارد.
وی تصریح کرد: حتی با رویکرد آینده‌نگر نیز می‌توان برای افراد دلبستگی ایجاد کرد، به‌طوری در دل آنان امیدی برای ساختن فردای روشن‌تر ساخت و این مؤلفه بعدی برای افزایش انسجام و هویت‌بخشی ملی است. گاهی می‌بینم که جوانان به مهاجرت به کشورهای پیشرفته‌تر فکر می‌کنند؛ به آنان می‌گویم پیشرفتی را که امروز در آن کشورها می‌بینی، فرزندان آنان ساخته‌اند؛ شما نیز می‌توانید چنین آینده‌ای برای کشور خود بسازید. استفاده از چیزی که دیگران ساخته‌اند، هنر نیست، بلکه ساختن چیزهای ارزشمند هنر است.
مدیرعامل خانه خلاقیت و نوآوری اشراق کسب رتبه‌ها و افتخارات جهانی را از دیگر مؤلفه‌های انسجام ملی دانست و بیان کرد: کسب رتبه‌های برتر در رشته‌های ورزشی یا علمی جهانی باعث غرور و افتخار ملی و شکل‌گیری حس تعلق میان افراد و کشورشان می‌شود؛ این عرصه نیز ظرفیت فراوانی برای افزایش انسجام و هویت ملی دارد.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام