بیستم مهرماه، روز بزرگداشت خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، شاعر بلندآوازه و لسان‌الغیب ادب فارسی است. این روز فرصتی برای پاسداشت محبوب‌ترین شاعر فارسی زبان و زمانی برای بازخوانی اندیشه‌های ژرف، مضامین عرفانی و نغمه‌های جاودان اوست که همواره در طول قرن‌ها دل‌های مشتاق را به خود جذب کرده و بی‌گمان هیچ‌یک از سخنوران سُتُرگ و نامورِ از نظر نفوذ کلام و تسخیر قلوب و کسب شهرت و محبوبیت، چه در مقیاس ملی و چه از نظر جهانی به مرتبه حافظ نرسیده است، به‌مناسبت پاسداشت این روز با حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله فاضلی، مدرس حوزه علمیه به گفت‌و‌گو پرداختیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانیم.
۲۰ مهرماه روز گرامیداشت یکی از چهره‌های برجسته ادبی «حافظ شیرزای» است که آوازه‌اش جهانی است پس این روز را گرامی می‌داریم، اما در خصوص تخلص، سبک شعر و تأثیر قرآن بر آثار این شاعر برجسته باید گفت که تخلص حافظ آیا به دلیل حفظ قرآن بوده است که در شعری می‌فرماید: «حافظان جهان کس چو بنده جمع نکرد ــ لطایف حکمی با نکات قرآن» و این امر نشانگر ارتباط مستقیم تخلص او با حفظ قرآن دارد که در بررسی اشعار حافظ اشراف او بر مضامین قرآنی گواه بر این امر است.
اشعار خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی شباهت زیادی به قرآن دارد و با تأمل در اشعار حافظ می‌توان دریافت که جهش‌های معنایی در اشعار او به سبب الهام گرفتن از قرآن و خواندن بسیار کلاوم وحی دارد.
در برخی از غزلیات حافظ هم می‌بینیم که آیات قرآن جزئی از اشعار اوست برای مثال «شب وصل است و طی شد نامه هَجر، سلام فیهِ حَتّی مَطلَعِ الفَجر» و ما می‌بینیم که در دل حافظ جز قرآن وجود ندارد.
اگر بخواهیم در این موضوع بحث کنیم در این مجال نمی‌گنجد، اما بد نیست بدانیم که حافظ‌شناسان در انس داشتن حافظ با قرآن و تأثیرپذیری اشعار او از آن، اتفاق نظر دارند و معتقدند عامل انتخاب واژه حافظ برای تخلص، انس داشتن و حافظ قرآن بودن است و در اشعار حافظ به ویژه در ساختار غزل‌هایش حافظ به تأثیر از آیات قرآن به مضامین مختلفی می‌پردازد.
درباره شخصیت حافظ و ارتباط او با قرآن نیز باید گفت که درخشندگی این شاعر برجسته از شاگردی از محضر قرآن آغاز شده و از آنجایی که قرآن درس همیشگی زندگی انسان است شعر حافظ مستفاد از قرآن است و او خود اعتراف کرده که نکات قرآنی را آموخته و زبان خود را به آن گشوده است.
اشعار حافظ وام‌دار از قرآن است و شعر او عصاره تلفیق و آمیزش آموخته‌های اسلامی با سنت‌های دیرینه زبان و ادب فارسی است و به کارگیری مفاهیم والای قرآنی از منظر دست نخورده ویژگی بارز کلام لسان‌الغیب است و بدون تردید وامگیری از کلمات قرآنی در اشعار حافظ نشان از انس او در تمام زندگی این هنرمند با کلام وحی دارد و با دقت در غزل‌هایش می‌توان در لفظ و معنا آن را دریافت.
در پایان باید گفت اشعار حافظ در خدمت تبیین مکتب رندی هستند یعنی هر بیتی که می‌بینید به گونه‌ای طریق رندی را برای ما توضیح می‌دهد و باید گفت این شیوه را حافظ از قرآن کریم بهره برده و برای درک بهتر باید گفت که اگر در قرآن درخصوص ازدواج صحبت شده، ازدواج در مسیر رسیدن به خداوند است و یا اگر درخصوص هجرت صحبت شده آن هجرت هم عملی است به سوی خداوند بنابراین ظاهر آیات گسسته است، اما در باطن از حیث معنا به هم پیوسته هستن و اشعار حافظ نیز با الهام از این مسیر سروده شده است.
انتهای پیام