به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، محمدتقی فیاض‌بخش، استاد حوزه و دانشگاه، ۱۴ آبان ماه در سلسله جلسات اخلاق عملی و آداب سیر و سلوک که در مجتمع فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) تهران برگزار شد، درباره بهترین زمان‌های مناسب برای تمرکز حواس و نفی خواطر در سیر و سلوک الی الله گفت: بهترین زمان تمرکز بین الطلوعین و بین المغربین است که نماز و ذکر و تلاوت قرآن در بین الطلوع خیلی مورد توجه است و آثارش با زمان‌های دیگر فرق دارد. همچنین قبل و بعد از نماز صبح است و در مراتب ضعیف‌تر بعد از نماز عشاء است.
وی ادامه داد: در ثلث پایانی شب بهترین زمان برای خواندن نماز شب است هر چند از نیمه شب شرعی تا نماز صبح هم میشود نماز شب را خواند اما وقتی نماز به بار می‌نشیند که خواطر ذهنی انسان کمتر باشد که در ثلث پایانی شب خواطر کمتر است و از طرفی معده خالی و بدن هم استراحت کرده و آرامش دارد و فضای بیرون هم آرام و لطیف است؛ نتیجه اینکه هم از لحاظ زمان و هم مکان و هم جسمی این زمان بهترین زمان است. روز هم زمان مناسبی نیست چون اشتغالات روزانه آن حال معنوی شب را ایجاد نمی‌کند و شب خصوصا ثلث پایانی شب بهترین زمان است.
بهترین مکان‌ها برای تمرکز توحیدی و نفی خواطر
این استاد حوزه و دانشگاه، به بهترین مکان‌ها برای تمرکز و نفی خواطر اشاره و بیان کرد: برخی مکان‌ها بر دیگر مکان‌ها برتری دارند خصوصا مکان‌هایی که ملائکه الهی در آن مکان حضور بیشتری دارند از جمله مساجد و خصوصا مساجد قدیمی که زمینش پاک بوده و پاکان در آن نماز خوانده‌اند و حضور داشتند؛ در روایات مسجد جامع شهر برتر از مساجد بازار است.
وی افزود: در این مکان‌ها چون توجهات روحی بیشتر است و ملائکه هم رفت و آمد دارند، نفس انسان هم آرام میشود و نفس مؤمن در چنین جایی آرامش پیدا میکند. بعد از مساجد، حرم‌های مطهر خصوصا زیر قبه مکان‌های مقدسی هستند و هر چه در حرم‌ها به ضریح نزدیکتر میشوید بهتر است چون اجتماع ملائکه آنجا بیشتر است و توجه امام، وجود انسان را از موانع پاک میکند
وی تصریح کرد: یکی از شاگردان مرحوم استاد برای استاد نقل می‌کرد که تمرکز به ضریح نفی خواطر برایم پیدا میشود. حرم رضوی و حرم خواهرشان نیز از بهترین مکان‌ها است برای تمرکز وقتی به حرم رضوی رفتید در یک مکان خلوت مثلا در حیاط روی گنبد تمرکز کنید که خیلی در نفی خواطر موثر است، حالا اگر کنار ضریح هم رفت و آمد کم باشد و خلوت آنجا بهتر است اما چون داخل حرم رفت و آمد زیاد است شاید نشود اگر هم بشود بهتر است. اصولا در یک مکان مقدس تمرکز کنید که انسان را به شدت به ولایت و خدا متوجه میکند و این نکته هم دقت کنید که خیلی مهم است و آن اینکه هر چند ضریح و گنبد به تنهایی اثر ندارد اما وقتی تعلق به امام دارد و در آن مکان است این تعلق به امام باعث اثر میشود.
وی به دیگر مکان‌های معنوی برای افزایش سطح تمرکز و نفی خواطر اشاره و اظهار کرد: از دیگر اماکن مورد نظر محراب مساجد و محل عبادات است که تمرکز در چنین اماکنی باعث بالا رفتن توجهات توحیدی میشود. ضمنا در مساجدی که توسعه پیدا کرده اگر بخواهید استفاده بیشتری ببرید سعی کنید به مکان قدیمی آن بروید مثلا در جمکران به قسمت مسجد قدیم جمکران بروید.
