Araghchi: Mashambulizi ya makombora ya Iran dhidi ya Israel yamezingatia haki halali ya kujilinda
Msimamo wa Iran: Kujilinda dhidi ya Uchokozi
Akizungumza na mabalozi wa kigeni jijini Tehran siku ya Jumapili, Juni 15, Araghchi alisisitiza: “Majibu yetu yamejikita kwenye kanuni ya kujilinda. Hii ni kanuni iliyokita mizizi katika mahusiano ya kimataifa na ni haki halali ya kila taifa. Mashambulizi yetu ya makombora dhidi ya shabaha za kijeshi na kiuchumi katika maeneo yanayokaliwa kwa mabavu (Israel) ni hatua ya kujilinda tu, kujibu uchokozi.”
Araghchi alifafanua kuhusu matukio ya hivi karibuni na kile alichokielezea kama kitendo cha uchokozi wa wazi kutoka kwa utawala wa Israel dhidi ya Jamhuri ya Kiislamu ya Iran. “Kuanzia Ijumaa mapema asubuhi, utawala wa Kizayuni ulianzisha mashambulizi kwenye shabaha mbalimbali nchini Iran bila kuchokozwa hata kidogo, na huu ni ukiukaji usio na shaka wa mamlaka ya Iran,” alisema.
Akizungumzia ukubwa wa uchokozi huo, Araghchi alifafanua: “Maeneo mengi yalilengwa, muhimu zaidi yakiwa kituo cha nyuklia cha Natanz na maeneo kadhaa ndani ya Tehran, yakiwemo maeneo ya makazi. Mashambulizi haya yalisababisha kuuawa kinyama kwa raia wengi jijini Tehran na miji mingine, wakiwemo wanawake, watoto, familia, maprofesa wa vyuo vikuu, wanasayansi wa nyuklia, na makamanda wa kijeshi ambao hawakuwa vitani.”
Israel Haina Mipaka katika Kukiuka Sheria za Kimataifa
Aliendelea kueleza: “Uchokozi huu ulifanyika tukiwa katikati ya mazungumzo yasiyo ya moja kwa moja na Marekani kuhusu suala la nyuklia. Duru ya sita ya mazungumzo haya ilikuwa imepangwa kufanyika leo, Jumapili, huko Muscat. Utawala wa Kizayuni hautambui mipaka yoyote katika kukiuka sheria za kimataifa. Kama mlivyoshuhudia wenyewe huko Gaza, sio tu raia wasio na hatia wa Palestina waliuawa, bali pia sheria za kibinadamu, sheria za kimataifa, na kila kiwango cha mwenendo wa kimataifa. Safari hii, Israel ilivuka mstari mwekundu usio na kifani kwa kushambulia vituo vya nyuklia, jambo ambalo ni ukiukaji mkubwa wa sheria za kimataifa na umepigwa marufuku kabisa chini ya hali yoyote. Kwa bahati mbaya, Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa lilibaki kutojali.”
Bwana Araghchi alibainisha kuwa mataifa mengi, hasa yale ya kikanda, yalilaani mashambulizi ya utawala wa Kizayuni dhidi ya Iran, hasa shambulio dhidi ya miundombinu yake ya nyuklia. “Nashukuru kwa dhati mabalozi waliopo hapa na nchi wanazowakilisha ambazo zimelaani uchokozi huu. Bila shaka, pia kulikuwa na baadhi ya mataifa ya Ulaya yanayodai kutetea ustaarabu na sheria za kimataifa, lakini badala ya kulaani Israel, walilaani Iran, kwa kushambuliwa.”
Majibu ya Iran ni Haki Halali
Aliendelea: “Kujibu mashambulizi haya, tulichukua hatua. Majibu yetu yalitokana na kanuni ya kujilinda, kanuni inayotambuliwa ulimwenguni kote katika mahusiano ya kimataifa na haki isiyoweza kukataliwa ya nchi yoyote inayokabiliwa na uchokozi. Vikosi vyetu vya kijeshi vilianzisha hatua za kulipiza kisasi nyusiku mbili zilizopita, na jana usiku tulishuhudia ongezeko zaidi. Hili litaendelea.”
