یکی دیگر(آخرین) از مقابل‌هایی که برای صلح برشمردند، آیه «نفی سبیل» است. آیه قرآنی که به عنوان «نفی سبیل» به آن استناد می‌شود بخشی پایانی از آیه ۱۴۱ سوره نساء است. البته آیاتی دیگری نیز در قرآن وجود دارد که به نفی سلطه کافران بر مؤمنان اشاره دارد، اما آن آیات به عنوان آیات نفی سبیل شناخته نمی‌شوند.
معنا و منظور از نفی سبیل که آیه به آن نامگذاری شده است، قرار ندادن سلطه کافران بر مومنان از جانب خداوند است. آیه ۱۴۱ سوره نساء می‌فرماید: «... وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ و خداوند هرگز(راه) سلطه‌ای برای کافران علیه مؤمنان قرار نداده است».
در ابتدا چند نکته ادبی و بیانی در خصوص آیه یاداوری می‌شود: اول اینکه حرف«لَنْ» اصطلاحا برای نفی ابد است. از این رو حرف «لَنْ» در فارسی به «هرگز» ترجمه می‌شود.
مسئله دوم اینکه عدم سلطه کافران به مؤمنان به خداوند نسبت داده شده است: «لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ» به عبارت دیگر خداوند چنین سلطه و تسلطی را قرار نداده است. نکته سوم اینکه قرائن لفظی و معنایی و سیاق آیات در آیه نشان می‌دهد که «سبیل» در آیه به معنای راه سلطه و غلبه است؛ نه به معنای صرف راه.
مسئله چهارم که باید به آن توجه کنیم این است که، نَکَرِه آوردن سَبِيل، بعد از نفی (لَنْ) به معنای هر نوع سلطه است؛ به عبارت دیگر این حکم به نفی سلطه کافران بر مؤمنان در قلمروها و عرصه‌های گسترده‌ای اعم از نظامی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و... در دنیا و آخرت دارد. البته علامه طباطبایی(ره) ذیل همین آیه می‌فرماید؛ البته مادام كه ملتزم به لوازم ايمان باشند؛ همچنانكه در آیات دیگر التزام به ایمان ذکر شده است مانند این ۱۳۹ آل عمران که می‌فرماید: سستى مكنيد و غمگين نشويد، كه شما برتريد، اگر با ايمان باشيد.
همانگونه که ملاحظه می‌فرمایید این قسم اخیر از مقابله صلح، در معنای تعریف و تنظیم نوعی روابط اجتماعی مؤمنان با کافران و در مقام بشارت و وعده الهی است و بیشتر جنبه اعتقادی دارد. آیه مزبور مستلزم جنگ یا واکنش نظامی نیست، بلکه با جنگ و یا هرگونه مقابله نظامی فاصله مفهومی دارد.
با بررسی آیه اخیر، همه مقابله صلح و سلم مورد بررسی قرار گرفته است در گفتار بعد، ان‌شاءالله به نتیجه‌گیری از سلسله گفتار مطرح شده می‌پردازیم.
انتهای پیام