اصلی‌ترین معادل جنگ در قرآن کریم،«قتال» است. قتال و مشتقات آن در قرآن کریم فراوان به کار رفته است. معنای قتال، کشتن فردی است که قصد كشتن آدمی را دارد. همانگونه که اشاره شد، آیات مقید قتال به نوعی آیات مطلق آن را تخصیص زده و قلمرو آن را روشن کردند. پرداختن به همه آیات مربوط به قتال و جنگ در قرآن کریم نیازمند بحث مستقلی است. در این گفتار به منظور بررسی کلی مقابل‌های صلح و نشان دادن نحوه تخصیص، به نمونه‌هایی از آیات قرآن کریم اشاره می‌شود.
از آیات مهم و اساسی که به تخصیص قتال اشاره کرده است، آیات ۱۹۰ تا ۱۹۳ سوره بقره است. ترجمه آیات مزبور چنین است: و در راه خدا با کسانی که با شما کار و زار کردند، بجنگید و ( از حدود الهی) تجاوز نکنید، که خدا تجاوزکاران را دوست ندارد و آنان را (که با شما می‌جنگند) هر کجا یافتید، بکشید ... فتنه (بستن راه خدا یا خروج از محل زندگی) از قتل بدتر است. کنار مسجدالحرام با آنان کار و زار نکنید مگر آنکه در آنجا با شما بجنگند؛ پس اگر با شما جنگیدند، آنان را بکشید که پاداش و کیفر کافران همین است. اگر آنان از فتنه‌گری و جنگ بازایستادند(شما هم جنگ را متوقف کنید) یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. و با آنان بجنگید تا فتنه‌ای (بستن راه خدا یا عزم بر تهاجم و ازار) بر جای نماند و دین فقط ویژه خدا باشد. پس اگر باز ایستادند(شما هم جنگ را متوقف کنید) دشمنی جز علیه ستمکاران جایز نیست.
ترجمه چهار آیه سوره بقره به وضوح روشن می‌کند که جنگ در این آیات نوعی مقابله با ظالمان و کافرانی است که با اهل ایمان جنگ را آغاز کردند، فلسفه قتال، مقابله با رفع فتنه است، آیات قرآن کریم بیان می‌کند که اگر دشمنان(در این آیات مشرکان) از جنگ باز ایستادند، شما هم جنگ را متوقف کنید. در آیه ۱۹۳ بقره، عبارت دشمنی تنها با ظالمان است، مصداق و قید دیگری از تخصیص در قتال است و قلمرو جنگ را نیز روشن می‌سازد.
همچنین قید «فی سبیل الله» که در آیه ذکر شده است با مشخص کردن، انگیزه جنگ، قلمرو آن را نیز محدود کرده است، آیات قرآن کریم نشان می‌دهد که حکمت مقابله، اقامه کلمه حق و استقرار توحید است که منطبق با فطرت آدمی است نه استیلای به آب و خاک یا هر قصد دیگر.
افزون بر آنکه علامه طباطبایی(ره) ذیل همین آیات می‌فرماید: قبل از قتال نیز بايد مردم را دعوت به توحید كرد، اگر دعوت را پذيرفتند، دیگر قتالى نيست.
از دیگر نمونه‌ها و موارد تخصیص در قتال می‌توان به آیات زیر اشاره کرد: آیه ۲۹ سوره توبه که قتال را به بی‌ایمانان به خدا و روز قیامت و کسانی که حرام خدا و رسول خدا را محترم نمی‌دانند و دین حق را نمی‌پذیرند، تخصیص زده است.
آیه ۳۹ سوره انفال قتال را به رفع فتنه .... محدود کرده و می‌افزاید پس اگر از فتنه باز ایستند (با آنان نجنگید) زیرا خدا به آنچه انجام می‌دهند، بیناست. (سوره انفال آیه 39) و ... .
بنابراین، قتال مبارزه و مقابله نظامی با فساد و رفع و دفع فتنه است و دفاع هسته مرکزی و بنیادین قتال در قرآن کریم را شکل می‌دهد. چنین جنگی، یعنی مقابله با ظالمان و کافران در واقع نوعی برقراری صلح و سلم در جامعه است.
انتهای پیام