Bwana Araghchi alisisitiza: “Mashambulizi yetu ya makombora kwenye shabaha za kijeshi na kiuchumi katika maeneo yanayokaliwa yalilenga tu kujilinda na kukabiliana na uchokozi. Usiku wa kwanza, tulijiwekea mipaka kwenye shabaha za kijeshi. Hata hivyo, tangu jana, wakati utawala wa Kizayuni ulipoongeza mashambulizi yake kujumuisha shabaha za kiuchumi, kama vile kiwanda cha kusafisha mafuta cha Tehran na mitambo ya mafuta huko Asaluyeh, sisi pia tulipanua operesheni zetu kujumuisha shabaha za kiuchumi, vikiwemo viwanda vya kusafisha mafuta vya Israel.”
Akirejelea shambulio la Asaluyeh, Bwana Araghchi alisema: “Hiki ni kitendo cha wazi cha uchokozi na tukio hatari sana. Kuivuta mzozo huu katika eneo la Ghuba ya Uajemi ni kosa kubwa la kimkakati, labda la makusudi, kwa lengo la kupanua vita zaidi ya eneo la Iran.”
Waziri wa Mambo ya Nje alielezea Ghuba ya Uajemi kama eneo “tete na tata”: “Ongezeko lolote la mvutano kijeshi hapa linaweza kulimeza eneo lote, na hata dunia. Utawala wa Kizayuni ulifanya hatua hiyo jana. Tunatumai jumuiya ya kimataifa itachukua hatua haraka kuzuia uhalifu huu na vitendo vya uchokozi.”
Iran Itaendelea Kujilinda kwa Nguvu
Bwana Araghchi alieleza: “Jamhuri ya Kiislamu ya Iran itaendelea kujilinda kihalali kwa nguvu. Vikosi vyetu vya kijeshi vitatimiza majukumu yao kwa nguvu. Kuhusu shambulio la Natanz, nimeomba Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Kimataifa la Nishati ya Atomiki (IAEA) afanye kikao cha dharura, ambacho kitafanyika Jumatatu. Tunatarajia kikao hicho kitalaani vikali ukiukaji wa wazi wa sheria za kimataifa wa Israel na shambulio lake dhidi ya vituo vya nyuklia.”
Aliwataka mabalozi ambao nchi zao ni wanachama wa Bodi ya Magavana ya IAEA kufikisha suala hili kwa serikali zao: “Matarajio yetu, na ya jumuiya ya kimataifa, ni kulaani vikali shambulio dhidi ya vituo vya nyuklia, na hata kuadhibiwa kwa utawala wa Kizayuni kwa kitendo hiki. Huu unaweza kuwa mstari mwekundu wa mwisho wa sheria za kimataifa ambao Israel imevuka. Ikiwa dunia itabaki kutojali ukiukaji kama huo, matokeo yataenea mbali zaidi ya Iran.”
Marekani Inahusika na Uchokozi wa Israel
Waziri wa Mambo ya Nje alisisitiza: “Kwa maoni yetu, uchokozi wa Israel dhidi ya Jamhuri ya Kiislamu usingeweza kutokea bila uratibu na msaada wa Marekani. Tuna ushahidi kamili wa uungwaji mkono kutoka kwa vikosi na kambi za Marekani katika eneo hilo wakati wa mashambulizi ya kijeshi ya utawala wa Kizayuni dhidi ya Iran. Iran imefuatilia kwa makini na inaendelea kufuatilia shughuli hizi. Kuna ushahidi wa kutosha wa kuhusika kwa Marekani. Hata zaidi, kauli za Rais wa Marekani mwenyewe, katika tweets na mahojiano, ambapo alisema waziwazi operesheni kama hizo zisingewezekana bila vifaa vya Marekani na akaahidi hatua zaidi.”
Bwana Araghchi alisisitiza: “Kwa mtazamo wa Iran, Marekani ni mshirika katika uchokozi wa Israel na lazima ikubali uwajibikaji. Iran ilijibu kwa kulenga maeneo ndani ya taifa la Kizayuni. Hatutafuti kupanua vita, isipokuwa kama italazimishwa kwetu. Hatutaki hali hii ienee katika nchi zingine au eneo, isipokuwa kama italazimishwa kwetu. Hatukuwahi kutafuta vita; tulikuwa tukijishughulisha kikamilifu na diplomasia kuhusu mpango wetu wa nyuklia. Lakini uchokozi huu ulilazimishwa kwetu, kwa hivyo Iran itajilinda, na itafanya hivyo kihalali na kwa nguvu. Vitendo vyetu ni kujibu moja kwa moja uchokozi. Ikiwa uchokozi huo utasitishwa, bila shaka, majibu yetu pia yatasitishwa.”
