به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت شاهد برگزاری همایش و نشست‌های علمی بودیم، اما خبر مهم و متأثرکننده هفته درگذشت آیت‌الله ممدوحی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. اتفاق دیگر برگزاری آیین اختتامیه همایش ملی مقاومت از منظر قرآن، در سوم مهرماه در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بود. در ادامه مروری بر مهمترین رویدادهای هفته از برگزاری دروس تفسیر و خارج فقه تا برگزاری نشست‌های علمی خواهیم داشت؛
آیت‌الله ممدوحی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شامگاه اول مهرماه، در سن ۸۱ سالگی به‌دلیل بیماری، دعوت حق را لبیک گفت. آیت‌الله ممدوحی در دوره چهارم مجلس خبرگان، نماینده مردم استان کرمانشاه بود. رهبر معظم انقلاب، مراجع و علما در پیام تسلیتهای جداگانه رحلت این فقیه گرانقدر را تسلیت گفتند.
در پیام تسلیت آیت‌الله نوری همدانی آمده است: در ایام غم و اندوه اهل بیت علیهم السلام، خبر ارتحال عالم ربانی و محقق گرانمایه، آیت‌الله آقای حاج شیخ حسن ممدوحی رحمت‌الله علیه موجب تأسف و تأثر عمیق اینجانب شد. این شخصیت بزرگوار در تقوا و تدین، در تواضع و اخلاق و ساده‌زیستی و متانت ممتاز بود. آثار قلمی ایشان در ابعاد مختلف خصوصاً عرض ارادت به نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و همچنین تربیت شاگردان فراوان و روحیه انقلابی و دفاع از آرمان امام راحل و رهبری، حسنه ماندگار زندگی آن عالم پرهیزگار بود.
همچنین در پیام تسلیت آیت‌الله جوادی آملی می‌خوانیم: ارتحال عالم عالی قدر جامع علوم عقلی و نقلی حضرت آیت الله حاج شیخ حسن ممدوحی (رضوان الله تعالی علیه) را به حوزه علمیه و شاگردان و علاقمندان و به بیت مکرم ایشان تسلیت عرض نموده علو منزلت و غفران الهی برای آن مرحوم و صبر جمیل برای بازماندگان از خدای سبحان مسئلت می‌شود.
آیین اختتامیه همایش ملی مقاومت از منظر قرآن، سوم مهرماه در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد. حجت‌الاسلام و المسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم در سخنانی در این مراسم که به صورت مجازی برگزار شد، با بیان اینکه مقاومت، مهمترین مسئله راهبردی نظام اسلامی است، گفت: قرآن در جای جای خود پیروانش را توصیه به مقاومت کرده است؛ از این رو پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در این راستا و در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری برای تبیین علمی بحث مقاومت اسلامی، اقدام به برگزاری این همایش کرد.
وی با بیان اینکه ۱۴۹ مقاله به همایش رسید و از میان آن صد مقاله انتخاب شد، افزود: این صد مقاله امروز رونمایی می‌شود، چکیده مقالات هم در این همایش رونمایی خواهد شد؛ نشست‌های علمی متعددی هم قبل از همایش برگزار و محتوای آن امروز رونمایی خواهد شد ضمن اینکه بخشی از پرتال فرهنگ قرآن که به مقالات اختصاص یافته است رونمایی می‌شود.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، رئیس کمیسیون مقاومت از منظر قرآن، گفت: در این کمیسیون دستاوردهای مقاومت از منظر قرآن در ۵ مقاله ارائه شد؛ یکی از آنها دستاوردهای مقاومت از منظر علمای اهل سنت بود و نویسنده مقاله به نگاه کسانی مانند وحده زحیلی در تفسیر المنیر و قرآنیون معاصر توجه کرده است و از آثار مقاومت را شامل؛ پیشرفت علمی، بازدارندگی، نیرومندی، امنیت و آرامش در جهان اسلام برشمرده است.
وی افزود: محمداسماعیل مجلسی و فاطمه زینلی‌پور هم دستاوردهای قاعده نفی سبیل در مقاومت اسلامی را در مقاله‌ای بررسی کرده بودند؛ مقاله دیگر از محمدعلی محمدی با عنوان نقش عزم ملی در تقویت مقاومت اسلامی از منظر قرآن بود و از جمله آیه واستقم کما امرت و تعبیر من تابک معک را مورد تحلیل قرار داده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه نیز در سخنانی تصریح کرد: گرچه مقاومت موضوعی است که از ابتدای خلقت انسان مطرح بوده است ولی مقاومت همه جانبه در برابر استکبار از ضرورت‌های دوران ما هست تا کلمة الله و دین احیا شود و وظیفه عالمان دینی هم تلاش علمی و تبیین این مقوله براساس قرآن و روایات و عقل است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه مفاهیم دو دسته هستند، اضافه کرد: دسته اول مفاهیمی که ذاتا ارزشی هستند مانند عدالت، صداقت و ایثار؛ دسته دوم مفاهیمی هستند که ذاتا بار ارزشی و مثبت ندارند یا اصطلاحا خنثی هستند؛ مانند صبر و مقاومت زیرا ممکن است این مفاهیم در راه باطل هم به کار بروند چنانچه افراد لجوج و متعصب و ائمه کفر در عنادشان صبور و مقاوم هستند و گاهی اوقات پایمردی اهل باطل از اهل حق هم بیشتر است.
