به گزارش ایکنا، در آیات متعدد قرآن کریم به مسائل سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است؛ مواردی نظیر اقتصاد و معیشت مردم و آثار اجتماعی و سیاسی توجه یا بی‌توجهی به آن از سوی حکومت‌ها، سبک زندگی اقتصادی مسئولان، رعایت نکات شرعی در معاملات، کمک به فقرا، اهمیت عدالت و شیوه مناسب حکومتداری.
همچنین اشاره به موضوعاتی همانند خمس، قرض‌الحسنه، زکات، ربا، رزق حلال، اهمیت کار و تلاش و تولید و سایر موضوعات نشان‌دهنده اهمیت این مقولات نزد خداوند متعال است. در این راستا بنا داریم در ایام ماه مبارک رمضان به بررسی آیات سیاسی و اقتصادی قرآن کریم و تفاسیر مربوط به آنها بپردازیم.
مسئولیت در نگاه دینی امر خطیر و حساسی است و مسئول و مدیر در جامعه اسلامی هم در برابر مردم و هم در برابر خدا باید پاسخگو باشد. به همین دلیل آیاتی از قرآن به تشریح و تبیین ویژگی‌های حاکمان و مسئولان در جامعه اسلامی پرداخته‌اند.
یکی از این آیات، آیه 41 سوره حج است که خداوند در آن به بیان چهار ویژگی مسئول و مدیر در جامعه اسلامی پرداخته است: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ همان كسانى كه چون در زمين به آنان توانايى دهيم، نماز برپا مى‌دارند و زكات مى‌دهند و به كارهاى پسنديده وامى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و فرجام همه كارها از آنِ خداست.»
در حقیقت این چهار ویژگی را می‌توان نمادی از پیوند مسئول با خدا، فرد و جامعه دانست که یک مسئول در جامعه اسلامی باید برخوردار از آن باشد.
آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه درباره این آیه و تشریح خصوصیات صاحبان قدرت بیان می‌دارد: «آنها هرگز پس از پيروزى، همچون خودكامگان و جباران، به عيش و نوش و لهو و لعب نمى‌پردازند و در غرور و مستى فرو نمى‌روند، بلكه پيروزی‌ها و موفقيت‌ها را نردبانى براى ساختن خويش و جامعه قرار مى‌دهند آنها پس از قدرت يافتن تبديل به يك طاغوت جديد نمى‌شوند، ارتباطشان با خدا محكم و با خلق خدا نيز مستحكم است چرا كه صلوة (نماز) سمبل پيوند با خالق است، زكات رمزى براى پيوند با خلق و امر به معروف و نهى از منكر پايه‌هاى اساسى ساختن يك جامعه سالم محسوب می‌شود و همين چهار صفت براى معرفى اين افراد كافی است و در سايه آن ساير عبادات و اعمال صالح و ويژگی‌هاى يك جامعه با ايمان و پيشرفته فراهم است.
باید توجه داشت كه «مكنا» از ماده تمكين، به معنى فراهم ساختن وسایل و ابزار كار است، اعم از آلات و ادوات لازم يا علم و آگاهى كافى و توان و نيروى جسمى و فكرى. «معروف» به معنى كارهاى خوب و حق اسـت و منكر به معنى زشت و باطل، چرا كه اولی براى هر انسان پاك‌سرشتى شناخته شده و دومى ناشناس است و به تعبير ديگر اولى هماهنگ با فطرت انسانى است و دومى ناهماهنگ. در پايان آيه مى‌فرمايد: «و پايان همه كارها از آن خدا است؛ و لله عاقبة الامور»؛ يعنى همانگونه كه آغاز هر قدرت و پيروزى از ناحيه خدا مى‌باشد سرانجام نيز تمام اينها به او باز مى‌گردد كه؛ انا لله و انا اليه راجعون.»
به عبارتی شاید بتوان گفت این چهار ویژگی از جمله ویژگی‌های بنیانی و حتمی هر مسئول و حاکم در جامعه اسلامی است که سایر ویژگی‌ها در درجه دوم پس از آنها قرار دارد. همچنین می‌توان این‌گونه برداشت کرد که حاکم در جامعه اسلامی باید زمینه رشد و تکامل جامعه و یا رهنمون کردن آحاد اقشار به سمت بهشت را فراهم کند و از هر چیزی که جامعه را به سمت جهنمی شدن سوق دهد ممانعت به عمل آورد.
در مجموع می‌توان از این آیه پیام‌ها و نکات مهمی را برداشت کرد که عبارت‌اند از:
ـ امر به معروف و نهى از منكر و اقامه نماز، به قدرت نياز دارد.
ـ پيروزى مؤمنان، زمينه بندگى و تعاون مالى و فرهنگى را فراهم مى‌كند و غفلت و غرور را از بين مى‌برد.
ـ براى مؤمنان، تمام زمين يكسان است، آنان هر كجا كه توان دارند هدف مقدّس خود را پياده مى‌كنند.
ـ اوّلين ثمره حكومت صالحان، نماز و زكات و امر به معروف و نهى از منكر است.
ـ رابطه با خدا و دستگيرى از محرومان و آگاهى دادن به جامعه و جلوگيرى از مفاسد، از هم جدا نيست.
ـ اقامه نماز و اداى زكات و امر به معروف و نهى از منكر از وظايف و كارهاى قطعى مسئولان حكومت اسلامى است.
ـ حاكمان مؤمن، هم در فكر ارتقاى روحى و رشد امور معنوى هستند و هم به دنبال رفاه و حل مشكلات اقتصادى و فقرزدايى و اصلاح جامعه.
ـ جامعه‌اى تحت حمايت خداوند است كه اين چهار ارزش محورى را داشته باشد: نماز، زكات، امر به معروف و نهى از منكر.
ـ با انجام همه وظايف، باز هم به حسن عاقبت خود و نتيجه نهايى كارتان مطمئن نشويد و بر خداوند اميد و توكل داشته باشيد. (تفسیر نور، حجت‌الاسلام و المسلمین قرائتی)
انتهای پیام