مروری بر آثار تازه منتشره در حوزه مطالعات دین‌پژوهی و فلسفه

به گزارش ایکنا، در این نوشتار به معرفی چندی از مهم‌ترین عناوین تازه منتشر شده در موضوعات دین‌پژوهی و فلسفه توسط پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و انتشارات‌های مختلف در جهت آگاهی و سهولت جستجوی علاقه‌مندان به این حوزه خواهیم پرداخت. 

 

اکازیونالیزم یا مقارنه‌گرایی یا به عبارت قاسم کاکایی در این کتاب «خدامحوری» نظریه‌ای فلسفی است که توسط «مالبرانش» فیلسوف دکارتی در امتداد نظریات دکارت و توجیه دوگانه‌انگاری نفس و بدن مطرح شد. این نظریه هرگونه فاعلیت و علیت را از غیر خدا سلب کرده و یگانه فاعل و علت تمام رویداد‌ها را اراده و قدرت برتر خداوند می‌داند و با نظری شبیه به نظریه هیوم در رد علیت رابطه رویدادهایی را که آن‌ها را علت و معلول می‌دانیم، صرفا «مقارنه» و «همزمانی» می‌داند نه «علیت» و «سببیت».

این نظریه را تا حدود زیادی با نظریه «کسب» اشاعره یکی دانسته‌اند، در «نظریه کسب» یا «نظریه خلق اعمال» خداوند در هر آن در حال تدبیر و آفرینش هستی است که یکی از وجوه این هستی اعمال انسان است و آن نیز مخلوق خداوند است و انسان تنها عاملی برای کسب آن است و «فاعلیت» و «علیت» مستقل ندارد.

قاسم کاکایی در این اثر به این نظریه و سابقه حضور آن در جهان اسلام می‌پردازد، این اثر توسط نشر حکمت با ویرایش جدید تجدید چاپ و در 514 صفحه، در قطع رقعی و با قیمت 600000 تومان روانه بازار شده است.

 

این کتاب اثری‌ست گفت‌وگو محور که حول مکالمه یک فرد مومن و یک فرد شکاک شکل می‌گیرد. نویسنده «چارلز تالیور» که از فیلسوفان معاصر آمریکایی و استاد دانشگاه سنت اولاف آمریکا و پژوهشگر در زمینه فلسفه دین و الهیات است، در این کتاب سعی کرده تا در قالب یک گفت‌وگوی خیالی به بیان شبهات پیرامون خدا مانند وجود خدا، صفات او، مسئله شر و رنج و رابطه ایمان و عقل  و پاسخ به آن‌ها با زبانی ساده بپردازد. علاوه بر سادگی زبان از ویژگی‌های برجسته این کتاب پاسخ دهی به شبهات با استفاده از روش‌ها و نظریات گوناگون است که خواننده می‌تواند خود نظری را که او را قانع می‌کند از میان آن‌ها برگزیند. او همچنین به نقد برخی از این نظریات نیز می‌پردازد و در واقع این کتاب بیان، بررسی و نقد استدلال‌های پیرامون خداوند و مسائل این‌چنینی‌ست. 

ناشر در معرفی این کتاب آورده است: این اثر یکی از کتاب‌های مجموعه‌ای با عنوان «گفت‌وگوهای تازه در فلسفه» است که زیر نظر دِیل ژاکه در انتشارات رومن و لیتل‌فیلد منتشر می‌شود. در این مجموعه سعی شده است موضوعات بنیادی در فلسفه وجود، علم و ارزش در قالب گفت‌وگو بررسی شود. این مجموعه نوآورانه به دنبال ایجاد انگیزه برای درک ژرف‌تر فلسفه از طریق استدلالِ زنده در قالب گفت‌وگوهای مکتوب است، روشی آموزشی که اثربخشی آن در کمک به دانشجویان برای درک مفاهیم چالش‌برانگیز به اثبات رسیده است. این روش هم‌ حُسن‌ها و کاستی‌های هر دیدگاه فلسفی را نشان می‌دهد و هم تنوع گستردۀ ساختارها و محتواها را به نمایش می‌گذارد. نویسندگان این مجموعه پژوهشگرانی معتبرند. تخصص این نویسندگان به هر یک از گفت‌وگوها شکل می‌بخشد و سبب می‌شود مواضع گوناگونی از زبان شخصیت‌های کتاب بیان شود و طنین علایق دانشجویان را به خود بگیرد و درعین‌حال آن‌ها را تشویق کند تا خود در گفت‌وگوهای فلسفی مشارکت کنند.

این اثر توسط سعید رفسنجانی‌نژاد ترجمه و به همت انتشارات حکمت در 206 صفحه، به قیمت 260000 تومان روانه بازار کتاب شد.