در حوزه علمیه جلسات خارج فقه و اصول و تفسیر قرآن کریم طبق روال برگزار شد که برخی از این جلسات در سرویس حوزه علمیه پوشش داد شد.
تفسیر تربیتی قرآن کریم
جلسه درس تفسیر تربیتی قرآن کریم آیت‌الله هادی عباسی خراسانی، چهارشنبه، ۲ مهرماه، در حوزه علمیه قم برگزار شد. این استاد حوزه در این جلسه به تبین و توضیح درباره آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» پرداخت و گفت: در آیه بسم الله، الفاظ واحد است ولی معانی با توجه به جایگاه‌های مختلف این آیه، متعدد است. اسم به معنای نام است، الله اسم جامع است، الرحمن صفت جامع است و الرحیم صفت خاصه است؛ یعنی الرحمن همان تعبیر آیه شریفه است که می‌فرماید: «وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ». در نتیجه رحمان، رحمت فراگیر است و رحیم رحمت اختصاصی است. در رحمانیت اطلاقی است که توجه به استعداد دیگران نیست اما در رحمت رحیمیه استعداد دیگران مورد توجه است.
یک آیه عرض کنم که هر دو رحمت در آن بیان شده و تفسیر شده است. آیه ۱۵۶ سوره اعراف می‌فرماید: «وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ»، بنابر برخی روایات حسنه دنیا و آخرت، نعمت ولایت است. «إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ» این همان رحمانیت است. از اینجا به بعد آیه، بیان رحمت رحیمیه است: «َسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُمْ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ».«سَأَكْتُبُهَا»، یعنی این رحمت را برای کسانی می‌نویسیم که تقوا دارند و به آیات ما ایمان دارند. پس معلوم می‌شود این رحمت، رحمت خاصه است و فرع بر ایمان است.
اقوال مختلف تفسیری درباره آیه ۳ سوره بلد
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی دوم مهرماه در تفسیر سوره مبارکه نبأ با اشاره به آیات «ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا» «إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا» (نبأ: ۳۹ - ۴۰)، گفت: براساس مفاد آیه ۳۹، قیامت قطعاً واقع خواهد شد و تردیدی در آن نیست؛ در آیه ۴۰ هم فرموده است که ما شما را از عذاب روزی که نزدیک است، انذار می‌دهیم.
وی افزود: اینکه تعبیر قَرِيبًا را به کار برده، براساس قول برخی مفسران به خاطر این است که وقوع آن قطعی و حتمی است؛ برخی هم گفته‌اند ممکن است قیامت نسبت به تصور ما طولانی باشد، اما از منظر الهی، اینگونه نیست یا برخی گفته‌اند که از منظر خدا، روز، فاصله و زمان همانند تصور ما معنا ندارد و برای خدا همین مقدار که حیات دنیا نزدیک است، حیات آخرت هم نزدیک است.
بررسی ادله قرآنی فرزندآوری و کثرت اولاد
حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد خاتمی، استاد حوزه علمیه، در جلسه درس خارج با موضوع «حقوق معنوی» که روز یکشنبه، ۳۰ شهریورماه در فضای مجازی منتشر شد، اظهار کرد: یکی از مباحثی که از مباحث روز هم هست و بحث‌های فراوانی در آن مطرح شده، بحث حقوق کودک است. اولین بحثی که داریم این است که طفل کیست و به چه کسی طفل گفته می‌شود. در رابطه با مقاطع مختلف زندگی انسان در قرآن کریم واژه‌هایی آمده است. ابتدا آن واژه‌های قرآن را محضرتان عرض می‌کنیم، بعد واژه‌هایی را می‌گوییم که در بین عرب متداول است. از نظر واژه‌های قرآنی، «طفل» از ولادت هست تا بلوغ: «وَإِذَا بَلَغَ الْأَطْفَالُ مِنْكُمُ الْحُلُمَ؛ و چون كودكان شما به [سن] بلوغ رسيدند» (نور/۵۹). جنب شدن نشان بلوغ است. قرآن تا قبل از اینکه برای کسی جنابت صورت بگیرد، به او طفل اطلاق می‌کند.
وی افزود: از نظر قرآن کریم، اول ایام طفل در شکم مادر «حمل» است. وقتی در این حمل روح دمیده می‌شود، جنین گفته می‌شود. قبل از اینکه روح در او دمیده شود، جنین نیست: «إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ». مرحله بعد «رضیع» است. وقتی بچه متولد می‌شود، او را در دوره شیرخوارگی «رضیع» می‌خوانند: «وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ». واژه بعدی واژه «غلام» است. اولین‌باری که پشت لبش سبز می‌شود، «غلام» محسوب می‌شود: «وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ». غلام هنوز به سن بلوغ نرسیده است. واژه بعدی واژه «فتی» است که اول بلوغ است: «تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ». واژه بعدی که قرآن مطرح کرده است، واژه شیخ است. شیخ آغاز پیری است: «وَهَذَا بَعْلِي شَيْخًا».
