خبر روز قیامت

۳۶۵ روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین منتشر شده است.

کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌‎هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. دویست و بیست و ششمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «خبر روز قیامت» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا ﴿نبا۴۰﴾

ما شما را بر حذر داشتیم از عذاب روز قیامت که عنقریب فرا خواهد رسید؛ روزی که آدمی می‌نگرد در آنچه با دستهای خویش فرستاده است و کافر آرزو می‌کند که ای کاش من خاک بودم(40)

این آیه آخرین کلام سوره نبا است. در این سوره نیز مانند بسیاری از سوره‌‌ها خداوند از خبر بزرگ قیامت سخن می‌گوید و به راستی اگر این خبر نباشد هیچ خبری را قدر و منزلتی نیست: 

دانی خبر بزرگ عالم چیست
مرگ است و خدا و قصه محشر (الهی قمشه‌ای) 

ژان پل سارتر نویسنده و فیلسوف نیمه اول قرن بیستم معتقد است که سرچشمه همه بیماری‌های روانی، ترس و تشویش و اضطراب مرگ است و چنانکه از این پیش اشاره شد، اگر مرگ پایان نهایی زندگی باشد زندگی را چه قدر و منزلتی خواهد بود و این بی‌قدر شدن زندگی است که شوق و شور هر اقدام بزرگی را از میان می‌برد و غمی سترگ ریز‌ ریز و زیر‌ زیر آدمیان را از غنی و فقیر و محروم و برخوردار می‌سوزاند الا آنکه بشارتی عظیم از جانب رسول کریم بیاید که شما را زندگی‌ها در پیش است و آنچه در اینجا می‌بینید بخش بسیار کوچکی از سرنوشت شماست اما اگر همین دوران کوتاه را به مهر و محبت و نیکویی و خدمت به سر آرید شما را نعمت‌ها و آسایش‌های بی‌پایان در انتظار است و اگر خُلق خود و دیگران را تنگ کنید و سختی و محنت بیافرینید بی‌گمان تلخی آن شما را چون شربتهای زقوم و آب جوشان فرا خواهد رسید و روزی خواهد آمد که چندان دور نیست و ما هر آنچه در این جهان کرده‌اید به یکباره پیش چشمتان می‌آوریم.

همه احوال و عادات مُدخر
هویدا گردد اندر روز محشر (گلشن راز) 

و در آن روز آن کس که زندگی خود را به خیالات و اوهام باطل از حرص و خودبینی تباه کرده است و همه استعدادها و قابلیت‌های خود را از میان برده است هیچ چاره‌ای نخواهد داشت جز آنکه آرزو کند ای کاش خاک بودم، ای کاش استعداد و قابلیت صرف بودم و از آن قابلیت‌ که رمز آن خاک است به سوی کرامت انسانی صعود نمی‌کردم. 

به بوی دُردیی کاو ریخت بر خاک
برآمد آدمی تا شد بر افلاک (گلشن راز) 

اما اکنون که آن قابلیت‌ها را به فعلیتی زشت و نامطلوب رسانده‌ایم خاک هزاران بار بر من شرافت دارد زیرا می‌تواند گل و سبزه و ریحان شود و آنچه من از خاک ساخته‌ام هیچ قابلیتی جز آنکه مرا بیازارد و در پیش چشمم چون خار ظاهر شود نخواهد بود. 

سال‌ها تو سنگ بودی دلخراشی
آزمون را یک زمانی خاک باش
در بهاران کی شود سر‌سبز سنگ
خاک شو تا گُل برویی رنگ‌رنگ (مثنوی) 

در این نشئه دنیا که هنوز جای جبران باقی است می‌توان به کیمیای توبه همه تقصیرها و نقصان‌ها را به استعداد و قابلیتی نو تبدیل کرد و به سوی فعلیت‌های متعالی راه یافت چنانکه پیامبر فرمود «التائب من الذنب کمن لا ذنب له» یعنی«‌آن کسی که از گناه توبه کند چون کسی خواهد بود که او را هیچ گناهی نیست».