در منزل مصلی نماز داشته باشید
این استاد حوزه و دانشگاه، توصیه کرد: سعی کنید در منزل مکان عبادت داشته باشید که فرائض را آنجا انجام دهید؛ جایی که مقابل پنجره نباشد، عکس نباشد، نزدیک به تلویزیون و سر و صدا نباشد و نسبتا آرام‌تر از سایر مکان‌های منزل باشد و اینجا را مصلی عبادت خود در منزل قرار دهید و سعی کنید فرائض را آنجا بخوانید.
وی ادامه داد: سعی کنید منازل خود را نورانی کنید که مورد توجه ملائکه و رفت و آمد آن‌ها شود. در منزلی که در آن یاد ولایت و خدا و توجه به آن‌ها است زمینه نفی خوطر و بالا رفتن ذکر و یاد خدا بیشتر است. قدیمی‌ها کار خوبی انجام می‌دادند و هر هفته در منازل خود روضه خانگی و تلاوت قرآن داشتند و در منازل اذان می‌گفتند که باعث نورانیت منزل و دور شدن شیاطین میشود و تمرکز و توجه انسان را به خدا بیشتر میکند. اما در خانه‌هایی که سگ امروزه نگهداری می‌کنند ملائکه به آن‌ها رفت و آمد نمی‌کند و نورانی نیست و اینجا متذکر شوم که در خانه‌هایی که اعضای خانواده با هم اخلاق سگی دارند و بداخلاقی و پرخاشگری می‌کنند این منازل هم مانند همان خانه‌هایی است که سگ نگهداری میشود و ملائکه وارد چنین خانه‌هایی هم نمی‌شوند!
این استاد حوزه و دانشگاه، به نکته مهمی درباره آداب ذکر و توجهات هنگام ذکر اشاره و بیان کرد: حالا مکان و زمان مناسب پیدا کردید و مشغول ذکر خدا شدید اما هنگام ذکر دقت و توجه کنید که به ذکر خودتان توجه نکنید بلکه قبل از ذکر را متوجه شوید و خودتان را نبینید و خدا را ببینید که این خدا بوده است که قبل از ذاکر شدن شما به شما این اجازه ذکر گفتنش را داده است و اول خودش ذاکر شما بوده و شما به دنبال ذکر خدا دارید ذکر می‌گویید. در هنگام ذکر گفتن هم کاملا متمرکز و در حالت تشهد نماز باشید و به جایی هم تکیه ندهید.
منظور و هدف از توجه و تمرکزات در سیروسلوک
فیاض‌بخش در پایان در تبیین هدف و منظور از توجه و تمرکزات برای نفی خواطر گفت: خواندن آیات قرآن و تمرکز به آیات به خصوص توجه روی یک آیه خصوصا آیه نور یا بسم الله الرحمن الرحیم و یا اسم جلاله الله باعث نفی خواطر میشود. همچنین نمرکز به اسماء اهل بیت (ع) در تمرکز و نفی خواطر خیلی تاثیر دارد اما هدف از این تمرکزات این است که آنچه را که توجه می‌کنید در آن توجه توجهات توحیدی تقویت شود.
وی تصریح کرد: توجه شود که نفی خواطر به این معنا نیست که روی یکی از این اسماء تمرکز کنید و بعد وارد احوالات صاحب آن اسم شوید که این خودش ایجاد خواطر میکند که مثلا تولد و شهادت آن‌ها چگونه بود در صورتی که هدف از این تمرکز این است که این را بهانه‌ای قرار دهید برای اینکه توجهات ولایی اهل بیت (ع) را بتوانید در نفس خود بوجود بیاورید.
وی در پایان افزود: هدف این است که انسان تمرکز کند که خواطر دیگری که مانع توجهات توحیدی است را بتواند آن خواطر را دفع کند و هدف از توجه و تمرکز برای نفی خواطر هم این است که این نکته ظریف را باید با دقت متوجه شوید که هدف از این تمرکزات چیست؟ بعضی‌ها می‌گویند ما روی یکی از اسم‌های اهل بیت (ع) تمرکز می‌کنیم و وارد احوالات صاحب آن اسم می‌شویم که منظور این نیست بلکه با توجه باید خطورات ذهنی دفع و تمرکزات توحیدی تقویت شود.
محسن سلطان‌احمدی
انتهای پیام