آیت‌الله نوری همدانی به استفتائاتی درباره حضور در مراسم اربعین امسال و نذورات مربوط به اربعین در شرایط کرونایی پاسخ داد که به این شرح است:
زیارت امام حسین(ع) و زیارت اربعین از افضل مستحبات است و در صورت عدم امکان حضور زیارت از راه دور هم دارای ثواب و فضیلت بسیاری است و از طرفی با توجه به جریان کرونا حفظ جان هم واجب است. ضمنا رعایت مسائل بهداشتی و رعایت قوانین و مقررات لازم است. در صورتی که نذر از لحاظ زمان و امکان معین باشد و در حال انجام آن ممکن نباشد وظیفه ساقط است و در غیر این صورت باید صبر کرد تا شرایط مهیا گردد و یا کسی به نیابت او انجام دهد.
مراسم افتتاحیه کرسی درس «فقه التربیه» در مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، صبح امروز، ۳ شهریورماه، برگزار شد.
حجت‌الاسلام حیدر همتی، مدیر مؤسسه در این مراسم اظهار کرد: در ابتدا ایام دفاع مقدس را گرامی می‌داریم که به فرموده امام خمینی(ره) از الطاف خفیه الهی و نیز موجب تحقق فتح‌الفتوح یعنی مسئله انسان‌سازی بوده است. در ادامه باید عرض کنم بنیان تمدن نوین اسلامی بر پایه توحید است و تحقق توحید از اهداف تمدن‌سازی دینی است. تمدن توحیدی به معنای حرکت به سمت وحدت در همه ابعاد عالم هستی است؛ از جمله توحید در سیاست اقتصاد، فرهنگ و تربیت.
وی افزود: امام خمینی(ره) بر پایه تحقق توحید در انسان و جامعه، انقلاب اسلامی را در ایران رهبری کرد. بنیان این نهضت براساس حرکت از نظر به عمل و گره حکمت نظری به عملی رخ داد. بی‌گمان در این شرایط است که می‌توان انسان و جامعه را در دوره غیبت به سمت توحید رهنمون کرد؛ چراکه حکومت در نظر مجتهد واقعی براساس فلسفه نظریه تمام فقه در تمام زوایای زندگی بشر شکل می‌گیرد. همچنین بر این اساس است که گره فقاهت با سیاست و فرهنگ، اقتصاد و سبک زندگی مردم رخ می‌دهد. اینک که در گام دوم انقلاب اسلامی قرار داریم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی بی‌شک باید از رهگذر نظام‌سازی اجتماعی عبور کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد حسینی‌خواه، معاون پژوهشی مؤسسه فقهی ائمه اطهار(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: این مؤسسه با دستور مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد و ابتدا هم رویکرد آموزشی داشت، ولی با احساس نیاز به مسائل پژوهشی این مسئله هم در دستور کار قرار گرفت.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های پژوهشی در ۵ بخش گروه‌های علمی پژوهشی، امور پژوهشی، خدمات پژوهشی، همکاری‌های علمی با مراکز دیگر و انتشارات در حال انجام است، اضافه کرد: این مؤسسه ده گروه علمی پژوهشی دارد؛ گروه فقه پزشکی علاوه بر پژوهش، دوره آموزشی هم دارد؛ فقه و اصول، فقه اجتماعی، فقه اقتصادی، فقه پزشکی، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه اسلامی، فقه سیاسی، فقه قرآن و حدیث، فقه هنر و رسانه، فقه کودک و فقه قضا، گروه‌های علمی مؤسسه را تشکیل می‌دهند.
کمبود درسنامه؛ مهمترین مشکل مراکز تخصصی حوزه
حجت‌الاسلام والمسلمین اسدالله رئیسی، معاون مؤسسه فقهی ائمه اطهار(ع) در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه رسالت اصلی این مؤسسه، تربیت پژوهشگر در حوزه مذاهب اسلامی است، گفت: این مؤسسه در ۵ عرصه تخصصی تربیت محقق در کلام مقارن، فقه مقارن، تاریخ و حدیث مقارن فعالیت دارد و بعد از اتمام دوره آموزشی، دوره‌های پژوهشی در عرصه‌های نام برده برای آنان اجرا می‌شود و در نهایت طلاب جذب گروه‌های پژوهشی می‌شوند.
وی اضافه کرد: حاصل تلاش‌های علمی این گروه‌ها تولید ۸۰ کتاب بوده که در کتاب سال حوزه و در همایش‌های دیگر رتبه کسب کرده‌اند؛ فعالیت‌های این مرکز تا سال ۹۰ به صورت آزاد صورت می‌گرفت و از آن سال به بعد مجوز پذیرش طلبه در سطوح دو، سه و چهار از شورای عالی حوزه اخذ شده است.
انتهای پیام