 

در بین سال‌های 1947 تا 1956 در مجموعه غارهای قمران واقع در سواحل شمال غربی بحرالمیت در سرزمین‌های اشغالی دست‌نوشته‌هایی کهن به زبان عبری ، شامل نسخه‌هایی از عهد عتیق یافت شد. تعداد این یافته‌ها 15000 قطعه گزارش شده است که شامل 800 تا 900 متن مجزا می‌شوند، که طی سده‌های دوم و سوم پیش از میلاد به نگارش درآمده‌اند. پژوهشگران بر این باورند که این طومار‌ها متعلق به یک فرقه زهدگرای یهودی به نام «اسنی‌ها» است که از دنیا رویگردان و در غارها ساکن بوده‌اند. 

متن این طومارها شامل تمام کتاب‌های موجود در عهد عتیق امروزی به استثنای کتاب استر(به صورت ناقص) می‌شود، اما بر خلاف نسخه‌های جدیدتر عهد عتیق این نسخه‌ها تفاوت‌های چشمگیری هم در بیان و هم در محتوا با متن امروزین عهد عتیق دارد. اهمیت این طومارها در مطالعات دین‌پژوهی پیرامون عهد عتیق و مطالعات یهود جلوه‌گر می‌شود.

تیموتی لیم در این کتاب به بررسی این طومارها، هویت نویسندگان و بازتاب‌های رسانه‌ای و جنجال‌های شکل‌گرفته پیرامون اکتشاف آن‌ها می‌پردازد، این اثر را سعید کریم‌‌پور ترجمه و انتشارات سینا (از زیر مجموعه‌های نشر حکمت) در 232 صفحه در قطع رقعی به قیمت 295000 تومان عرضه کرده است.

 

مسلمین و یهودیان از همان صدر اسلام با یکدیگر چالش‌ها و برخوردهایی جدی داشتند که این چالش‌ها گاه به نبردها و درگیری‌هایی ختم می‌شد اما با این وجود یهودیان همواره در میان جامعه اسلامی زندگی کرده و با مسلمین در تعامل و همزیستی بوده‌اند. طبیعی‌ست که این همزیستی طولانی‌مدت سبب ایجاد ذهنیت‌هایی از یکدیگر چه مثبت و چه منفی و همچنین سبب ایجاد مجادلات کلامی میان باورمندان این دو آیین شده باشد و معمولا می‌توان ردپای این ذهنیت‌ها و مجادلات کلامی را در آثار مکتوب هر دو گروه جستجو و پیدا کرد.

کامیلا آدانگ استاد مطالعات اسلامی دانشگاه تل آویو در این کتاب این موضوع را مورد بررسی قرار داده است. این اثر توسط منصور معتمدی و فاطمه پژوم ترجمه شده و نشر حکمت آن را به چاپ رسانده است. این محصول در حال حاضر چاپ‌تمام است.

 

این کتاب از مجموعه مقالاتی نوشته مستشرقین تجدیدنظرطلب  تشکیل شده است و خط فکری حاکم بر آن خوانش سریانی-آرامی از قرآن و روایت‌های منقول در آن است. صاحبان مقالات این کتاب شرق‌شناسانی هستند که با پیش‌فرض غیرالهی بودن قرآن کریم به دنبال ریشه‌ داستان‌های آن در فرهنگ مسیحیت سریانی-نسطوری هستند، از جمله داستان‌هایی که به آن در این مقالات پرداخته می‌شود می‌توان به ماجرای اصحاب کهف و حضرت مریم(س) اشاره کرد. 

رویکرد تجدیدنظرطلبانه، رویکردی‌ست که با نگاهی بدبین با روایات سنتی اسلامی مواجه می‌شود و با استفاده از منابع دیگر مانند کتب غیرمسلمانان معاصر یا کتیبه‌ها و سکه‌ها و در اغلب موارد حدس و گمان‌های بی‌اساس به دنبال بازنگری در تاریخ اسلام هستند. بعضی از کسانی که این رویکرد را اتخاذ کرده‌اند برخلاف شواهد محکم تاریخی منکر اصل وجود شخص پیامبراسلام(ص) گردیده‌اند که پاسخ‌های مقتضی داده شده است.

در هر روی مقالات موجود در این کتاب با این رویکرد نوشته شده‌اند و خواندن آن‌ها برای محققان و دین پژوهان در جهت دستیابی به برخی حقایق و یا پاسخگویی به برخی شبهات می‌تواند راهگشا باشد. این کتاب توسط «گابریل سعید رینولدز» الهی‌دان و قرآن‌شناس و پژوهشگر تاریخ ادیان، استادیار مطالعات اسلامی دانشگاه نوتردام آمریکا گردآوری و توسط سعید شفیعی به فارسی ترجمه شده است. نشر حکمت این کتاب را در قطع رقعی و قیمت 595000 تومان در چاپ دوم به بازار عرضه کرده است.