تقارن آغاز ماه رجب با ولادت امام محمدباقر(ع)، حامل پیام مهمی برای مسلمانان است. امام باقر(ع) در برههای از تاریخ، دین را از انحصار برداشتهای سطحی و سیاسی خارج کرد و عقلانیت دینی را به متن زندگی مؤمنان بازگرداند. این همزمانی، نماد فرصتی تاریخی برای بازاندیشی در سبک زندگی دینی، اخلاقی و اجتماعی است و یادآور ضرورت بازتعریف دینداری با محور عقل و آگاهی است.
در شرایط امروز که جامعه با پدیدههایی چون دینگریزی، سطحی شدن مناسک و فاصله گرفتن نسل جوان از آموزههای دینی مواجه است، بازخوانی سیره امام محمدباقر(ع) میتواند الگویی راهبردی برای تقویت دینداری عقلانی، پاسخگو و مسئولانه باشد. ماه رجب، بهترین زمان برای آغاز چنین فرآیندی است؛ فرآیندی که از طریق فهم، پرسش و عمل اجتماعی شکل میگیرد.
مینا دلافکار، مدرس حوزههای علمیه در گفتوگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به شرایط دوران امام محمدباقر(ع) گفت: جامعه اسلامی در عصر امام محمدباقر(ع) گرفتار جهلی ساختاریافته بود؛ جهلی که گاه با پوشش دین و گاه با احساسات مذهبی حقیقت را پنهان میکرد. امام باقر(ع) با نهضت علمی خود، دین را از برداشتهای سطحی و سیاسی رها کرد و به مردم آموخت که ایمان بدون فهم، به تعصب و انحراف میانجامد.
وی افزود: ایشان با تأسیس حلقههای علمی و تربیتی، مسیر فهم عمیق دین را هموار کردند. این حلقهها نه تنها به آموزش فقه و حدیث میپرداختند، بلکه پرسشگری، عقلانیت و استدلال را به متن دینداری بازگرداندند؛ نکتهای که در دوران کنونی نیز میتواند الگویی راهبردی باشد.
دلافکار همچنین ماه رجب را فرصتی برای بازگشت به آگاهی و تعقل دینی دانست و گفت: عبادت بدون فهم، صرفاً یک رفتار ظاهری است و از روح ماه رجب فاصله میگیرد؛ همان خطری که امام باقر(ع) با روش علمی و تربیتی خود مقابله کرد.
وی تاکید کرد: پیوند دینداری با مسئولیت اجتماعی، یکی از پیامهای برجسته امام باقر(ع) است. ایشان دین را نیرویی برای اصلاح و پیشرفت جامعه معرفی کردند، نه یک امر منزوی و صرفاً فردی؛ این نگرش امروز میتواند راهگشای مشکلات فرهنگی و اجتماعی ما باشد.
این پژوهشگر دینی بیان کرد: امروز اگر بخواهیم دینداری نسل جوان را احیا کنیم، راه آن تحمیل نیست، بلکه گفتوگو، استدلال و پاسخگویی صادقانه به پرسشهاست؛ همان روشی که امام باقر(ع) بنیان گذاشت و میتواند در بازسازی دینداری معاصر الهامبخش باشد.
ایمان رضازاده، مدرس دانشگاه هم در گفتوگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اقدامات امام پنجم شیعیان گفت: امام باقر(ع) معمار عقلانیت دینی شیعه بود؛ عقلانیتی که دین را از تقابل با علم و پرسش نجات داد و پرسشگری را موتور پیشرفت فکری جامعه میدانست. این درس تاریخی امروز برای ما راهبردی است.
وی با بیان اینکه یکی از بحرانهای امروز، ارائه تصویری غیرپرسشپذیر از دین است، افزود: نسل جوان بیش از آنکه با اصل دین مشکل داشته باشد، با قرائتهای غیرعقلانی و سطحی آن فاصله گرفته است. بازخوانی سیره امام باقر(ع) میتواند این شکاف را ترمیم کند.
رضازاده تصریح کرد: ماه رجب فرصتی است برای بازاندیشی در سبک زندگی مؤمنانه. اگر این ماه صرفاً به مناسک فردی محدود شود، از کارکرد تمدنی و اجتماعی خود تهی میشود؛ در حالی که سیره امام باقر(ع) بر پیوند معنویت، اخلاق و عدالت اجتماعی تأکید داشت.
به گفته وی، ولادت امام محمدباقر(ع) در آغاز ماه رجب، پیام نمادین دارد: اصلاح فرد و جامعه از مسیر آگاهی، فهم و مسئولیت میگذرد، نه از راه احساسات زودگذر. این آموزهها در شرایط امروز جامعه ما اهمیت مضاعف دارد.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: بازخوانی سیره امام باقر(ع) نه تنها به بازتعریف دینداری عقلانی کمک میکند، بلکه میتواند زمینهساز توسعه اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شود و راهکارهای عملی برای حل مشکلات هویتی و معنوی نسل جوان ارائه دهد.
بنا بر این گزارش، سالروز ولادت امام محمدباقر(ع) و آغاز ماه رجب، فرصتی تاریخی برای بازتعریف دینداری عقلانی، پرسشپذیر و اجتماعی است. امام باقر(ع) با نهضت علمی و تربیتی خود، الگویی ماندگار برای مواجهه دین با بحرانهای فکری، اخلاقی و اجتماعی ارائه داد.
در جهانی که با آشفتگی معنا و بحران هویت روبهروست، بازخوانی سیره ایشان میتواند راهگشای بازتعریف دینداری آگاهانه، امیدبخش و مسئولانه باشد. ماه رجب، نه تنها آغاز یک تقویم عبادی، بلکه آغاز انتخاب آگاهانه و عمیق به جای جمود فکری و سطحینگری است.
انتهای پیام