آیت‌‌الله معرفت به راه‌های نرفته می‌اندیشید

به گزارش ایکنا، تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت زحماتی را متقبل شده‌اند، وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه‌ تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرز و بوم آموزنده و راهگشاست. کسانی که عمری را بدون چشم‌داشتی، به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند که نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت یکی از این افراد است.

کسب علوم حوزوی از 14 سالگی

مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت در سال 1309 در کربلا و در خانواده‌ای روحانی متولد شد. وی در هفت سالگی در مكتب‌های قدیم مشغول به تحصیل شد و در همان‌جا دروس حوزوی را آغاز كرد. مرحوم معرفت در 14سالگی رسماً وارد حوزه علمیه شد و مقداری از دروس را تا شرح لمعه نزد پدر خود فراگرفت.

بیشتر بخوانید:

• نگاهی دوباره به زندگی و آثار «آیت الله معرفت»
• نشریه رایحه/ ویژه رحلت آیت‌الله معرفت
• نرم‌افزار آثار آیت‌الله معرفت در فضای مجازی قابل دسترس شد

دوره سطح را در كربلا نزد استادانی چون سیدحسن حاج آقامیر، از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی گذراند و یك دوره اصول و خارج فقه را نیز نزد ایشان تلمذ كرد. سپس در سال 1370 قمری وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و در محضر استادان بزرگ آن زمان آیات عظام خوبی، حكیم، شیخ حسین حلی، محمدباقر زنجانی و فانی اصفهانی حاضر شد و از محضر درس آیت‌الله خویی نیز بهره برد.
قسمت اعظم كتاب عربی حكومت اسلامی امام خمینی(ره) به قلم ایشان تحریر شده است و کتاب «ولایت فقیه» از جمله تألیف وی است.

همگام با فاضلان

استاد در زندگینامه خود آورده‌اند كه همزمان با تحصیل در نجف اشرف همگام با فاضلانی همچون آیات عظام «سیدمحمد شیرازی»، «سیدعبدالرضا شهرستانی» و «شیخ‌محمدباقر محمودی» مجمعی علمی پدید آورده و در مجله‌ای با عنوان «اجوبه المسائل الدینیه» به پاسخگویی به پرسش‌های آن دوره محافل علمی و دانشگاهی عراق یا برخی از كشورهای عربی پرداختند.

ایشان در سال ۱۳۵۱ به دستور حکومت بعثی عراق از آن کشور اخراج شد و به ایران آمد و در قم ساکن شد. مدتی از درس آیات عظام اراكی و میرزاهاشم آملی بهره‌مند شد. مرحوم آیت‌الله معرفت از همان ابتدای تحصیل به تدریس نیز اهتمام داشت و دروس سطح را چندین دوره در سه حوزه كربلا، نجف و قم تدریس كرد و اكنون نیز نزدیك به 25 سال است كه خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه قم تدریس می‌كند.

تدوین كتاب «التمهید فی علوم القرآن»

آیت‌الله معرفت هنگامی كه در نجف اشرف بود، در خلال تحقیقاتش در زمینه علوم اسلامی متوجه مهجور بودن علوم قرآنی بین شیعه و ضرورت تحقیق گسترده در زمینه قرآن در حوزه‌های شیعی شد و تحقیقات خود را در این حوزه آغاز و به موازات فقه و اصول شروع به تدوین كتاب «التمهید فی علوم القرآن» كرد. این كتاب كه حاصل بیش از 30 سال تحقیق و تألیف و تدریس ایشان در علوم قرآنی است در شش مجلد به چاپ رسیده و مورد استفاده در حوزه علمیه قم و از منابع دوره‌های كارشناسی ارشد و دكترای دانشگاه‌ها تعیین شده است. این كتاب در سال 1369 به عنوان كتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.

گرچه علوم قرآنی از همان سال‌های نخست نزول قرآن كریم در میان مسلمانان شكل گرفت اما تا قرن هشتم قمری كتابی كه جامع فنون علوم قرآن باشد، تألیف نشده بود. اما از آن تاریخ به بعد كتاب‌های زیادی در این موضوع نگارش یافت. با این حال بین شیعیان كتابی با چنین جامعیتی یافت نمی‌شد. بنابر احساس این نیاز علمی، آیت‌الله محمدهادی معرفت به تدوین كتاب مزبور در چهار جلد همت گماشت و سپس آن را تلخیص كرد.
از امتیازات این كتاب علاوه بر جامعیت و فصاحت متن عربی آن، بحث در زمینه وحی، اسطوره سر تا پا دروغ غرانیق، اعجاز قرآن، ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه و بحث دربارة متواتر نبودن قرائت‌های قرآن كریم است.

دیگر تألیفات و آثار

از دیگر تألیفات ایشان در زمینه علوم قرآنی كه به چاپ رسیده و یا در دست چاپ است، می‌توان به این آثار اشاره كرد:
تلخیص التمهید، ترجمه التّمهید، صیانه القرآن من التحریف، التفسیر و المفسرون، تاریخ قرآن، تفسیر و مفسران، تنزیه النبیاء، معارف قرآنی، شبهات وردود، التفسیر الاثری الجامع و ...

تجلیل در پانزدهمین نمایشگاه قرآن

مقام آیت‌الله محمدهادی معرفت در پانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و در برنامه تجلیل و تکریم از خادمان قرآن که یکی از برنامه‌های اصلی نمایشگاه قرآن است، در کنار شخصیت‌های قرآنی چون مرحوم آیت‌الله مشگینی و مرحوم علی اربابی در شهریورماه سال 86 مورد تجلیل شد.
اما باید گفت «نخستین نکوداشت مفاخر قرآنی با بزرگداشت نیم قرن خدمات قرآنی آیت الله معرفت (به دلیل آثار مهمی در زمینه در علوم قرآنی همچون التمهید، التفسیر و المفسرون، التفسیر الأثری) اسفندماه سال 83 به همت انجمن علمی قرآن‌پژوهشی حوزه علمیه قم و دانشکده علوم قرآنی و همکاری سایر ارگان‌ها نخستین نکوداشت مفاخر قرآنی، در قم برگزار شد.
ایشان سرانجام در 29 دی‌ماه سال ۸۵ دار فانی را وداع گفت و پیکر او پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله شبیری زنجانی در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.

پیام تسلیت مقام معظم رهبری

در پی درگذشت عالم خدمتگزار و قرآن‌پژوه آیت‌الله حاج شیخ محمدهادی معرفت، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی پیام تسلیت صادر فرمودند.
متن پیام به این شرح است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
درگذشت عالم خدمتگزار و قرآن‌پژوه آیت‌الله آقای حاج شیخ محمدهادی معرفت رحمه الله علیه را به حوزه علمیه و علما و فضلای قرآنی و مردم وفادار قم و به خانواده و فرزندان محترم ایشان تسلیت می‌گویم.
این روحانی عالی مقام خدمات ارزشمندی در زمینه تحقیقات و تألیفات دینی به ویژه در تفسیر و علوم قرآنی به جامعه علمی کشور عرضه داشته‌اند و تألیفات ایشان یادگارهایی ماندنی به شمار می‌آید.
ایشان همچنین در عرصه‌های مجاهدات ملت ایران در دوره‌های گوناگون حضور داشته‌اند و فرزندشان در دفاع مقدس به فیض شهادت رسیده است. از خداوند متعال علو درجات این فقید سعید را مسألت می‌کنم.