Bwana Araghchi alisisitiza: “Tulikuwa tumepanga kufanya duru ya sita ya mazungumzo ya nyuklia huko Muscat leo. Kama nilivyosema mara kwa mara, tuna imani na asili ya amani ya mpango wetu wa nyuklia na hatuna shida kuthibitisha hilo kwa ulimwengu, kama tulivyofanya na makubaliano ya nyuklia ya 2015. Tuko tayari kwa makubaliano yoyote yanayohakikisha Iran haipati silaha za nyuklia, kwa sababu mafundisho yetu yanapiga marufuku silaha hizo. Hata hivyo, ikiwa lengo ni kuinyima Iran haki zake za nyuklia, hatuwezi kukubali masharti kama hayo.”
Israel Ni Adui wa Kila Makubaliano na Kila Juhudi za Kidplomasia
“Iran iliingia mazungumzo na Marekani kwa nia njema na imeshiriki katika duru tano za mazungumzo. Katika duru ya sita, tulikuwa tumetayarisha kutoa pendekezo lenye kujenga kujibu rasimu ya Marekani, ambayo tuliona haikubaliki. Tulikuwa tumetayarisha pendekezo mbadala ambalo, kwa maoni yetu, lingeweza kufungua njia ya makubaliano.”
Aliendelea: “Sasa imefahamika wazi kabisa: utawala wa Kizayuni hautaki makubaliano yoyote ya nyuklia, mazungumzo yoyote, au suluhisho lolote la kidiplomasia. Kushambulia Iran katikati ya mazungumzo ya nyuklia kunaonyesha upinzani wake kamili dhidi ya diplomasia.”
Waziri wa Mambo ya Nje alikumbusha: “Hili si jambo jipya. Katika miaka iliyopita, Israel ilijaribu mara kwa mara kuhujumu mazungumzo kupitia mauaji, hujuma, na vitendo vingine kama hivyo. Nakumbuka katika msimu wa joto wa 2021, tulipokuwa tukijadiliana kufufuliwa kwa JCPOA huko Vienna, Israel ilihujumu kituo cha urutubishaji cha Natanz, kukata umeme na kuharibu centrifuge nyingi. Majibu yetu wakati huo yalikuwa kuongeza urutubishaji hadi 60%. Uamuzi wa kuanza urutubishaji wa 60% ulikuwa jibu la moja kwa moja kwa hujuma ya Israel, na centrifuge zilizoharibika zilibadilishwa na mifano ya kisasa zaidi. Uchokozi wa sasa pia unalenga kuharibu diplomasia, na tunasikitika kwamba Marekani imeunga mkono.”
Marekani Lazima Ilaani Hadharani Uchokozi wa Israel
Bwana Araghchi alieleza: “Katika siku mbili zilizopita, tulipokea ujumbe kutoka Marekani ukidai hawakuhusika na shambulio hilo na hawashiriki. Tunakataa dai hili, kwani ushahidi unasema vinginevyo. Lakini ikiwa Marekani inaamini kweli hivi, basi iweke msimamo wake hadharani. Ujumbe wa faragha hautoshi. Serikali ya Marekani lazima ilaani waziwazi shambulio dhidi ya kituo chetu cha nyuklia. Chini ya sheria za kimataifa, mashambulizi kama hayo yamepigwa marufuku waziwazi. Ikiwa Marekani inataka kuthibitisha uaminifu wake kuhusu kutoeneza nyuklia, inapaswa kulaani shambulio hili bila utata na kujitenga na mzozo huu.”
Alimalizia: “Tunatumai jumuiya ya kimataifa itatoa umakini unaostahili kwa suala hili. Njia bora ya amani katika eneo na ulimwengu ni kusimama imara dhidi ya uhalifu na uchokozi wa Israel na kupuuza kwake waziwazi kwa kanuni za msingi za sheria za kimataifa.”
3493448
